Στέφανος
Κωνσταντινίδης
Oι γεωπολιτικές
ισορροπίες στη Μέση Ανατολή και κατ' επέκταση και στη δική μας γειτονιά, την
Ανατολική Μεσόγειο, παραμένουν πάντα ρευστές. Από τη μια, οι ΗΠΑ με μια
αναθεωρητική πολιτική για την περιοχή παίρνουν κάποιες αποστάσεις από τους
παραδοσιακούς συμμάχους τους και αναπτύσσουν νέες συμμαχίες, ενώ από την άλλη η
Ευρωπαϊκή Ένωση βαδίζει χωρίς πυξίδα και αδυνατεί να υιοθετήσει μια πολιτική
σταθερότητας για την περιοχή.
Την εβδομάδα που
μας πέρασε ο Αμερικανός Πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ταξίδεψε για άλλη μια φορά στη
Σαουδική Αραβία, την τελευταία απ' ό,τι φαίνεται της προεδρικής του θητείας,
για να παρευρεθεί στο Συμβούλιο Συνεργασίας των Χωρών του Κόλπου και να
διαβεβαιώσει τους συμμάχους της χώρας του για την αμερικανική στήριξη. Η
επίσκεψη αυτή όμως έδειξε την ψυχρότητα που επικρατεί στις σχέσεις Αμερικανών
και Σαουδαράβων.
Τον Αμερικανό Πρόεδρο υποδέχτηκε στο αεροδρόμιο ο πρίγκιπας
κυβερνήτης του Ριάντ και η άφιξή του δεν μεταδόθηκε απευθείας από τη
σαουδαραβική τηλεόραση, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη με τους άλλους
φιλοξενούμενους αρχηγούς κρατών του σαουδαραβικού καθεστώτος. Οι λόγοι της
ψυχρότητας αυτής είναι λίγο πολύ γνωστοί και οφείλονται πρωταρχικά στην
αποκατάσταση των σχέσεων των ΗΠΑ με το Ιράν. Υπάρχουν όμως και άλλα προβλήματα
ανάμεσα στις δύο χώρες, όπως ο πόλεμος στη Συρία και η άρνηση των Αμερικανών να
επέμβουν για την ανατροπή του Άσαντ κάτι που επιδίωκαν οι Σαουδάραβες, η
επέμβαση των Σαουδαράβων στην Υεμένη από την οποία οι Αμερικανοί κράτησαν
αποστάσεις, ενώ τον τελευταίο καιρό ακούγονται στην Ουάσινγκτον και επικρίσεις
για τις συνεχείς παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στη χώρα των Σαούντ. Οι
Αμερικανοί εξάλλου δεν έχουν πια την ίδια ανάγκη του πετρελαίου της χώρας αυτής
όπως στο παρελθόν και δεν ξεχνούν ότι 15 από τους 19 τρομοκράτες της επίθεσης
της 11ης Σεπτεμβρίου 2001 ήταν Σαουδάραβες. Τελευταία αναφέρθηκε ότι η Σαουδική
Αραβία απείλησε να αποσύρει τα δισεκατομμύρια των επενδύσεών της από την
αμερικανική οικονομία και να διαφοροποιήσει τις σχέσεις της με την Ουάσινγκτον
στρεφόμενη προς τις ευρωπαικές χώρες. Εντούτοις η εξάρτηση της Σαουδικής
Αραβίας για την ασφάλειά της από τις ΗΠΑ είναι απόλυτη και δεν υπάρχει
εναλλακτική λύση. Ακόμη και η στροφή τελευταία προς την Τουρκία δεν προσφέρει
κάτι το ουσιαστικό αφού και στην Άγκυρα αντιλαμβάνονται ότι δεν μπορούν να
διαδραματίσουν ρόλο περιφερειακής δύναμης στην περιοχή χωρίς την αμερικανική
ανοχή.
Η αμερικανική
πολιτική στην περιοχή της Μέσης Ανατολής προωθεί ως νέους γεωπολιτικούς παίκτες
το Ιράν και τους Κούρδους, κάτι που ανατρέπει τις παραδοσιακές συμμαχίες με τη
Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ και την Τουρκία και δημιουργεί νέα γεωπολιτικά
πολιτικά δεδομένα.
Σε αυτό το
πλαίσιο των νέων γεωπολιτικών δεδομένων εντάσσουν κάποιοι αναλυτές και την
προσπάθεια αναθέρμανσης των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας. Η ίδια η Τουρκία,
επωφελούμενη και του Προσφυγικού, καταβάλλει προσπάθειες να αναθερμάνει τις
σχέσεις της με την Ευρώπη ως αντίβαρο των ψυχρών σχέσεών της με την
Ουάσινγκτον. Η Ευρώπη όμως δεν είναι πρωταγωνιστής στη Μέση Ανατολή, ούτε και
μπορεί να ενεργήσει εκτός του πλαισίου της αμερικανικής ηγεμονίας και του ΝΑΤΟ.
