Η σφαγή(!) για τους αγωγούς...

Της Ζέζας Ζήκου

Τα σχέδια για αγωγούς φυσικού αερίου είναι τόσα πολλά, ώστε είναι αμφίβολο εάν επαρκούν τα υφιστάμενα κοιτάσματα. Π.χ. το περιβόητο αζερικό κοίτασμα Σαχ Ντενίζ, λέγεται ότι με ρωσική παρέμβαση θα τροφοδοτήσει τον South Stream, εις βάρος του αγωγού Nabucco. Αλλά το κοίτασμα αυτό το διεκδικεί ο αγωγός φυσικού αερίου Trans Adriatic Pipeline (TAP) για να το μεταφέρει από το Αζερμπαϊτζάν προς την ευρωπαϊκή αγορά από το 2017-2018, την κατασκευή του οποίου υπέγραψαν Ελλάδα - Αλβανία - Ιταλία. Ομως, υπάρχει και ο ανταγωνιστής του, ο αγωγός Nabucco West που κατασκευάζεται από την Τουρκία, την Αυστρία, τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Ουγγαρία με τη συμμετοχή της γερμανικής RWE, ο οποίος από το Ερζερούμ θα καταλήγει, μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας, Ουγγαρίας, επίσης στον αυστριακό τερματικό του Μπαουμγκάρντεν. Η επιλογή, λοιπόν, θα γίνει τον Ιούνιο από το Αζερμπαϊτζάν, «προστατευόμενη» της Τουρκίας χώρα, που εμφανίζεται επισήμως «αναποφάσιστο». Οι φανφάρες, λοιπόν, με τις οποίες ανακοινώθηκε την περασμένη Τετάρτη η τριμερής συμφωνία Ελλάδας - Αλβανίας - Ιταλίας για την κατασκευή του TAP, απλώς καλλιεργούν φρούδες ελπίδες. Η κοινοπραξία του ΤΑΡ αποτελείται από τη νορβηγική Statoil, την ελβετική Axpo και τη γερμανικής Ε.ΟΝ Ruhrgas, και την κοινοπραξία που εκμεταλλεύεται το κοίτασμα του Σαχ Ντενίζ στο Αζερμπαϊτζάν την απαρτίζουν η βρετανική ΒΡ, η γαλλική Total, η νορβηγική Statoil και η αζερική Socar. Και, επειδή, η «κούρσα των αγωγών» κυριαρχεί στο πεδίο των γεωπολιτικών ανταγωνισμών, προσδίδοντας γόητρο σε επίδοξες περιφερειακές δυνάμεις που ξέρουν από παζάρια, όπως η Τουρκία, και με τη Ρωσία να κινεί τα νήματα, η χώρα μας επιχειρεί απελπισμένα να επιστρέψει στο «παιχνίδι» μετά το «ναυάγιο» του αγωγού Τουρκίας - Ελλάδας - Ιταλίας (ITGI) και τον διαφαινόμενο αποκλεισμό μας από τους σχεδιασμούς για την κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου South Stream. Η Τουρκία συμφώνησε με τη Ρωσία τη διέλευση από τα χωρικά της ύδατα στη Μαύρη Θάλασσα του υποθαλάσσιου τμήματος του South Stream, της ομώνυμης κοινοπραξίας που ίδρυσαν τον Ιούνιο του 2007 η ιταλική ENI και η ρωσική Gazprom, παρακάμπτοντας τα χωρικά ύδατα της «προβληματικής» Ουκρανίας. Γεωστρατηγικό παιχνίδι εξαιρετικά περίπλοκο, αφού συνδυάζει τις γεωπολιτικές διεκδικήσεις, τις σφαίρες επιρροής και τον οικονομικό ανταγωνισμό, η «κούρσα για τους αγωγούς» το καλοκαίρι του 2009 πήρε βαρυσήμαντη τροπή με την υπογραφή «πακέτου» συμφωνιών ενεργειακής συνεργασίας μεταξύ Ρωσίας και Τουρκίας. Πάντως, αυτό που τονίζεται πομπωδώς είναι ότι η προσπάθεια αυτή του πρωθυπουργού Α. Σαμαρά, που