Από την ιστορία της ελληνικής Αριστεράς, άγνωστες σελίδες

Οι διασπασεις της Αριστερας

Το «Αρχείον Μαρξισμού» και οι τροτσκιστές

 

  Μιχάλης Ράπτης, από τους πρωτεργάτες του ελληνικού τροτσκισμού και ιστορική φιγούρα του διεθνούς τροτσκισμούγνωστός με το όνομα  Μισέλ Πάμπλο 

Γραμματέας της ΤέταρτηςΔιεθνούς

 Το 1931 οι φραξιονιστές δημιούργησαν την «Κομμουνιστική Ενωτική Ομάδα (ΚΕΟ)», με επιφανή ηγετικά στελέχη της τον Μήτσο Σούλα, τον Σπύρο Πρίφτη (Αγις Στίνας) και τον Μιχάλη Ράπτη (Πάμπλο) (φωτογραφία) | EUROKINISSI

Γιώργος Πετρόπουλος

Το πιο δύσκολο και το πιο πολύπλοκο -ένα ξεχωριστό- κεφάλαιο στην ιστορία των διασπάσεων της Αριστεράς είναι αυτό που αφορά τον τροτσκιστικό χώρο. Είναι τόσο πολλές οι διασπάσεις που έχουν συμβεί σ’ αυτόν τον χώρο, που θεωρείται αμφίβολο αν θα μπορεί κάποτε ο ιστορικός να τις καταγράψει με ακρίβεια.
Οι τροτσκιστές προήλθαν από τις τάξεις του ΚΚΕ. Οι αρχειομαρξιστές πήραν το όνομά τους από την περιοδική έκδοση «Αρχείον Μαρξισμού», που το πρώτο τεύχος του κυκλοφόρησε την 1η Μαΐου 1923 και το τελευταίο την 1η Ιανουαρίου 1928.

