Βραζιλία : Η ανατροπή της αριστερής προέδρου της χώρας

Στέφανος Κωνσταντινίδης

Μια αναδυόμενη οικονομία, μια χώρα με τεράστια γεωπολιτική σημασία, ένα μοντέλο ανάπτυξης μη αποδεκτό από την άρχουσα τάξη

Θα ασχοληθούμε σήμερα με μια χώρα λίγο μακριά από τα άμεσα ενδιαφέροντα μας, τη Βραζιλία, μια χώρα με τεράστια γεωπολιτική σημασία και με ένα μοντέλο ανάπτυξης που επεδίωκε τα τελευταία χρόνια περισσότερη κοινωνική δικαιοσύνη. Ένα μοντέλο που κατέληξε σήμερα σε τραγικά αδιέξοδα, αφενός λόγω της διεθνούς ύφεσης και αφετέρου λόγω της ντόπιας διαφθοράς και του πολέμου που του ασκήθηκε από τις άρχουσες ολιγαρχικές κοινωνικές ομάδες, συνηθισμένες να απομυζούν μόνες τον πλούτο της χώρας.

Η Βραζιλία είναι η μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη χώρα της Λατινικής Αμερικής. Είναι η πέμπτη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα στον κόσμο, και πέμπτη σε πληθυσμό. Καλύπτει μια τεράστια έκταση μεταξύ των Άνδεων και του Ατλαντικού ωκεανού, ενώ συνορεύει με όλες τις χώρες της Νότιας Αμερικής, εκτός από τη Χιλή και τον Ισημερινό. Πρώην πορτογαλική αποικία, με γύρω στα διακόσια εκατομμύρια κατοίκους, με γλώσσα την πορτογαλική, καλύπτει το 14% της συνολικής επιφάνειας της Γης. Η οικονομία της είναι η έβδομη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, από τις σημαντικότερες αναδυόμενες οικονομίες, μέλος της Ομάδας των 20 και της Ομάδας των BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας και Νότια Αφρική).  Είναι μια από τις χώρες που παρουσιάζει δυνατότητες να εξελιχτεί σε παγκόσμια δύναμη, με μεγάλες πλουτοπαραγωγικές πηγές,συμπεριλαμβανομένου και του πετρελαίου και μιας σημαντικής βιομηχανίας. Εντούτοις την ίδια στιγμή είναι μια από τις χώρες με τις μεγαλύτερες κοινωνικές ανισότητες και τη μεγαλύτερη διαφθορά στον κόσμο. Το εισόδημα του 10% των πιο φτωχών κατοίκων της χώρας, αντιπροσωπεύει μόλις το 1,1% του εθνικού εισοδήματος, ενώ το εισόδημα του 10% των πιο πλούσιων κατοίκων της χώρας, αντιπροσωπεύει το 45,3% του εθνικού εισοδήματος.

Μετά την ανεξαρτησία της τον 19ο αιώνα, η Βραζιλία κυβερνήθηκε ολιγαρχικά από μεγάλες οικογένειες της χώρας που έλεγχαν την οικονομία της σε μια άτυπη συμμαχία με τους στρατιωτικούς και τις αμερικάνικες πολυεθνικές εταιρείες. Από το 1985 αποκαταστάθηκε σταδιακά η δημοκρατία στη χώρα, όπως και στις άλλες χώρες της Λατινικής Αμερικής. Σημαντικός σταθμός στη σύγχρονη ιστορία της Βραζιλίας υπήρξε η άνοδος της Αριστεράς στην εξουσία με πρόεδρο τον Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, του Κόμματος των Εργατών, από το 2003 ώς το 2011. Τον διαδέκτηκε η Ντίλμα Βάνα Ρούσεφ από το ίδιο κόμμα που αποπέμφθηκε με ένα συνταγματικό πραξικόπημα την περασμένη εβδομάδα. Μεταβατικός πρόεδρος ανέλαβε ο Μισέλ Τέμερ, ώς τώρα αντιπρόεδρος που, όπως αποκαλύπτει έγγραφο που διέρρευσε από τα περίφημα WikiLeaks, ήταν πληροφοριοδότης των Αμερικανών και βρισκόταν σε επαφή με την αμερικανική πρεσβεία στη Βραζιλία.

