Κύπρος : Pax Ottomana ;

Στέφανος Κωνσταντινίδης*

Οι τελευταίες πληροφορίες, που αυτή τη φορά δεν προέρχονται μόνο από τουρκικές και ξένες πηγές αλλά και από το Προεδρικό της Λευκωσίας, μας φέρνουν πολύ κοντά σε συμφωνία λύσης του Κυπριακού, εννοείται στη βάση των γνωστών τουρκικών προδιαγραφών. Η τουρκική πλευρά έχει πάρει ό,τι ήθελε στο κεφάλαιο της διακυβέρνησης και η μόνη εκκρεμότητα που μένει είναι το θέμα της εκ περιτροπής προεδρίας. Εκκρεμότητα που θα λυθεί ανάλογα με το τι θα πάρει η ελληνική πλευρά στο εδαφικό, το περιουσιακό και τα θέματα ασφάλειας. Το χρονοδιάγραμμα για δημοψήφισμα μετατέθηκε τώρα στα μέσα του 2017.

Κανείς δεν ξέρει αν η μυστική διπλωματία δεν έχει ήδη προχωρήσει σε μίας μορφής συμφωνία -σε γενικές γραμμές- στα θέματα του εδαφικού, του περιουσιακού και της ασφάλειας. Και ότι αυτό που μένει είναι να ρυθμιστούν οι λεπτομέρειες. Δεν είναι βέβαια εύκολα τα θέματα αυτά. Αλλά το Προεδρικό στη Λευκωσία «διαρρέει» αισιοδοξία την οποία διακρίνει κανείς και στα γραφόμενα των οπαδών της όποιας λύσης. Πολλοί είναι αυτοί που πιστεύουν ότι το μεγάλο χαρτί της λύσης είναι οι εγγυήσεις. Και ότι, παρά την εκφραζόμενη επίσημα τουρκική αδιαλλαξία στο θέμα αυτό, η Άγκυρα φαίνεται να είναι έτοιμη να τις ανταλλάξει με έναν λιγότερο ενοχλητικό και εμφανή μηχανισμό ελέγχου του νησιού μέσω του συστήματος διακυβέρνησης και με σημαντικές παραχωρήσεις στα θέματα της ενέργειας. Ήδη με τις ελληνικές υποχωρήσεις στα θέματα της διακυβέρνησης, με την αποδοχή παντού της αριθμητικής ισότητας -κάποτε γινόταν λόγος για δήθεν πολιτική ισότητα- με την αποδοχή μηχανισμών επίλυσης των διαφορών όπου η τύχη αυτού του τόπου θα παίζεται κυριολεκτικά και όχι πια μεταφορικά στα ζάρια, με τον απόλυτο έλεγχο που θα ασκεί στο συνιστών τουρκοκυπριακό κρατίδιο στα κατεχόμενα, η Τουρκία έχει πετύχει τέτοια ωφελήματα που λογικά δεν θα έχει λόγο να επιμείνει στο θέμα των εγγυήσεων.

Αν πετύχει και τον έλεγχο των ενεργειακών πηγών -και μάλλον προς τα εκεί οδηγείται η κατάσταση- η εγκατάλειψη των εγγυήσεων θα είναι το μεγάλο δόλωμα που θα χρησιμοποιηθεί από τους οπαδούς της όποιας λύσης σε ένα μελλοντικό δημοψήφισμα για να ξεχαστούν οι άλλες ουσιαστικές υποχωρήσεις -εδαφικό, περιουσιακό, διακυβέρνηση, ενεργειακό- που θα δέσουν την Κύπρο στο γεωπολιτικό άρμα των τουρκικών συμφερόντων στην Ανατολική Μεσόγειο. Εννοείται, πάντα με την υψηλή αμερικανο-νατοϊκή επιτήρηση. Άλλωστε, αν ποτέ χρειαστεί να επέμβει στην Κύπρο, η Άγκυρα θα το κάνει και χωρίς εγγυήσεις, όπως το κάνει και αλλού, όταν κρίνει ότι αυτό απαιτούν τα συμφέροντά της. Μόνο πολιτικά αφελείς και ανιστόρητοι θα έλεγαν το αντίθετο!

