Λίκνο των πολιτισμών και των θρησκειών η Μέση Ανατολή είναι και ένας γεωπολιτικός χώρος μεγάλης σημασίας από την αρχαιότητα ως τις μέρες μας.

Τα σύνορα της ήταν πάντα ασαφή αλλά οι περισσότερες χώρες της Μέσης Ανατολής ανήκουν στον αραβικό κόσμο. Οι πιο πυκνοκατοικημένες χώρες της περιοχής είναι η Αίγυπτος, το Ιράν και η Τουρκία, ενώ η Σαουδική Αραβία είναι η μεγαλύτερη χώρα ως προς την έκταση.

Εκτός από συγκοινωνιακός κόμβος για το παγκόσμιο εμπόριο, η σημασία της περιοχής αυξήθηκε ακόμη περισσότερο μετά τοΔεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο λόγω των αποθεμάτων ενέργειας που ανακαλύφτηκαν εκεί. Η Μέση Ανατολή είναι ένα σταυροδρόμι ανάμεσα σε τρεις ηπείρους, την Ασία, την Ευρώπη και την Αφρική. Σημαντικές οδοί του διεθνούς εμπορίου περνούν από αυτή την περιοχή. Την βαραίνει βέβαια η κληρονομιά της αποικιοκρατίας, η οποία χάραξε εν πολλοίς και τα σύνορα των σημερινών κρατών σύμφωνα με τα δικά της συμφέροντα και όχι αυτά των λαών της περιοχής, όχι σύμφωνα με τις εθνοπολιτισμικές και γεωγραφικές πραγματικότητες.

Σήμερα με τον πόλεμο στη Γάζα και την απειλή μιας ιρανο-ισραηλινής σύγκρουσης είναι η πιο εύφλεκτη περιοχή του κόσμου και έχει επισκιάσει ακόμη και τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το Ισραήλ συνεχίζει ανενόχλητο την γενοκτονία στη Γάζα με την στρατιωτική και πολιτική κάλυψη των Αμερικανών αλλά και με την πολιτική στήριξη και κάλυψη της Ευρώπης.

Μέχρι και ομαδικοί τάφοι έχουν ανακαλυφθεί στη Γάζα. Φαίνεται μάλιστα ότι οι Αμερικανοί που δεν ήθελαν να χτυπηθεί το Ιράν, κάτι που θα αποσταθεροποιούσε το παγκόσμιο εμπόριο και θα οδηγούσε σε δραματική άνοδο τις τιμές των καυσίμων, δίνει τώρα το πράσινο φως στ Ισραήλ για επίθεση στην Ράφα όπου έχουν βρει καταφύγιο περίπου 1,5 εκ. Παλαιστίνιοι πρόσφυγες.

Δεν θα κερδίσει το Ισραήλ

Το Ισραήλ πάντως δεν πρόκειται να βγει κερδισμένο από αυτό τον πόλεμο. Ο ανορθόδοξος πόλεμος όπως φάνηκε στη Γάζα, δεν είναι μια εύκολη υπόθεση για ένα κανονικό στρατό. Και με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είναι κυκλωμένο από τους συμμάχους του Ιράν που θα συνεχίσουν να το πολεμούν με ανορθόδοξα μέσα, από τον Λίβανο, την Συρία, το Ιράκ, την Υεμένη αλλά και μέσα στα ίδια τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη. Το δε Ιράν απέδειξε ότι διαθέτει τα μέσα να του επιφέρει σοβαρές απώλειες, ακόμη και να χτυπήσει τις πυρηνικές του εγκαταστάσεις σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές.

Από μόνο του το Ισραήλ δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει το Ιράν. Είναι διατεθειμένοι οι Αμερικανοί να εμπλακούν σε ένα πόλεμο με το Ιράν, μετά το φιάσκο με τους προηγούμενους πολέμους τους στο Ιράκ, το Αφγανιστάν, την Λιβύη, την Συρία; Είναι αμφίβολο. Ιδιαίτερα με την εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία όπου φαίνεται να εδραιώνεται η ρωσική υπεροχή.

