Ευρώπη, quo vadis;

Στεφανος Κωνσταντινίδης

 

 

Πού πάει η Ευρώπη; Το ερώτημα τίθεται πια καθημερινά. Θα επιβιώσει ως Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων όπως τη θέλει η Γερμανία, τουτέστιν μια γερμανική Ευρώπη χωρίς μέλλον, ως νεοαποικία του Βερολίνου, ή θα ανασυνταχτεί ως ο προοδευτικός και δημοκρατικός χώρος του πλανήτη; Σε κάθε περίπτωση το 2017 θα είναι μια κρίσιμη χρονιά για τη Γηραιά Ήπειρο. Και το μέλλον της θα κριθεί μάλλον στη Γαλλία. Στη χώρα όπου η πολιτική ζωή μοιάζει με κινούμενη άμμο. Και όπου κανείς δεν είναι βέβαιος ακόμη ποιος θα είναι ο υποψήφιος που θα αντιμετωπίσει τη Μαρίν Λεπέν στον δεύτερο γύρο των γαλλικών προεδρικών εκλογών. Η Γαλλία είναι απρόβλεπτη!

Μετά την αποδόμηση του υποψηφίου της Δεξιάς Φρανσουά Φιγιόν που βρέθηκε στη δίνη του σκανδάλου με τις αργομισθίες της συζύγου του και των παιδιών του, προέκυψε σχεδόν από το πουθενά ο Κεντροδεξιός Εμανουέλ Μακρόν, πρώην τραπεζίτης στην τράπεζα Ρότσιλντ, με μόνη πολιτική εμπειρία τη θητεία του για ένα διάστημα ως υπουργός Οικονομικών του Φρανσουά Ολάντ. Οι γαλλικές ελίτ τόσο της Δεξιάς όσο και μιας μερίδας των Σοσιαλιστών εναποθέτουν τώρα τις ελπίδες τους στον Μακρόν. Άνθρωπος των τραπεζών και της εγοδοσίας, φιλελεύθερος με τάσεις προς τον νεοφιλελευθερισμό, υπέρ της Ευρώπης του Μάαστριχτ και κοντά στο Βερολίνο, θα συνεχίσει, αν εκλεγεί, την πολιτική Ολάντ με ένα διαφορετικό επικοινωνιακό κουστούμι. Φυσικά κινδυνεύει και ο ίδιος να αποδομηθεί με αποκαλύψεις που έχουν ήδη αρχίσει και αφορούν την προσωπική του ζωή. Αποκαλύψεις, για την ώρα, για ομοφυλοφιλική, εξωσυζυγική σχέση με τον δημοσιογράφο και πρόεδρο του Radio France, Ματιέ Γκαλέ. Ο 38χρονος Μακρόν είναι παντρεμένος από το 2007 με την κατά είκοσι χρόνια μεγαλύτερη του Μπριζίτ Τρονιέ.

Την ίδια ώρα η Μαρίν Λεπέν ανακοίνωσε ένα μεγαλεπήβολο πρόγραμμα που θυμίζει λίγο Τραμπ -«Πρώτα η Γαλλία»- αλλά κυρίως παραπέμπει ιστορικά σε πολιτικές εθνικής ανασυγκρότησης που υιοθετήθηκαν τόσο από τον στρατηγό Ντε Γκολ όσο και από τον Φρανσουά Μιτεράν. Τη ίδια ώρα περιμένει τις εκλογές στην Ολλανδία, πρώτη εκλογική αναμέτρηση του 2017 στην ΕΕ, στις 15 Μαρτίου. Αν το ακροδεξιό «Κόμμα της Ελευθερίας» κερδίσει τις εκλογές αυτές, θα είναι ένας καλός οιωνός για τη Λεπέν.