Ένα άλλο μικρότερο δόλωμα που συζητείται να προσφερθεί στους οπαδούς της όποιας λύσης είναι μιας μορφής «ειδικό καθεστώς» για κάποιους τόπους λατρείας όπως για παράδειγνα ο «Απόστολος Ανδρέας» στην Καρπασία. Αλλά η Τουρκία, που παραβίασε τη συνθήκη της Λωζάννης και τουρκοποίησε την Ίμβρο και την Τένεδο και προχώρησε σε πογκρόμ σε βάρος των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, θα σεβαστεί το όποιο «ειδικό καθεστώς»; Και με πιο πρόσφατο το παράδειγμα, νωπή η μνήμη της «Γ' Βιέννης» που οδήγησε στην εκρίζωση των εγκλωβισμένων από την Καρπασία;

Τίθεται επομένως το ερώτημα: Πλησιάζουμε σε μίας μορφής Pax Ottomana για την Κύπρο; Όλες οι ενδείξεις που έχουμε αυτό δείχνουν. Όλα όμως θα εξαρτηθούν από την Άγκυρα. Η ελληνική πλευρά είναι έτοιμη από καιρό! Το μεγάλο ερώτημα είναι αυτό: Είναι έτοιμη η Τουρκία για λύση αυτή τη στιγμή; Ή θα κρίνει ότι τα γεωπολιτικά της συμφέροντα εξυπηρετούνται καλύτερα τώρα με ανοιχτό το Κυπριακό; Και η παρούσα εσωτερική κατάστασή της ευνοεί κλείσιμο του Κυπριακού, ή το αντίθετο; Δεν υπάρχει εύκολη απάντηση στα ερωτήματα αυτά.

Θα θυμίσω πάντως ένα πράγμα σε όσους ζουν με την προφητεία της διάλυσης της Τουρκίας ή και την εναπόθεση φρούδων ελπίδων στις δυσκολίες που πραγματικά διανύουν οι τουρκο-αμερικανικές σχέσεις. Φυσικά και είναι σωστό ότι η κρίση στην περιοχή είναι τέτοια που πολλοί σοβαροί αναλυτές πιστεύουν ότι θα υπάρξει μιας μορφής επαναπροσδιορισμός των συνόρων που χαράχτηκαν στην περίοδο του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. Και είναι πιθανόν αυτό να επηρεάσει και την Τουρκία λόγω Κουρδικού. Κανείς όμως δεν μπορεί να πει πότε θα γίνει αυτό -αν ποτέ γίνει- ούτε ποια μορφή θα πάρει. Γι΄αυτό τα πράγματα είναι μεν ρευστά, αλλά δεν είναι τόσο απλά. Το 2003, στον πόλεμο του Ιράκ, η Τουρκία δεν επέτρεψε τη διέλευση των αμερικανικών στρατευμάτων από το έδαφός της. Οι Αμερικανοί ήταν εξοργισμένοι και πολλοί έγραφαν και τότε για τιμωρία της Τουρκίας και συνθήκες που ευνοούσαν την ελληνική πλευρά. Και όμως το 2004 οι Αμερικανοί και το ΝΑΤΟ την αντάμειψαν ξανά με το σχέδιο Ανάν!

Υ.Γ. Για όσους μιλούν για Κασσάνδρες, υπενθυμίζω απλώς ότι η Κασσάνδρα δικαιώθηκε στο τέλος και η Τροία αλώθηκε!

*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

E-mail: stephanos.constantinides@gmail.com

Στέφανος Κωνσταντινίδης

 

- See more at: http://www.philenews.com/el-gr/s-konstantinidis/1460/325877/pax-ottomana#sthash.jnay2IjT.dpuf