Σοβαρές αποφάσεις δεν μπορούν να ληφθούν αυτή την στιγμή, η κατάσταση θα ξεκαθαρίσει μόνο μετά τις αμερικανικές εκλογές. Προς το παρόν οι Αμερικανοί ωφελούνται πολλαπλώς και από τους δύο πολέμους, η οικονομία τους μεταλλάχτηκε σε οικονομία πολέμου, τα εργοστάσια τους παράγουν συνεχώς και πουλούν όπλα, η πετρελαϊκή βιομηχανία τους επωφελείται επίσης, ενώ σταδιακά, ευρωπαϊκοί κολοσσοί μεταφέρουν τις δραστηριότητες τους στις ΗΠΑ όπου το κόστος παραγωγής είναι πολύ χαμηλότερο και επιπλέον εξασφαλίζουν διάφορες επιδοτήσεις και έχουν χαμηλές φορολογικές επιβαρύνσεις.

«Αλωνίζει» η Κίνα

Αυτό όμως δεν μπορεί να συνεχιστεί, διότι αφήνει τον αντίπαλο ασιατικό πόλο και ειδικά την Κίνα, στο απυρόβλητο, με την ενασχόληση στην Μέση Ανατολή και την Ουκρανία. Επομένως μετά τις αμερικανικές εκλογές θα πρέπει να ληφθούν σοβαρές αποφάσεις και θα υπάρξει στροφή της αμερικανικής πολιτικής προς την Ασία. Η Ευρώπη με την υποτέλεια της στην αμερικανική στρατηγική βρίσκεται σε μια δύσκολη, αν όχι άθλια οικονομική κατάσταση και θα υποχρεωθεί να ευθυγραμμιστεί με τις ΗΠΑ στον οικονομικό πόλεμο εναντίον της Κίνας, μετά τις αμερικανικές εκλογές. Εκτός και αν αφυπνιστεί και αποφασίσει να ακολουθήσει ένα δικό της δρόμο εκτός αμερικανικής υποτέλειας.

Πολύ δύσκολα θα καταφέρουν πάντως να απαγκιστρωθούν οι Αμερικανοί από την Μέση Ανατολή, ενώ πολύ πιο εύκολα θα το κάνουν με την Ουκρανία, την οποία θα φορτώσουν στους Ευρωπαίους. Και αυτό λόγω Ισραήλ, αλλά και γιατί σήμερα υπολογίζεται ότι το 60% των παγκόσμιων αποθεμάτων πετρελαίου και 25% του φυσικού αερίου βρίσκονται στη Μέση Ανατολή. Παράγει δε το 37% του πετρελαίου και το 18% του φυσικού αερίου που καταναλώνει η ανθρωπότητα. Και επιπλέον είναι ένας από τους σημαντικότερους κόμβους του παγκόσμιου εμπορίου. Η δε Κίνα, αλλά και η Ρωσία έχουν μια δυναμική παρουσία στην περιοχή.

Ο «μονωτισμός» της Αθήνας

Για την Ελλάδα, η Μέση Ανατολή είναι ο φυσιολογικός της χώρος-μαζί με τα Βαλκανια-από τον οποίο την απέκοψε βασικά ο Σημίτης με την εμμονική προσκόλληση του στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στην Τουρκία. Την ίδια ώρα οι περισσότερες χώρες της ΕΕ ανέπτυσσαν τις σχέσεις τους με αυτή την περιοχή για να προασπίσουν τα συμφέροντα τους. Τα αποτελέσματα αυτού του ευρωπαϊκού «μονωτισμού» της Αθήνας φάνηκαν πολύ σύντομα αφού αφέθηκε η Τουρκία να δρα ανενόχλητη σε αυτή τη μικρή Ανατολή και μάλιστα στην Ανατολική Μεσόγειο, με την εγκατάλειψη της Κύπρου.