χαρακτήρισε το έργο κατασκευής του αγωγού TAP στρατηγικής σημασίας για την Ελλάδα αλλά και την ενεργειακή πολιτική της Ευρώπης, γίνεται υπό την… υψηλή εποπτεία των Αμερικανών! Η παρουσία του βοηθού υφυπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ για θέματα Ευρώπης και Ευρασίας Ερικ Ρούμπιν, στην εκδήλωση της υπογραφής, υποδηλώνει πολλά... Η επιδίωξη της Ουάσιγκτον να πετύχει την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη διαφοροποίηση των πηγών και των οδών ενέργειας προς την Ευρώπη, μακριά από τη Ρωσία, αποφέρει καρπούς. Αρκεί να ληφθεί υπόψη ότι, ο αγωγός φυσικού αερίου South Stream στην κυριολεξία έχει προκαλέσει τις λυσσώδεις αντιδράσεις της Ουάσιγκτον. Αξίζει πολλαπλώς να υπενθυμίσω ότι ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής είχε δρομολογήσει με τη Ρωσία μια σπουδαία συνεργασία στον ενεργειακό τομέα. Μία συνεργασία, που εξυπηρετούσε τα συμφέροντα και των δύο κρατών, χωρίς, βεβαίως, να παραβιάζει τις δεσμεύσεις της Ελλάδας στους ευρωατλαντικούς θεσμούς. Πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, άλλωστε, κινήθηκαν προς την ίδια κατεύθυνση. Οι ΗΠΑ είχαν θεωρήσει πως η ευρωρωσική ενεργειακή συνεργασία θα οδηγούσε σε χαλάρωση των διατλαντικών δεσμών. Γι’ αυτό και αντέδρασαν, προβάλλοντας τότε το επιχείρημα ότι η Ευρώπη θα εξαρτηθεί από τη Μόσχα. Στο γενικό αυτό πλαίσιο είχαν εκφράσει και τη δυσαρέσκειά τους για την πολιτική Καραμανλή. Οχι μόνο επισήμως, αλλά και με προπαγανδιστικά δημοσιεύματα, που εμφάνιζαν την Ελλάδα και την Κύπρο σαν «δούρειους ίππους» της Ρωσίας στους κόλπους της Ε.Ε., έφθειραν αρκούντως τον Καραμανλή! Την κατασκευή του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη την τορπίλισαν τόσο ο Γιώργος Παπανδρέου, μόλις έγινε πρωθυπουργός, όσο και η νέα τότε ακραία φιλοαμερικανική κυβέρνηση της Βουλγαρίας. Υπενθυμίζω ότι ο αγωγός Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολη δεν είναι τίποτα περισσότερο από μία παρακαμπτήριος του Βοσπόρου στη ροή του ρωσικού πετρελαίου προς τις δυτικές αγορές. Για την Ελλάδα, όμως, η κατασκευή του δεν είχε μόνο οικονομική σημασία. Είχε και εθνική σημασία, επειδή εντάσσει τη Θράκη στον διεθνή ενεργειακό χάρτη και κατ’ αυτό τον τρόπο καθιστά δυσχερέστερη την άσκηση τουρκικών επεκτατικών πιέσεων σ’ αυτή την περιοχή. Πάντως, οι φήμες ότι λόγω της σχέσης που ανέπτυξε με τον Βλαντιμίρ Πούτιν ο Κώστας Καραμανλής έπεσε θύμα υπονομευτικών ενεργειών εκ μέρους των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών, ακόμη δεν έχουν κοπάσει. Βέβαια, και οι παρασκηνιακές πιέσεις των κύκλων εντός της Ελλάδας, οι οποίοι εξαρχής αντιμετώπισαν αρνητικά τη σύναψη μιας στρατηγικής ενεργειακής σχέσης με τη Μόσχα, ήταν αφόρητες.