Αν και στην περίοδο της αριστερής διακυβέρνησης έγιναν σημαντικές κοινωνικές αλλαγές και αντιμετωπίστηκαν πολλά προβλήματα των πιο φτωχών κοινωνικών στρωμάτων, οι κοινωνικές ανισότητες παρέμειναν και η αριστερή κυβέρνηση δεν κατάφερε να ξεφύγει από την πεπατημένη της διαφθοράς. Ο ίδιος ο Λούλα κατηγορήθηκε για διαπλοκή ενώ το Κογκρέσο της χώρας, πρώτα η Κάτω Βουλή και στη συνέχεια η Γερουσία, παρέπεμψε σε δίκη την πρόεδρο Ρούσεφ για τον ίδιο λόγο. Μολονότι οι κατηγορίες δεν φαίνεται να είναι αβάσιμες, δεν πρόκειται για κάτι νέο στην πολιτική ζωή της Βραζιλίας και ο στόχος είναι καθαρά πολιτικός για να ανατραπεί η Ρούσεφ και να ανακοπεί έστω και αυτή η δειλή πολιτική υπέρ των κοινωνικά αποκλεισμένων φτωχοποιημένων στρωμάτων. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι από τα 65 μέλη της ειδικής επιτροπής που εξέτασε την αποπομπή της Ρούσεφ, τα 37 αντιμετωπίζουν κατηγορίες για διαφθορά και άλλα σοβαρά εγκλήματα, σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Los Angeles Times» και στοιχεία της βραζιλιάνικης οργάνωσης Transparencia Brazil. Και από τα 513 μέλη της Κάτω Βουλής του Κογκρέσου τα 303 αντιμετωπίζουν κατηγορίες ή ελέγχονται για σοβαρά εγκλήματα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα 49 από τα 81 μέλη -δηλαδή το 60%- της Γερουσίας. Όλοι αυτοί λοιπόν δικάζουν τώρα την πρόεδρο Ρούσεφ, που αν μη τι άλλο, δεν κατηγορείται ότι απεκόμισε προσωπικά οφέλη, αλλά γιατί αλλοίωσε τα στοιχεία του προϋπολογισμού, μια συνήθης πρακτική όλων των προηγούμενων κυβερνήσεων, και χρησιμοποίησε  χρήματα του Δημοσίου για κάποια προγράμματα που προορίζονταν για τα πιο φτωχά κοινωνικά στρώματα. Πολιτικοί αναλυτές πιστεύουν ότι οι άρχουσες ελίτ και οι διάφοροι ολιγάρχες της χώρας επωφελούνται από τη διεθνή οικονομική ύφεση και τα λάθη της Αριστεράς για να επανέλθουν στη διακυβέρνηση της χώρας και να σταματήσουν ακόμη και τις ισχνές μεταρρυθμίσεις υπέρ των φτωχοποιημένων κοινωνικών στρωμάτων, των ανέργων, των αγροτών και των χαμηλόμισθων εργαζομένων. Να συνεχίσουν με άλλα λόγια την κοινωνική λεηλασία. Αναφέρεται επίσης ότι οι ΗΠΑ, παρασκηνιακά, στήριξαν το συνταγματικό πραξικόπημα. Δεν υπάρχει όμως αμφιβολία ότι η Αριστερά πληρώνει και για τα δικά της λάθη. Μένει να φανεί ποια θα είναι η λαϊκή αντίδραση στο συνταγματικό αυτό πραξικόπημα. Εκατοντάδες πάντως ακαδημαϊκοί και διανοούμενοι υπέγραψαν διακήρυξη με την οποία στηρίζουν την υπό κατηγορία πρόεδρο και μιλούν για συνταγματικό πραξικόπημα.

*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com

- See more at: http://www.philenews.com/el-gr/s-konstantinidis/1460/314220/vrazilia#sthash.zyjcPN4j.dpuf