Τώρα γίνεται μια προσπάθεια επανόρθωσης με τα διάφορα σχήματα συνεργασίας σε αυτό τον σημαντικό γεωπολιτικό χώρο αλλά με μια λανθασμένη μονόπλευρη προσκόλληση στο Ισραήλ που καθόλου δεν εξυπηρετεί τα ελληνικά συμφέροντα. Για παράδειγμα η εχθρική, χωρίς λόγο, στάση απέναντι στο Ιράν, μια χώρα που θα μπορούσε να αποτελέσει αντίβαρο στην Τουρκία στην περιοχή αυτή. Η Αθήνα εξυπηρετεί απλώς το Ισραήλ και τις ΗΠΑ με αυτή την πολιτική, όχι τα δικά της συμφέροντα. Αυτή η ελληνική υποτέλεια εκδηλώνεται την ώρα που η Τουρκία πέτυχε την αυτονόμηση της δικής της εξωτερικής πολιτικής, χωρίς βέβαια να εγκαταλείπει το ΝΑΤΟ ή την Δύση.
Ελλάδα και Κύπρος έχουν κάθε συμφέρον να αναπτύξουν τις σχέσεις τους με όλες τις χώρες της περιοχής. Ο αποκλεισμός του Ιράν από αυτές τις σχέσεις σύμφωνα με τα αμερικανικά κελεύσματα είναι μια λανθασμένη πολιτική. Ακόμη και μια χώρα όπως η Σαουδική Αραβία είναι στο στάδιο εξομάλυνσης των σχέσεων της με το Ιράν, με την κινεζική μεσολάβηση.

Αθήνα και Ερντογάν

Το Ιράν διαδραματίζει ένα σημαντικό ρόλο στην περιοχή και δεδομένων των τουρκικών απειλών που δεχόμαστε δεν υπάρχει λόγος να μη διατηρούμε μαζί του καλές σχέσεις. Άλλωστε δεν υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στο Ιράν και την Ελλάδα, το Ιράν και την Κύπρο. Για ποιο λόγο να εξυπηρετούμε τα αμερικανικά συμφέροντα όταν οι ΗΠΑ αρνούνται να προστατεύσουν την εθνική μας ακεραιότητα; Και όταν το Ιράν στήριζε κατά κανόνα τις ελληνικές και κυπριακές θέσεις στα διάφορα ισλαμικά φόρα και όχι τις τουρκικές, ειδικά στον Οργανισμό Ισλαμικής Διάσκεψης όπου ετίθετο θέμα αναγνώρισης του ψευδοκράτους.

Το Ιράν επιπλέον ήταν η μοναδική χώρα που παρείχε στην Ελλάδα πετρέλαιο με πίστωση το 2011, όταν η χώρα βρισκόταν ουσιαστικά υπό καθεστώς χρεοκοπίας. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τότε, περίπου το 50% των ελληνικών αναγκών σε πετρέλαιο καλυπτόταν με εισαγωγές από το Ιράν. Δεν υπάρχει κανένας λόγος συμμετοχής της Ελλάδας στις μεσανατολικές αντιπαλότητες και συγκρούσεις, ως χωροφύλακας των Αμερικανών ή του Ισραήλ, διότι η χώρα δεν προασπίζει με αυτό τον τρόπο τα εθνικά της συμφέροντα. Να σημειώσουμε δε ότι παρά την μονόπλευρη στήριξη που παρέχει η Κύπρος στο Ισραήλ, οι ισραηλινές επενδύσεις στα κατεχόμενα είναι από τις μεγαλύτερες. Ακόμη παρά την ρητορική του Ερντογάν εναντίον του Ισραήλ, οι εμπορικές συναλλαγές ανάμεσα στις δύο χώρες είναι στα ύψη, το δε Ισραήλ προμηθεύεται ανενόχλητα πετρέλαιο από αγωγό που περνά μέσα από την Τουρκία.

Υ.Γ. Στήριξη στον Γενικό Ελεγκτή για τις απειλές που δέχεται από τα γνωστά κυκλώματα, ενώ στο ίδιο θέμα είναι ανώφελοι οι ποντιοπιλατισμοί του Προέδρου της Δημοκρατίας
 

*Πανεπιστημιακός, συγγραφέας, ποιητής- stephanos.constantinides@gmail.com