Αναμενόμενο είναι το αποτέλεσμα των γαλλικών εκλογών να επηρεάσει και αυτό των γερμανικών που θα γίνουν τον Σεπτέμβριο. Αν τελικά επικρατήσει ο Μακρόν θα είναι συνεργάσιμος με όποιους εκλεγούν στο Βερολίνο και το Παρίσι θα παραμείνει, όπως και τώρα με τον Ολάντ, «υποτελής» σύμμαχος στη γερμανική πολιτική. Βεβαίως μόνο από κάποιο ατύχημα θα μπορούσε να εκλεγεί η Λεπέν, αλλά έχει μεγάλη σημασία το ποσοστό που θα πάρει στον δεύτερο γύρο. Αν πλησιάσει το 40%, θα είναι το ισχυρότερο γαλλικό πολιτικό κόμμα, επειδή ο αντίπαλός της θα εκλεγεί από έναν ετερόκλητο συνασπισμό. Δεδομένου δε ότι θα ακολουθήσουν οι βουλευτικές εκλογές, μια ισχυρή παρουσία της στη γαλλική Βουλή θα καταστήσει τη Γαλλία δυσκολοκυβέρνητη και πιθανόν αυτό να ενισχύσει και τη γερμανική αντισυστημική Δεξιά. Βεβαίως αν οι Σοσιαλδημοκράτες στο Βερολίνο κερδίσουν τις εκλογές και ξεφύγουν μάλιστα από έναν μεγάλο συνασπισμό με τους Χριστιανοδημοκράτες, πιθανόν κάποια πράγματα στην Ευρώπη να αλλάξουν, όχι βεβαίως ριζικά, αλλά με κάποια μετακίνηση από την πολιτική της λιτότητας.

Μεγάλο αίνιγμα παραμένει επίσης η Ιταλία. Αν γίνουν εκλογές τον Ιούνιο, θα ενισχυθεί το ακροδεξιό κόμμα του Πέπε Γκρίλο. Γι΄αυτό ενδεχομένως να μεταφερθούν μετά τις γερμανικές εκλογές, με την ελπίδα ότι μια νίκη των Σοσιαλδημοκρατών στο Βερολίνο θα επηρεάσει το αποτέλεσμα των εκλογών υπέρ της Κεντροαριστεράς. Πάντως πολλοί αναλυτές θεωρούν αυτή τη στιγμή την Ιταλία ως τον πιο αδύναμο κρίκο της ΕΕ, λόγω των οικονομικών προβλημάτων που αντιμετωπίζει.

Σε όλα αυτά σημειώστε και την επίδραση που θα έχει ο Τραμπ στην εξέλιξη των ευρωπαϊκών πραγμάτων, όσο και οι διαπραγματεύσεις για το Brexit. Εν ολίγοις το 2017 θα είναι ένα κρίσιμο έτος για την Ευρώπη, ένα έτος μετάβασης, χωρίς κανείς να μπορεί να πρβλέψει προς ποια κατεύθυνση.

Γι΄αυτό τον λόγο, εκτός ατυχήματος, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν πρόκειται να επιδιώξει εκλογές το 2017. Έχει συμφέρον να περιμένει την παγίωση των πραγμάτων στην Ευρώπη και την εξέλιξη που θα έχει η αμερικανική πολιτική με τον Τραμπ. Όσον αφορά την Κύπρο, η Λευκωσία φαίνεται αποφασισμένη να σέρνεται πίσω από τις ψευδαισθήσεις της, περιμένοντας τις εξελίξεις στην Τουρκία και τη γενναιοδωρία του «καλού» Ερντογάν, τον οποίο μάλλον πιστώνουν πάντα με καλές προθέσεις ο Αναστασιάδης και οι σύμμαχοί του. Τίποτε άλλωστε δεν θα εξέφραζε ίσως καλύτερα την πραγματικότητα της πολιτικής που ακολουθεί η Λευκωσία από τον γνωστό στίχο του Κώστα Βάρναλη: Δειλοί, μοιραίοι κι άβουλοι αντάμα, περιμένουν ίσως κάποιο θαύμα. Με αυτά τα δεδομένα πρέπει να θεωρείται θετική η παραμονή του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία μέχρι τις κυπριακές προεδρικές εκλογές. Αποτελεί ένα προσωρινό ανάχωμα στους οπαδούς της όποιας λύσης. Και με την ελπίδα ότι αυτοί οι λεγόμενοι «ενδιάμεσοι» θα αναλάβουν επιτέλους τις ευθύνες τους.

 

*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

 

ΠΗΓΗ: Κυριακή, 12 Φεβρουαρίου 2017