Η Τουρκία σε κρίση

 

Στέφανος Κωνσταντινίδης

Η Τουρκία βρίσκεται μπροστά σε μια  νέα πολιτική κρίση, με τον  πρωθυπουργό της Αχμέτ Νταβούτογλου να εγκαταλείπει τη θέση του, όπως το επιβεβαίωσε ο ίδιος ύστερα από την συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής του κυβερνώντος κόμματος AKP την περασμένη Πέμπτη. Είχε προηγηθεί μια κρίσιμη συνάντηση την περασμένη Τετάρτη με τον Ερντογάν, που φαίνεται ότι του έδειξε την έξοδο. Έκτακτο συνέδριο του κόμματος στις 22 Μαΐου θα εκλέξει τον νέο προεδρο του AKP και μελλοντικό πρωθυπουργό της Τουρκίας. Φαίνεται ότι ο Ερντογάν με τον αυταρχισμό που τον διακρίνει δεν αφήνει περιθώριο σε κανέναν άλλο να ασκήσει εξουσία. Ο Νταβούτογλου άρχισε να τον επισκιάζει τον τελευταίο καιρό με μια πολιτική που έδινε την εντύπωση ότι είναι πιο μετριοπαθής και κινείται περισσότερο μέσα στα διπλωματικά θέσμια, σε αντίθεση με τον απρόβλεπτο Πρόεδρο. Η τελευταία πράξη που φαίνεται να οδήγησε στο ξεχείλισμα του ποτηριού, ήταν όταν στις 29 Απριλίου η Εκτελεστική Επιτροπή του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης-AKP, ελεγχόμενη από τον Ερντογάν, αφαίρεσε από τον Νταβούτογλου την σημαντική αρμοδιότητα να διορίζει, ως πρόεδρος του κόμματος, τους περιφερειακούς ηγέτες του. Ήταν μια προσπάθεια του Ερντογάν να αποδυναμώσει τα όποια ερείσματα του πρωθυπουργού του στον κομματικό μηχανισμό.

Φήμες που κυκλοφόρησαν αμέσως μετά έφεραν τον Νταβούτογλου έτοιμο να παραιτηθεί και από πρόεδρος του κόμματος και από πρωθυπουργός. Ο ίδιος δεν διέψευσε αυτές τις φήμες αλλά αντίθετα δήλωσε στην Κοινοβουλευτική Ομάδα του κυβερνώντος κόμματος ότι δεν ήταν κολλημένος στην καρέκλα και ότι θα μπορούσε να εγκαταλείψει οποιοδήποτε αξίωμα. Κάτι που επιβεβαίωσε επίσημα την περασμένη Πέμπτη.

Μολονότι κάποιες αποκλίσεις ανάμεσα στον Ερντογάν και τον Νταβούτογλου ήταν από καιρό ορατές, οι πολιτικοί αναλυτές πίστευαν ότι ήταν περισσότερο θέμα χαρακτήρα παρά οποιεσδήποτε πολιτικές διαφωνίες. Η επιτυχία του Νταβούτογλου στην επίτευξη της συμφωνίας μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τουρκίας φαίνεται επίσης να ανησύχησε τον Ερντογάν, αφού ο Πρωθυπουργός πέτυχε να παρουσιαστεί διεθνώς με μια σχετική πολιτική αυτονομία απέναντι στον Πρόεδρο.

