Κύπρος: Στον αστερισμό των εκλογών

              

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Όταν θα διαβάζονται οι γραμμές αυτές, οι πολίτες θα ψηφίζουν για την εκλογή του νέου προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας. Είναι μια στιγμή που ο καθένας θα βρεθεί ενώπιος ενωπίω και με τη συνείδηση του θα αποφασίσει για το μέλλον αυτού του τόπου. Καθώς  η Κύπρος  είναι μια ημικατεχόμενη χώρα που αντιμετωπίζει θέμα επιβίωσης του λαού της, δεν πρόκειται για συνηθισμένες εκλογές. Διότι αυτός που θα εκλεγεί δεν θα είναι ένας συνηθισμένος πρόεδρος όπως σε μια άλλη χώρα., καθώς  επιπλέον της διακυβέρνησης του τόπου θα έχει να διαπαγματευτεί και το μέλλον του. Και το εθνικό πρόβλημα της χώρας περνά μια λεπτή και κρίσιμη φάση. Δεν συμφωνώ όμως  με αυτούς που θεωρούν δημοψήφισμα αυτές τις εκλογές. Διότι ναι μεν το Κυπριακό είναι το κύριο διακύβευμα  τους, αλλά υπάρχουν και πολίτες που θα δώσουν την ψήφο τους με προτεραιότητα άλλα θέματα, είτε με κριτήριο τον κομματικό πατριωτισμό, είτε με άλλα κριτήρια. Εάν επομένως προκύψει πρόταση λύσης του Κυπριακού, ο λαός θα αποφασίσει επ΄αυτής με δημοψήφισμα όπως και το 2004.

Τούτων λεχθέντων όμως, οι σημερινές εκλογές απότελούν κρίσιμο ορόσημο για τον τόπο. Είναι γι΄αυτό το λόγο που θεωρώ πολιτικό λάθος την αποχή ή τη λευκή ψήφο. Τουλάχιστον για τον πρώτο γύρο για τον οποίο υπάρχουν επιλογές.  Διότι η λευκή ψήφος και η αποχή ακυρώνονται επί της ουσίας με τον επιμερισμό τους αναλογικά στους υποψήφιους που συμμετέχουν στις εκλογές, ενώ την μερίδα του λέοντος θα πάρει αυτός που θα προκριθεί πρώτος για το δεύτερο γύρο. Στην πράξη, ένα τρίτο πηγαίνει στον πρώτο  υποψήφιο, από ένα τέταρτο στους δεύτερο  και τρίτο και το υπόλοιπο στους άλλους, τους… υπόλοιπους. Άρα με την αποχή ή το λευκό ο ψηφοφόρος αφήνει άλλους να αποφασίσουν για τον επιμερισμό της ψήφου του!

Η στήλη αυτή πήρε θέση για τον σημερινό πρώτο γύρο των εκλογών, δεν κρύφτηκε πίσω από προσχήματα και γενικολογίες. Η πολιτική δεν είναι μεταφυσική.  Κρίνεις και αποφασίζεις με τα δεδομένα της συγκεκριμένης στιγμής, της συγκεκριμένης εποχής. Και είναι με αυτά τα δεδομένα που επιβάλλεται να αποφασίσουν οι πολίτες. Είναι δε καθαρό ότι το Κυπριακό  παραμένει το κύριο διακύβευμα των σημερινών εκλογών. Εντούτοις, σε περίπτωση λύσης, αυτός που θα εκλεγεί στο ύπατο αξίωμα της Πολιτείας θα είναι υποχρεωμένος  να την παρουσιάσει  σε δημοψήφισμα. Στο δημοψήφισμα οι πολίτες  έχουν το ένστικτο της αυτοσυντήρησης και ο κομματικός πατριωτισμός ακυρώνεται, ή τουλάχιστον υποχωρεί. Αυτό έδειξε το 2004 και το ίδιο θα δείξει και ένα μελλοντικό δημοψήφισμα.

Ασφαλώς υπάρχουν και πολλαπλά άλλα θέματα που απασχολούν τους πολίτες, τα οπόια όμως ελάχιστα ή επιφανειακά συζητήθηκαν στην προεκλογική καμπάνια. Η οικονομία που παρουσιάζεται σαν success story, είναι μια φούσκα που όπως και το θαύμα της προηγούμενης περιόδου, κινδυνεύει να σκάσει κάποια στιγμή.  Πρόκειται για μια πλασματική ανάπτυξη που στηρίζεται στο τσιμέντωμα των ελάχιστων παραλιών που έχουν απομείνει με εγκληματική καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος, στην παραχώρηση της κυπριακής υπηκοότητας σε ζάμπλουτους που δεν κάνονουν καμιά παραγωγική επένδυση παρά μόνο αγοράζουν γη και πολυτελείς κατοικίες, στο καζίνο που αναμένεται να λειτουργήσει και σε διάφορες άλλες μη παραγωγικές οικονομικές δραστηριότητες. Οι τράπεζες που κάποτε ελέγχονταν, έστω και μερικώς, από κυπριακά κεφάλαια, πέρασαν στα χέρια των ξένων. Μια κατά βάθος παρασιτική οικονομία, εθισμένη στον καταναλωτισμό, το εύκολο κέρδος και την αρπακτή.  Ένα νεοπλουτίστικο καταναλωτικό πρότυπο που ξεφούσκωσε με την κρίση και την επιβολή του μνημονίου και που τώρα αναπαράγεται εκ νέου ως success story. Άλλωστε τα κυπριακά νοικοκυριά έχουν το μεγαλύτερο ιδιωτικό χρέος από όλα  τα νοικοκυριά της Ευρωζώνης. Εξάλλου πρόκειται για μια οικονομία διαπλεκόμενων συμφερόντων, στα χέρια μιας μικρής ολιγαρχίας, με υπόβαθρο τις πελατειακές σχέσεις που οδηγούν στη διαφθορά. Μεσουρανεί το καρκινικό πλέγμα διαπλοκή/διαφθορά.

Η παιδεία έχει τα γνωστά χάλια της και ο πολιτισμός παραμένει ο φτωχός συγγενής. Μια χώρα που στεγάζει το αρχαιολογικό  μουσείο της σε ένα ακατάλληλο οίκημα της εποχής της αποικιοκρατίας, χωρίς Εθνική Βιβλιοθήκη, χωρίς Εθνική Πινακοθήκη, χωρίς...χωρίς... Η Κύπρος είναι εξάλλου  η μόνη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που δεν διαθέτει εθνικό σύστημα υγείας.

Συμπερασματικά, πρώτος στόχος παραμένει η διάσωση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ  δεύτερος στόχος θα πρέπει να είναι ένα διαφορετικό παραγωγικό μοντέλο που να στηρίζεται σε ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο, το οποίο να διασφαλίζει την κοινωνική δικαιοσύνη.  Η υγεία, η παιδεία, ο πολιτισμός και το περιβάλλον θα πρέπει να είναι στο κέντρο της κρατικής μέριμνας.

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ

 και μέχρι πρόσφατα  επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.