Το 1926 από τις τάξεις των αρχειομαρξιστών αποσπάστηκε μια ομάδα που ονομάστηκε «Τρίτη Κατάσταση», γιατί είχε στόχο της τη συνεννόηση μεταξύ του ΚΚΕ και του Αρχείου (των δύο δηλαδή επαναστατικών καταστάσεων) και τη δημιουργία μιας ισχυρής οργάνωσης. Η «Τρίτη Κατάσταση» έπαψε να υπάρχει το 1930.
Το 1929 οι αρχειομαρξιστές μετονομάστηκαν σε Ενωση Διεθνιστών Κομμουνιστών (ΕΔΚ) και προσανατολίστηκαν στον τροτσκισμό, ενώ το 1930 μετονομάστηκαν σε «Κομμουνιστική Οργάνωση Μπολσεβίκων Λενινιστών-Αρχειομαρξιστών (ΚΟΜΛΕ-Α)» και εξέδιδαν την εφημερίδα «Η Πάλη των Τάξεων».
Μέχρι το 1934, που διασπάστηκε, η ΚΟΜΛΕ-Α ήταν το επίσημο τμήμα των τροτσκιστών στην Ελλάδα. Το 1930 αποσπάστηκε από τους αρχειομαρξιστές ακόμη μία ομάδα μελών, που ονομάστηκαν φραξιονιστές, γιατί είχαν σχηματίσει φράξια (παράταξη) στο εσωτερικό της οργάνωσης των αρχειομαρξιστών, με στόχο την εκκαθάρισή της από ορισμένα ηγετικά στελέχη που εμπόδιζαν την ανασυγκρότηση του χώρου με βάση τις αρχές του δημοκρατικού συγκεντρωτισμού.
Το 1931 οι φραξιονιστές δημιούργησαν την «Κομμουνιστική Ενωτική Ομάδα (ΚΕΟ)», με επιφανή ηγετικά στελέχη της τον Μήτσο Σούλα, τον Σπύρο Πρίφτη (Αγις Στίνας), που είχε αποχωρήσει από το ΚΚΕ, και τον Μιχάλη Ράπτη (Πάμπλο), που αργότερα υπήρξε ο ηγέτης της 4ης Διεθνούς.
Από την πλειοψηφία της ΚΕΟ στα τέλη του 1932 δημιουργήθηκε η Λενινιστική Αντιπολίτευση του ΚΚΕ (ΛΑΚΚΕ). Το 1932 εμφανίστηκε επίσης η Ομάδα Κομμουνιστών της Αριστεράς, μια ομάδα που και αυτή είχε αποσπαστεί από τις τάξεις των αρχειομαρξιστών.
Ο κύριος όγκος των αρχειομαρξιστών βρισκόταν στην ΚΟΜΛΕ-Α, η οποία διασπάστηκε το 1934. Από τη διάσπασή της προέκυψε το «Κομμουνιστικό Αρχειομαρξιστικό Κόμμα Ελλάδος (ΚΑΚΕ)», με επικεφαλής τον Δημήτρη Γιωτόπουλο, το οποίο διαφοροποιήθηκε από τον επίσημο τροτσκισμό, και η οργάνωση «Μπολσεβίκος - Οργάνωση Μπολσεβίκων Λενινιστών (ελληνικό τμήμα Κομμουνιστικής Διεθνιστικής Ενωσης)», με επικεφαλής τον Γιώργη Βιτσώρη, η οποία έμεινε πιστή στον Τρότσκι.
Το 1935 η οργάνωση Μπολσεβίκος διασπάστηκε. Από τη διάσπασή της δημιουργήθηκαν η «Κομμουνιστική Διεθνιστική Ενωση Ελλάδος (ΚΔΕΕ)», με ηγέτη τον Γ. Βιτσώρη, και η οργάνωση «Νέος Δρόμος».
Εν τω μεταξύ, έξω από τις τάξεις των αρχειομαρξιστών, από το 1927 είχε συγκροτηθεί άλλο ένα τροτσκιστικό ρεύμα, με ηγέτη τον πρώην γραμματέα του ΚΚΕ Παντελή Πουλιόπουλο.
Το 1929 το ρεύμα αυτό συγκροτήθηκε ως πολιτική κίνηση με την ονομασία «Σπάρτακος», που ήταν και το όνομα του δημοσιογραφικού της οργάνου. Το 1932 στον «Σπάρτακο» προσχώρησε μια ομάδα της ΚΕΟ.
Τον Οκτώβριο του 1934, από την ένωση του «Σπάρτακου» και της ΛΑΚΚΕ, δημιουργήθηκε η «Οργάνωση Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδος (ΟΚΔΕ)». Στη συνέχεια, από την ένωση της ΟΚΔΕ με τον «Νέο Δρόμο», συγκροτήθηκε η «Ενιαία Οργάνωση Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδος (ΕΟΚΔΕ)».
Η ιδρυτική συνδιάσκεψη της ΕΟΚΔΕ συνήλθε το καλοκαίρι του 1937. Ηγετική φυσιογνωμία όλων αυτών των κινήσεων παρέμενε πάντα ο Παντελής Πουλιόπουλος.
Η κινητικότητα αυτή των διασπάσεων και συγκολλήσεων στο αρχειομαρξιστικό-τροτσκιστικό ρεύμα συνεχίστηκε και στη διάρκεια της Κατοχής. Η παρακολούθησή τους δεν είναι καθόλου εύκολη για τον ιστορικό, πολύ περισσότερο για τον αναγνώστη.
Θα την παραθέσουμε στο γενικό της περίγραμμα, με την ελπίδα ότι θα αποφύγουμε λάθη που αδικούν το θέμα:
Στα τέλη του 1942, με ηγέτη τον Αγι Στίνα, συγκροτήθηκε το «Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΔΚΕ)», από ομάδα που αποσπάστηκε από την ΕΟΚΔΕ και ενώθηκε με την ΚΔΕΕ.
Τον Μάιο του 1943 από την ΕΟΚΔΕ και ομάδα τεταρτοδιεθνιστών που βρίσκονταν έξω από τις τότε οργανώσεις του χώρου συγκροτήθηκε το Κόμμα Κομμουνιστών Διεθνιστών Ελλάδας (ΚΚΔΕ).
Τον Δεκέμβριο του 1943 από το ΚΔΚΕ και την ομάδα του Λουκά Καρλιάφτη (παλιού αρχειομαρξιστή) συγκροτήθηκε το «Διεθνιστικό Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΔΚΚΕ)».
Το 1943 δημιουργήθηκε η «Ενωτική Ομάδα» από τη συγχώνευση της Ομάδας «Επίθεση» (υπήρχε από το 1941 από ανεξάρτητους τροτσκιστές) και της «Ομάδας Καλλιθέας» (την οποία είχαν συγκροτήσει δύο παλιά μέλη του «Σπάρτακου»).
Τον Οκτώβριο του 1944 ο Στίνας -αφού ήρθε σε ρήξη με τον Λουκά Καρλιάφτη στο ΔΚΚΕ- συγκρότησε το «Διεθνιστικό Επαναστατικό Κόμμα Ελλάδας (ΔΕΚΕ)», με εφημερίδα του το «Εργατικό Μέτωπο».
Επίσης η «ομάδα Καρλιάφτη», το ΚΚΔΕ και η «Ενωτική Ομάδα» συγκρότησαν το Εργατικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΕΔΚΕ).
Στο παζλ των τροτσκιστικών οργανώσεων πρέπει να προστεθεί και η ανεξάρτητη Περιφερειακή Επιτροπή του «Διεθνιστικού Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας» Θεσσαλονίκης (ΠΕΔΚΚΕ), που είχε αποκοπεί από το ΔΚΚΕ και είχε εξελιχθεί σε ανεξάρτητο σχήμα, με εφημερίδα της τη «Σπίθα» και εκπρόσωπο τον Κώστα Καροτσέρη, καθώς και η ομάδα της «Κόκκινης Σημαίας», που αποτελούνταν από τη νεολαία του «Επαναστατικού Σοσιαλιστικού Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας» (ΕΣΚΚΕ), του οποίου ηγούνταν ο παλιός γραμματέας του ΣΕΚΕ Θωμάς Αποστολίδης (τουφεκίστηκε από τους Γερμανούς τον Σεπτέμβριο του 1944).
Τον Σεπτέμβριο του 1945, ύστερα από συζητήσεις μεταξύ του «Εργατικού Διεθνιστικού Κόμματος Ελλάδας (ΕΔΚΕ)», που εξέδιδε την «Εργατική Πάλη», του ΔΕΚΕ και ΠΕΔΚΚΕ (Θεσσαλονίκης), αποφασίστηκε η δημιουργία οργανωτικής επιτροπής για την προπαρασκευή ενοποιητικού συνεδρίου των τροτσκιστικών οργανώσεων.
Σε αυτή την επιτροπή προσχώρησε και η ομάδα της «Κόκκινης Σημαίας». Από το ενοποιητικό συνέδριο, που πραγματοποιήθηκε τον Ιούλιο του 1946, προέκυψε το Κομμουνιστικό Διεθνιστικό Κόμμα Ελλάδας (ΚΔΚΕ), με δημοσιογραφικό του όργανο την «Εργατική Πάλη».
Στη συνέχεια το τροτσκιστικό ρεύμα γνώρισε νέες διασπάσεις και συγκολλήσεις που συνεχίζονται ώς τα σήμερα.
ΠΗΓΗ : Εφημερίδα των Συντακτών,25.08.2015