Μουσική - Η επανάσταση πανκ

Συντάκτης: 

Δημ. Αναστασόπουλος 

Επιμέλεια: Γιώργος Σταματόπουλος

Τον Μάιο του 1977 οι Sex Pistols γίνονταν διάσημοι με το υβριστικό προς τη βασίλισσα Ελισάβετ τραγούδι «God save the queen» που γίνεται επιτυχία στη Βρετανία.

Ανοίγουν τον δρόμο για δεκάδες συγκροτήματα, όπως οι Clash και οι Damned, και γρήγορα το πανκ γίνεται συνώνυμο της οργής μιας νεολαίας που αισθάνεται ότι δεν υπάρχει μέλλον.

Το 1977, ενώ η προπώληση εισιτηρίων για τις συναυλίες των Abba έχει φτάσει στα τριάμισι εκατομμύρια, οι Sex Pistols κάνουν την πρώτη τους επιτυχία με ένα τραγούδι, το «Anarchy in the UK». Δεν είναι ακόμα ροκ αστέρες αλλά οι δισκογραφικές εταιρείες συνειδητοποιούν ότι κάτι σημαντικό έχει ξεκινήσει.

Κι ενώ ύστερα από μερικούς μήνες το ίδιο συγκρότημα κυκλοφορεί το «God save the queen», το πιο σκανδαλώδες τραγούδι τους, που λοιδορεί τον βασιλικό θεσμό, από όλες τις γωνιές του Λονδίνου ξεπετάγονται νεόκοπα συγκροτήματα που παίζουν πανκ.

Μπορεί να διαφέρουν μεταξύ τους, οι Clash να είναι πολιτικοποιημένοι και οι Damned πιο φασαριόζοι και γελωτοποιοί, αλλά έχουν θεμελιώδη κοινά σημεία.

Ντέιβ Λενγκ «One Chord Wonders: 

Λόγος και Σημασία στο πανκ ροκ»

 Εκδόσεις Κουκκίδα, Αθήνα, 2016, σελ. 376 | 

Από τη μία, κανείς δεν ξέρει να παίζει τίποτε παραπάνω από ένα βρόμικο, άτεχνο ροκ εν ρολ και, από την άλλη, οι στίχοι τους μιλάνε μόνο για την γκρίζα πραγματικότητα που βιώνουν.

Ετσι, προκύπτει και η μυθολογία του πανκ, σύμφωνα με την οποία οι νεαροί προλετάριοι με μόνη προοπτική την ανεργία πήραν τις κιθάρες για να εκφράσουν την απόγνωσή τους με έναν χαοτικό θόρυβο.

To 1985 το πρώτο κύμα του πανκ έχει κοπάσει. Οι μουσικοί έχουν γίνει πια διάσημοι, η εμφάνιση και οι στίχοι των τραγουδιών δεν σκανδαλίζουν κανέναν και οι δισκογραφικές εταιρείες ψάχνουν την επόμενη «νέα τάση». Ο Ντέιβ Λενγκ, μελετητής της ποπ κουλτούρας της Βρετανίας, γράφει ένα βιβλίο γύρω από το πανκ.

Σκοπός του δεν είναι να αναλύσει απλώς το φαινόμενο αλλά να καταγράψει τους μηχανισμούς και το πολιτικό και κοινωνικό κλίμα της εποχής, δηλαδή όλα όσα οδήγησαν στο να καθιερωθεί το πανκ ως επαναστατική μουσική.

Οπως παραδέχεται, προς τιμήν του, δεν υπήρξε αυτόπτης μάρτυρας στην έκρηξη του πανκ. Συσσώρευσε όμως πλήθος υλικού από τα τότε πρόχειρα φανζίν και διάβασε σελίδες επί σελίδων από τον μουσικό Τύπο των καιρών. Και, φυσικά, άκουσε προσεκτικά τους πρώτους δίσκους των ιστορικών συγκροτημάτων της πανκ σκηνής, των Sex Pistols, των Damned, των Clash, των Stranglers και των Vibrators.

Η μελέτη του με τίτλο «One Chord Wonders: Λόγος και Σημασία στο πανκ ροκ», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Κουκκίδα σε μετάφραση Αλέξη Καλοφωλιά, αρχικά φαντάζει λίγο δυσκοίλια. Είναι ένα πόνημα γραμμένο με ακαδημαϊκό στυλ για μια σκηνή, όπως η πανκ, που απεχθανόταν οτιδήποτε το σοβαροφανές και το διανοουμενίστικο.

Ομως αργά αλλά σταθερά, ο Λενγκ απορρίπτει τους μύθους με τεκμηριωμένο τρόπο. Διαθέτοντας ένα οπλοστάσιο που εκτείνεται από τα έργα του Φουκό και του Ντεριντά μέχρι τις οικονομικές αναλύσεις των βρετανικών εφημερίδων, εξηγεί πώς μια υποκουλτούρα που γεννήθηκε στις γειτονιές του Λονδίνου κατάφερε να βρει απήχηση σε όλους τους νέους και να γίνει το κατάλληλο σάουντρακ για εξεγέρσεις.

Για τον Λενγκ η κατάσταση ήταν απλή. Καθώς οι δισκογραφικές εταιρείες βρέθηκαν σε τέλμα εξαιτίας των πολυέξοδων ροκ σταρ, αποφάσισαν να πάρουν το ρίσκο και να επενδύσουν σε μια νέα σκηνή, της οποίας οι εκπρόσωποι ήθελαν απλά να ακουστεί η φωνή τους.

Ενώ πλάι τους γεννιόταν και ένα ολόκληρο δίκτυο από ανεξάρτητες δισκογραφικές που τολμούσαν να κυκλοφορήσουν όσα συγκροτήματα απέρριπταν οι πολυεθνικές. Πραγματικά το πανκ ήταν παιδί εκείνης της παρακμάζουσας εποχής για τη Βρετανία, που η οικονομία κατέρρεε, η ανεργία αυξανόταν και μαζί επεκτείνονταν ο ρατσισμός και η επιρροή του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου. Αλλά οι πανκ ρόκερ που ξεχώρισαν ούτε προλετάριοι ήταν ούτε είχαν σαφή πολιτική στάση.

Από εκεί και πέρα αφού ερευνά εμμονικά τους στίχους, τον ήχο και το στιλ της πανκ σκηνής, ο Λενγκ εξηγεί πώς όλα τα παραπάνω συνέθεσαν μία νέα ταυτότητα του πανκ μουσικού που από μόνη της αποτελούσε επανάσταση στην τέχνη.

Ο Λενγκ δεν χαϊδεύει τα αυτιά των πανκ. Γι' αυτόν ήταν μία βίαιη εξέγερση ενάντια στην καθιερωμένη μουσική βιομηχανία και την κυρίαρχη κουλτούρα που έπρεπε να συμβεί. Και όταν συνέβη, μετά το αρχικό σοκ, το μουσικό κατεστημένο γρήγορα κατάφερε να αφομοιώσει τη νέα μουσική και να βγάλει κέρδος από την οργή των άλλων.

Το είχε πει και ο Τζόνι Ρότεν στην τελευταία συναυλία των Sex Pistols στην Αμερική: «Νιώσατε ποτέ ότι σας έχουν εξαπατήσει;». Μια ερώτηση που απευθυνόταν τόσο στο κοινό όσο και στους μουσικούς που υμνούσαν την εξέγερση.

*Δημοσιογράφος

Πηγή: www.efsyn.gr

Δημοσιεύτηκε στις 12/06/2017