Αφήνεις τα λευκά κυκλαδίτικα σκαλοπάτια και το γαλάζιο του Αιγαίου και βρίσκεσαι στην παραζάλη των χρωμάτων του Νίκου Εγγονόπουλου καθώς μπαίνεις στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης της Ανδρου. Οι φωτεινοί πίνακές του να έρχονται σε αρμονική αντίθεση με το μαύρο φόντο στους τοίχους των αιθουσών, ενώ δίπλα τους γλυπτά σαν βιβλία ανοιγμένα προτείνουν επιλεγμένους στίχους του.
Αυτό είναι το υποβλητικό σκηνικό της έκθεσης «Με τα χρώματα του λόγου και τον λόγο των χρωμάτων» που εγκαινιάστηκε από το Ιδρυμα Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή -ήταν παρούσα και η κόρη του Εριέττα- και αποκαλύπτει μέσα από 110 έργα και επτά ενότητες τον πρωτοποριακό ζωγράφο και ποιητή, που έδωσε νόημα ελληνικό στον σουρεαλισμό.
Τον ερωτικό, πληθωρικό, αινιγματικό, απόκοσμο Εγγονόπουλο. Τον Εγγονόπουλο της μούσας, του μύθου, των συμβόλων, της φαντασίας, του ονείρου, της αλληγορίας. Τον Εγγονόπουλο μιας Ελλάδας που από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο φτάνει ώς τις μέρες μας.
«Μεταθανάτια αυτοπροσωπογραφία«, 1940
Στεκόμαστε μπροστά στα θαυμάσια έργα του. Η «Μεταθανάτια αυτοπροσωπογραφία» που φιλοτέχνησε μόλις το 1940 -ίδιος με φάντασμα τυλιγμένος σε πέπλο-, ο «Αγιος Χαρίτωνας» με ένα ποτήρι στο μέτωπο, «Ο προπάππους ο Σμιττ» (1966), μέγας γυναικοκατακτητής, «Ενθύμιον κατοχής» (1963) όπου μια κομψή Αθηναία στέκεται μπροστά σε έναν σκελετό με τα σύμβολα των ναζί, ο «Θησεύς» με φουστανέλα να σκοτώνει τον Μινώταυρο (1961), η γυμνόστηθη Πηνελόπη να προσφέρει ελληνικό καφεδάκι στον Οδυσσέα που κρατάει τσιγάρο και μπεγλέρι (1970). Το τελευταίο του έργο, η αισθησιακή «Μεσογειακή μούσα»...
Μια βιτρίνα περιλαμβάνει δακτυλόγραφα από την εμβληματική ποιητική σύνθεση «Μπολιβάρ», ενώ ακούγεται η φωνή του Εγγονόπουλου που απαγγέλλει και σε μια άλλη βρίσκονται μικρά σχέδια κοστουμιών για θεατρικές παραστάσεις - τόσο τελειομανής που έχουν καρφιτσωμένα πάνω τους δείγματα υφασμάτων.
Αναγνωρίσιμοι οι πίνακες του Εγγονόπουλου (1907-1985), όσους όμως κι αν έχεις δει, όσα κι αν έχεις διαβάσει για τη ζωή και το έργο του, η έκθεση και ο περιεκτικός κατάλογος που τη συνοδεύει (εκδ. Μικρή Αρκτος) ξεδιπλώνουν άγνωστες ή λιγότερο γνωστές, πάντα συναρπαστικές πτυχές.
■ Διαβάζουμε στο χρονολόγιο για την περιπέτειά του στα αλβανικά σύνορα το 1941, όταν αιχμαλωτίστηκε από τους Γερμανούς, ενώ κατάφερε να δραπετεύσει και διέσχισε με τα πόδια σχεδόν τη μισή Ελλάδα ώσπου να βρει ασφαλές καταφύγιο.
■ Μαθαίνουμε πώς επηρεάστηκε από τους δασκάλους του, τον Φώτη Κόντογλου ως προς τον βυζαντινό τρόπο και τον Κωνσταντίνο Παρθένη ως προς τη δυτική αισθητική. Στην ποίηση, θεωρούσε τον Διονύσιο Σολωμό τον πρώτο μεγάλο υπερρεαλιστή.
«Ο Σκεντέρμπεης με κεραμεικό», 1951
■ Πόση απογοήτευση ένιωσε με τις κριτικές, συγκεχυμένες έως απαξιωτικές, για το πρώτο του ποιητικό έργο «Μην ομιλείτε εις τον οδηγόν», τα χλευαστικά σχόλια και τις λοιδορίες που δέχτηκε σε ένα κλίμα συντηρητικό -μέχρι κείμενο επιθεώρησης με τίτλο «Δισεγγονόπουλος και Μπιρμπιρίκος» έγινε- αφήνοντάς του βαθύ τραύμα. «Κλείστηκε στον εαυτό του, έγινε μυστικοπαθής, ωστόσο αυτή η αρχική έλλειψη αναγνώρισης δεν τον έκανε να αποκλίνει από την πορεία του», λέει η επιμελήτρια της έκθεσης, Μαρία Κουτσομάλλη.
«Ταυτόχρονα έχει βαθιά σεμνότητα όποτε πρόκειται να εκθέσει έργα του. Οπως έλεγε: "Το έργο τέχνης είναι μια σιγοψιθυριστή εξομολόγηση προς ανθρώπους ευγενικούς"».
■ Πως ο Ανδρέας Εμπειρίκος τον στήριξε ακούραστα, οργάνωσε την πρώτη του έκθεση το 1935. Ο Εγγονόπουλος έλεγε για τον Εμπειρίκο: «Ηταν θαυμάσιος άνθρωπος. Δεν είχε σχέση με τα μικρά της ζωής, δεν ήξερε τις δοσοληψίες τις κακομοίρες», αναφέρει ο διευθυντής του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης της Ανδρου, Κυριάκος Κουτσομάλλης, στον κατάλογο της έκθεσης.
■ Ο ζωγράφος και ομότιμος καθηγητής του Μετσόβιου Πολυτεχνείου, Σωτήρης Σόρογκας, που έζησε από κοντά τον Εγγονόπουλο, υπογραμμίζει «τον απεριόριστο σεβασμό» που είχε ο δημιουργός «για την ελληνική πνευματική παράδοση του τόπου, την οποία εννοούσε χωρίς διακοπή».
Στον κατάλογο παραθέτει ένα απόσπασμα συνέντευξης του Εγγονόπουλου: «Προσωπικά δεν πιστεύω στον σουρεαλισμό σαν σχολή. Ομως μου ταιριάζει. Εκείνο που προσπάθησα να κάνω, είναι να τον ανανεώσω με ελληνικά στοιχεία, να προσθέσω σε αυτόν την ελληνική μεταφυσική, να τον ανεβάσω απ' τον απλό μορφασμό, όπου τον έχουν σταματήσει οι Φράγκοι».
Πηγή: www.efsyn.gr
Δημοσιεύητκε στις 27/06/2017
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire