Ματιές στον κόσμο, με μια αναφορά στην Ελλάδα και την Κύπρο

                                        

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Εκεί που ο κόσμος παρακολουθούσε με ανησυχία  την  αντιπαράθεση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπι με το Βορειοκορεάτη ηγέτη Κιμ Ιλ Σουνγκ, μας προέκυψαν ξαφνικά, σχεδόν φιλαράκια! Κι από την Ασία η κρίση μεταφέρτηκε ξανά στην πολύπαθη Μέση Ανατολή.  Που οφείλεται αυτή η εκτόνωση; Σε δύο βασικούς λόγους: ο πρώτος έχει να κάνει με τον Βορειοκορεάτη ηγέτη που ξέρει μέχρι που μπορεί να το τραβήξει. Και που δεν είναι τόσο «τρελός» όσο θέλουν κάποιοι να τον παρουσιάζουν στη Δύση. Αντίθετα,κάποιοι αναλυτές θεωρούν ότι διαθέτει ξεχωριστές ικανότητες  παρά τον κραυγαλέο χαρακτήρα του. Το δεύτερο όμως και κυριότερο έχει να κάνει με το ρόλο που διαδραμάτισε η Κίνα. Η Βόρεια Κορέα είναι απόλυτα εξαρτημένη οικονομικά αλλά και διπλωματικά από την Κίνα. Και μπορεί το Πεκίνο να τη χρησιμοποιεί για να ασκεί πίεση σε Αμερικανούς και Ιάπωνες αλλά δεν θα επέτρεπε  μια σύγκρουση στην περιοχή που θα είχε οδυνηρές συνέπειες για την κινεζική οικονομία.

Έτσι σε πρώτο στάδιο ακολούθησε η θεαματική συμφιλίωση με τη Νότια Κορέα. Βεβαίως δεν είναι η πρώτη φορά που οι δύο Κορέες έφτασαν σε κάποιο στάδιο συμφιλίωσης για να συγκρουστούν εκ νέου αργότερα. Οι προοπτικές όμως αυτή τη φορά παρουσιάζονται καλύτερες. Είναι δε πολύ πιθανόν ότι η Νότια Κορέα που δεν έχει κανένα συμφέρον να δει να εξελίσσεται μια σύγκρουση ΗΠΑ-Βόρειας Κορέας στην περιοχή, καταστροφική για την οικονομία της αλλά και για τους Κορεάτες σαν έθνος, διαδραματίζει διαμεσολαβητικό ρόλο για τν συνάντηση Τραμπ-Κιμ. Βεβαίως μια επιφύλαξη θα πρέπει να την έχει κανείς για το πως θα εξελιχτούν τα πράγματα. Τόσο ο Τραμπ, όσο και ο Κιμ είναι απρόβλεπτοι.

Μένει τώρα να δούμε πως θα εξελιχτεί η κατάσταση στη Μέση Ανατολή με το Ιράν. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου σπρώχνει ττο Τραμπ να καταγγείλει τη συμφωνία με τα πυρηνικά του Ιράν ενώ οι Ευρωπαίοι, ειδικά οι Γάλλοι και οι Γερμανοί, προσπαθούν να τον συγκρατήσουν. Οι κατηγορίες Νετανιάχου για μυστικό ιρανικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων δεν φαίνεται να είνα βάσιμες. Το Ισραήλ ανησυχεί και από την ιρανική παρουσία στη Συρία από όπου θα μπορούσε να το πλήξει πιο εύκολα. Στην περιοχή, πέρα από τη Συρία, συνεχίζεται και ο πόλεμος στην Υεμένη με εμπλοκή της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν. Οι εκλογές επίσης στην Τουρκία προκαλούν ανησυχίες στην Ουάσιγκτον  επειδή ο Ερντογάν  θα αναδειχτεί , αν τις κερδίσει, περισσότερον ανεξέλεγκτος.