Σημαντικό είναι επίσης το γεγονός ότι η Ουάσινγκτον αντιλαμβάνεται τώρα ότι οι
γεωπολιτικές ισορροπίες της περιοχής εξαρτώνται και από τη Μόσχα και ότι τα
προβλήματα της περιοχής και ειδικά το Συριακό δεν μπορούν να επιλυθούν χωρίς
μιας μορφής συνεργασία ανάμεσα στις δύο χώρες.
Η Ελλάδα
απουσιάζει δυστυχώς από την περιοχή λόγω των εσωτερικών της προβλημάτων, αλλά
όχι μόνον. Είναι μάλιστα αμφίβολο αν στην Αθήνα αντιλαμβάνονται τη μεγάλη
σημασία που έχει η Μέση Ανατολή και ειδικά βέβαια η Ανατολική Μεσόγειος για τα
ελληνικά συμφέροντα. Από την εποχή του Σημίτη άλλωστε, υιοθετήθηκε μια
μονοδιάστατη ευρωπαϊκή πολιτική και η Ανατολική Μεσόγειος εγκαταλείφθηκε. Κάτι
που απέβηκε σε βάρος της Κύπρου. Έγινε μάλιστα προσπάθεια να επισφραγισθεί αυτή
η πολιτική με το σχέδιο Ανάν. Σήμερα η Λευκωσία επανήλθε στην ίδια πολιτική της
«ανανικής» περιόδου. Η πρόσφατη επίσκεψη της Αμερικανίδας υφυπουργού Εξωτερικών
στη Λευκωσία Βικτώριας Νούλαντ, που πέρασε προηγουμένως από την Άγκυρα,
επιβεβαιώνει το αμερικανικό ενδιαφέρον για λύση στο ίδιο πλαίσιο. Να
ανταμειφθεί με άλλα λόγια η Τουρκία για τυχόν απώλειες που θα έχει σε άλλα
μέτωπα και ειδικά στο Κουρδικό. Στην ίδια γραμμή και το Βερολίνο, λόγω
Προσφυγικού. Η Λευκωσία φαίνεται να μην αντιλαμβάνεται τις αλλαγές στην περιοχή
και προς το παρόν το ενδιαφέρον της και η προσοχή της εξαντλούνται στο να μη
διαταρακτεί το καλό κλίμα των συνομιλιών με τον κύριο Ακιντζί!
Υ.Γ. Έφυγε ένας
ευπατρίδης πολιτικός, επιστήμονας και ακαδημαϊκός, δημοκρατικών και πατριωτικών
αρχών, ελληνοκεντρικός αλλά και κοσμοπολίτης, διεθνιστής δίπλα στα κινήματα και
τις χώρες του Τρίτου Κόσμου πριν πολιτευθεί στην Ελλάδα, ο Γεράσιμος Αρσένης. Η
εντιμότητα και η ευπρέπειά του δεν αμφισβητήθηκαν ποτέ από κανέναν. Κριτική για
τις πολιτικές του πράξεις βεβαίως εισέπραξε, και αυτό απαιτεί η δημοκρατία. Υπήρξε
θερμός συμπαραστάτης ώς το τέλος της ζωής του στους αγώνες επιβίωσης του
κυπριακού λαού. Στάθηκε πάντα δίπλα στην Κύπρο, ειδικά την εποχή που οι
σημιτικοί «εκσυγχρονιστές» με το σχέδιο Ανάν ήθελαν να την εκποιήσουν στην
Τουρκία, τους Αμερικανούς και το ΝΑΤΟ. Ήταν επίσης άνθρωπος της Διασποράς με
ειδικές ευαισθησίες γι' αυτό τον χώρο. Δεν μπορεί κανείς να μη σκέφτεται αν θα
ήταν διαφορετική η πορεία αυτού του τόπου, αν με τρεις ψήφους διαφορά δεν έχανε
την ηγεσία του ΠΑΣΟΚ για να διαδεχθεί τον Ανδρέα Παπανδρέου στη θέση του
Σημίτη. Αλλά η ιστορία βεβαίως δεν γράφεται με τα «αν»...
*Ο
Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του
Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.
- See more at:
http://www.philenews.com/el-gr/s-konstantinidis/1460/310139/geopolitikes-isorropies-sti-m-anatoli#sthash.ilqzOzYQ.dpuf
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire