Ο νεοφιλελευθερισμός τίναξε στον αέρα την πραγματική οικονομία

ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

Η Ευρώπη σε κρίση

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη

Ηκρίση στην Ευρώπη καθημερινά βαθαίνει ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύεται το έλλειμμα ηγεσίας για την αντιμετώπισή της. Το υπέδειξαν δύο από τους παλαιότερους μεγάλους πρωτεργάτες της οικοδόμησης της Ευρώπης, ο πρώην Γερμανός καγκελάριος Χέλμουτ Σμιτ και ο πρώην πρόεδρος της Κομισιόν Ζακ Ντελόρ. Το είπαν και οι δύο χωρίς περιστροφές ότι στη δύσκολη αυτή περίοδο η Ευρώπη βρέθηκε με μικρούς ηγέτες. Ειδικά μικροί αποδεικνύονται οι ηγέτες του γαλλογερμανικού άξονα, που αποτελούσε πάντα και την κινητήρια δύναμη της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Μικρόψυχη και χωρίς όραμα σε αντίθεση με τους προηγούμενους Γερμανούς καγκελάριους αποδεικνύεται η Άγγελα Μέρκελ, η οποία αντιμετωπίζει την ευρωπαϊκή κρίση με μπακαλίστικους μικροκομματικούς υπολογισμούς. Ακόμη χθες αντιτάχτηκε στην έκδοση ευρωομολόγου, κάτι που θα μπορούσε να περιορίσει την κρίση και να δώσει ώθηση στην ανάπτυξη. Είναι χαρακτηριστικό πως οι μόνοι που πιστώνονται με κάποιες ικανότητες να αντιμετωπίσουν τη σημερινή κρίση είναι ο πρόεδρος του Ευρωγκρούπ ΖανΚλοντ Γιούνκερ, και ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Ζαν-Κλοντ Τρισέ, οι οποίοι βρίσκονται σε μόνιμη διαμάχη με τη Μέρκελ.
Φυσικά η κρίση δεν είναι μόνο ευρωπαϊκή, είναι ευρύτερη. Ο νεοφιλελευθερισμός τίναξε στον αέρα την πραγματική οικονομία και δημιούργησε έναν καπιταλισμό του καζίνο. Είναι ο καπιταλισμός των περιβόητων αγορών του τζόγου, με κάθε είδους χρηματιστηριακά προϊόντα-σκουπίδια, που οδήγησαν στη σημερινή κρίση. Το τραγικό στην περίπτωση αυτή είναι πως οι πολιτικοί παραιτήθηκαν των ευθυνών τους και άφησαν τις αγορές να ρυθμίζουν τις τύχες του κόσμου, με τα σημερινά αποτελέσματα. Ακόμη και η ίδια η Ευρώπη κόπηκε στα δύο με το Βορρά να απομυζά το Νότο. Το ευρώ κινδυνεύει να τιναχτεί στον αέρα. Δεν είναι λίγοι οι προφήτες που δεν του δίνουν μεγάλη προοπτική ενώ ακούονται ήδη και φωνές σε διάφορες χώρες, έστω και περιθωριακές, που ζητούν επάνοδο στα εθνικά νομίσματα. Και αυτό γιατί το εθνικό νόμισμα επιτρέπει την υποτίμηση, κάτι που έχει λιγότερο τραγικές συνέπειες από τα νεοφιλελεύθερα μέτρα θεραπείας που επιβάλλει ο γερμανοκρατούμενος Βορράς και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Αν υπάρχει μια ελπίδα να ξεπεράσει η Ευρώπη τη σημερινή κρίση, δεν είναι άλλη από την αποδέσμευσή της από τον καπιταλισμό του καζίνο και την επάνοδό της στην πραγματική οικονομία με κύρια επιδίωξη την ανάπτυξη που έχει δυστυχώς εγκαταλειφθεί. Στη σημερινή κρίση ο Κέινς είναι όσο ποτέ άλλοτε επίκαιρος. Είναι με τον κεϊνσιανισμό που αντιμετωπίστηκε η μεγάλη κρίση του 1929 και είναι με τον κεϊνσιανισμό που η ανθρωπότητα γνώρισε τη μεγάλη μεταπολεμική ανάπτυξη. Αν υπάρχει ακόμη ένα φάρμακο για τον καπιταλισμό δεν είναι άλλο από την κεϊνσιανή συνταγή. Συνταγή που σημαίνει επενδύσεις και οικονομική ανάπτυξη, καταπολέμηση της ανεργίας και ευρύ κοινωνικό κράτος. Είναι όλα αυτά που κατέστρεψε ο νεοφιλελευθερισμός με τον καπιταλισμό του καζίνο από τον οποίον μια μικρή μειονότητα αποκόμισε και αποκομίζει τεράστια κέρδη σε βάρος των ευρύτερων στρωμάτων του πληθυσμού.
Μέσα σε αυτό το κλίμα, το φάσμα της χρεοκοπίας φαίνεται να πλανάται πάντα πάνω από την Ελλάδα, παρά τις θυσίες στις οποίες υποβλήθηκε ο ελληνικός λαός. Οι ευθύνες των πολιτικών ελίτ της μεταπολίτευσης, οι ευθύνες των πάσης φύσεως ελίτ της χώρας, είναι περισσότερο από εγκληματικές γιατί την έφεραν στο χείλος του γκρεμού. Αλλά και τώρα ακόμα αντιδρούν σπασμωδικά, χωρίς έναν κάποιο σχεδιασμό με όραμα που θα βγάλει τη χώρα από το σημερινό αδιέξοδο. Στην Κύπρο τα πράγματα είναι καλύτερα, αλλά είναι η ώρα για σοβαρούς σχεδιασμούς στο χώρο της οικονομίας. Αν αυτό δεν γίνει, όσο ακόμη είναι καιρός, οι καμπάνες θα σημάνουν σύντομα λυπητερά με τον ίδιο τρόπο που σημαίνουν αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα και στην Ιρλανδία. Αν η Κύπρος επιβίωσε μετά τη λαίλαπα της τουρκικής εισβολής, είναι γιατί κατάφερε να ανορθώσει γρήγορα την οικονομία της. Χωρίς ισχυρή οικονομία καμιά χώρα δεν μπορεί σήμερα να υπερασπιστεί τα εθνικά της συμφέροντα, ούτε να ελπίζει να έχει κάποιο ρόλο στο σημερινό πλανητικό χωριό. Για την Κύπρο η ισχυρή οικονομία σημαίνει ακόμη κάτι περισσότερο: είναι θέμα επιβίωσης.
 

*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης Ε-mail : stephanos.constantinides@gmail.com