Ανήσυχο σημείο στις διεθνείς σχέσεις είναι και ο προστατευτισμός του Αμερκανού Προέδρου και η επιμονή του να επιβάλει εισαγωγικούς δασμούς, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε εμπορικό πόλεμο με τους Ευρωπαίους. Η επίσκεψη στην Ουάσιγκτον του Μακρόν και της Μέρκελ και οι συνομιλίες τους με τον Τραμπ δεν φαίνεται να απέδωσαν αποτελέσματα. Και βεβαίως τεταμένες παραμένουν πάντα οι Ρωσοαμερικανικές σχέσεις. Σε όλα αυτά, αν προστεθούν και τα εσωτερικά προβλήματα του Τραμπ, το διεθνές κλίμα παραμένει ασταθές.

Στα δικά μας, όσον αφορά την Ελλάδα, η ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις παραμένει αμείωτη. Φαίνεται ότι η χώρα προσπαθεί να αναβαθμίσει την αποτρεπτική της ικανότητα, εν μέσω εμποδίων λόγω της πίεσης που δέχεται από τους δανειστές της. Διπλωματικοί και δημοσιογραφικοί κύκλοι στην Αθήνα σημείωναν ότι  «άλλο πράγμα η δημοσιονομική χαλαρότητα και σπατάλη και άλλο οι δαπάνες για την άμυνα σε μια χώρα που τις έχει ανάγκη». Κάποτε, αναφέρεται, «μας πίεζαν για εξοπλισμούς που δεν χρειαζόμασταν» και μας δάνειζαν για τον σκοπό αυτό, ενώ   τώρα «γκρινιάζουν γιατί ξοδεύουμε για τα άκρως απαραίτητα». Την ίδια ώρα, εν μέσω έντονης αντιπαράθεσης, η χώρα ετοιμάζεται για την «εξοδο» από τα μνημόνια.

Στην Κύπρο οι τουρκικοί σχεδιασμοί προκαλούν πονοκέφαλο. Ενώ καθημερινά ακούεται απειλητικός ό λόγος της Άγκυρας, ξαφνικά προέκυψε ο Ακιντζί  που ζητά ουσιαστικά την υπογραφή μιας ενδιάμεσης συμφωνίας, επικαλούμενος το πλαίσιο Γκουτέρες,και στη συνέχεια συνομιλίες. Οι οπαδοί της όποιας λύσης, για άλλη μια φορά συντάχτηκαν μαζί του. Η ενδιάμεση συμφωνία όμως θα είναι μιας μορφής αναγνώριση  του μορφώματος των κατεχομένων και θα στοχεύει να αποκλειστεί ακόμη και το δημοψήφισμα για μια μελλοντική λύση από τη στιγμή που οι συνομιλίες που θα ακολουθήσουν θα «συμπληρώσουν» απλώς τα «κενά».  Με  άλλα λόγια για την ενδιάμεση αυτή συμφωνία δεν θα ερωτηθεί ο λαός.  Το πλαίσιο Γκουτέρες όμως δεν προνοεί ούτε κατάργηση των εγγυήσεων ούτε αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από την Κύπρο. Αποδοχή του ως ενδιάμεση συμφωνία σημαίνει και αποδοχή της αρχής ότι παραμένουν και οι εγγυήσεις και τα τουρκικά στρατεύματα. Θα συζητηθεί απλώς ο εκσυγχρονισμός των εγγυήσεων. Επιπλέον βεβαίως το φυσικό αέριο θα είναι στο τραπέζι για διαμοιρασμό των εσόδων και όλα όσα αποδέκτηκε η ελληνική πλευρά, χωρίς να έχει πάρει τίποτε, θα θεωρηθούν ως κεκτημένο για την τουρκική πλευρά, συμπεριλαμβανομένης και της εκ περιτροπής προεδρίας. Οι τουρκικοί σχεδιασμοί σε ένα αποβλέπουν, την παγίδευση της ελληνικής πλευράς και τη δημιουργία νέων τετελεσμένων. Τετελεσμένα ασφαλώς θα προκύψουν  και στην κυπριακή ΑΟΖ με την Τουρκία συνεταίρο.

*Πανεπιστημιακός, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Ερευνών Καναδά-ΚΕΕΚ

 και μέχρι πρόσφατα  επιστημονικός συνεργάτης του ΕΔΙΑΜΜΕ στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com