Σε κάθε περίπτωση η πολιτική κρίση στην Τουρκία έρχεται σε μια στιγμή που η χώρα αντιμετωπίζει μεγάλα προβλήματα και έχει ανοιχτά μέτωπα με τους Κούρδους, τη Συρία, τη Ρωσία και όχι μόνο. Παράλληλα και η τουρκική οικονομία καταγράφει χαμηλούς ρυθμούς ανάπτυξης, υποχώρηση της τουρκικής λίρας έναντι του δολαρίου και μεγάλη πτώση του χρηματιστηρίου. Η περίοδος πολιτικής αστάθειας μέχρι το συνέδριο του κόμματος που θα εκλέξει τον νέο πρόεδρό του που θα αναλάβει και την πρωθυπουργία της χώρας, θα επιδεινώσει ακόμη περισσότερο την οικονομία και θα προκαλέσει περισσότερες δυσκολίες στην αντιμετώπιση των εσωτερικών και των εξωτερικών προβλημάτων της χώρας. Είναι όμως καθαρό ότι ο Ερντογάν θέλει να κρατήσει στα χέρια του όλες τις εξουσίες, είτε πετύχει τη συνταγματική αλλαγή που θα τον κατοχυρώνει να τις ασκεί νομότυπα, είτε και χωρίς τη συνταγματική αλλαγή που θα τις ασκεί με πληρεξουσίους στο κόμμα και την κυβέρνηση.

Για  την Ελλάδα και την Κύπρο η τουρκική πολιτική κρίση συμπίπτει με μια περίοδο αυξημένης τουρκικής επιθετικότητας και αμφισβήτησης της κυριαρχίας τους. Η Αθήνα βρίσκεται αντιμέτωπη καθημερινά με την τουρκική επιθετικότητα στο Αιγαίο και με τις δυσκολίες εφαρμογής της συμφωνίας για το Προσφυγικό. Κάποιοι πολιτικοί παρατηρητές εκφράζουν φόβους ότι η Τουρκία θα μπορούσε να προκαλέσει μια κρίση, παρόμοια με αυτή των Ιμίων, που θα της επέτρεπε να επιβάλει την πολιτική στρατηγικού ελέγχου των ελληνικών νησιών και να νομιμοποιήσει τις απαιτήσεις της για συγκυριαρχία στο Αιγαίο. Όσον αφορά την Κύπρο, το ερώτημα είναι με ποια Τουρκία διαπραγματεύεται αυτή τη στιγμή η Λευκωσία. Διότι ασφαλώς, πέραν της οποιασδήποτε αυταπάτης ή ψευδαίσθησης, η Λευκωσία δεν διαπραγματεύεται με τον Ακιντζί ή τους Τουρκοκύπριους αλλά με την Άγκυρα, τα συμφέροντα της οποίας εκπροσωπεί ο Τουρκοκύπριος ηγέτης. Είναι δε φανερό ότι οι ενέργειες του Ακιντζί τον τελευταίο καιρό δείχνουν ότι εξυπηρετεί κατά κύριο λόγο τα συμφέροντα της Άγκυρας παρά αυτά των Τουρκοκυπρίων. Βεβαίως είναι γνωστόν ότι στην Κύπρο οι οπαδοί της όποιας λύσης έχουν εναποθέσει όλες τις ελπίδες τους στον Ερντογάν. Τί λύση μπορεί όμως να ελπίζει κανείς από έναν πολιτικό που διεξάγει πόλεμο εναντίον των Κούρδων, φυλακίζει δημοσιογράφους και ασκεί καταπιεστική πολιτική και αυταρχική διακυβέρνηση στους ίδιους τους πολίτες της χώρας του;  Όταν μάλιστα με την αμερικανο-νατοϊκή λύση που ετοιμάζεται, η Άγκυρα θα ασκεί επικυριαρχία σε ένα μελλοντικό συνομοσπονδιακό μόρφωμα και η Κύπρος  θα είναι υποχρεωμένη να συντάσσεται μαζί της, ως ένα δορυφορικό κράτος, ως ένα puppet state; Κάποιοι στη Λευκωσία θα πρέπει να σκεφτούν ότι οδηγούν τον τόπο σε περιπέτειες με την επιμονή τους να διαλύσουν την Κυπριακή Δημοκρατία.

*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

- See more at: http://www.philenews.com/el-gr/s-konstantinidis/1460/311896/i-tourkia-se-krisi#sthash.9pgzHsEU.dpuf