Κύπρος: Προεδρικές εκλογές. Η κομματική γεωγραφία

 Στέφανος Κωνσταντινίδης

Προεδρικές εκλογές

Όσο και να θέλουν να το κρύψουν κάποιοι, οι μηχανές έχουν ανάψει, έχουν βάλει μπρος για τις προεδρικές εκλογές στην Κύπρο, ένδεκα μήνες πριν από τη διεξαγωγή τους. Απλώς ο καθένας προσπαθεί, με κάθε θεμιτό και αθέμιτο μέσο, να κερδίσει πόντους στο επικοινωνιακό παιχνίδι χωρίς να εκτεθεί πολύ νωρίς και να κάνει κανένα άκαιρο στραβοπάτημα. Εξαίρεση αποτελεί ο Γιώργος Λιλλήκας που, για δικούς του λόγους, ακολουθεί μια διαφορετική στρατηγική, αυτή της πρόωρης ανακοίνωσης της υποψηφιότητάς του. Πώς όμως παρουσιάζονται τα δεδομένα αυτή τη στιγμή;

Από πλευράς ΔΗΣΥ, τα πράγματα είναι καθαρά. Ο Νίκος Αναστασιάδης θα διεκδικήσει και δεύτερη πενταετία. Και ανεξάρτητα του τι λέει, έχει ήδη αρχίσει δυναμικά την προεκλογική του εκστρατεία, δεχόμενος στο Προεδρικό διάφορες κοινωνικές ομάδες και ικανοποιώντας αιτήματα για τα οποία πριν έξι μήνες ο επί των Οικονομικών υπουργός του δήλωνε πως δεν υπήρχαν χρήματα. Τώρα ξαφνικά υπάρχουν χρήματα και η κυπριακή οικονομία δεν κινδυνεύει. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει κανένα κόμμα αυτή τη φορά, πέρα από τον ΔΗΣΥ, που θα υποστηρίξει την υποψηφιότητά του, μάλλον θα επιστρατευτούν παλιότερα απολιθώματα της κυπριακής πολιτικής ζωής που ευεργετήθηκαν από τον ίδιο, μεταξύ των πολλών «αρίστων», για να του δώσουν στήριξη. Ενδεχομένως και κάποιοι νέοι «άριστοι» που θα ευεργετηθούν μελλοντικά.

Το ΑΚΕΛ βρίσκεται σε δύσκολη θέση. Έχει να διαλέξει μεταξύ δικού του υποψήφιου και κάποιου τρίτου εκτός κομματικής γεωγραφίας. Και οι δύο επιλογές είναι επικίνδυνες. Ενδεχομένως η ηγεσία του προσπαθεί να ανιχνεύσει ποια από τις δύο επιλογές θα είναι η λιγότερο ζημιογόνος. Η συμπόρευση όλα αυτά τα χρόνια με τον Αναστασιάδη, κατά πάσαν πιθανότητα θα έχει ένα κόστος. Από την άλλη, το κόμμα έχει εκκαθαριστεί από όσους το 2004 σήκωσαν το βάρος εναντίον του σχεδίου Ανάν. Μένει να φανεί αν αυτό θα έχει συνέπειες και στην εκλογική του βάση.

Ο λεγόμενος ενδιάμεσος χώρος αντιμετωπίζει επίσης πολλαπλά προβλήματα. Η πρόωρη ανακοίνωση της υποψηφιότητας Λιλλήκα επιτείνει αυτά τα προβλήματα. Το στοίχημα, βεβαίως, και όλοι το αντιλαμβάνονται αυτό, είναι να κατέλθουν με κοινό υποψήφιο. Με κοινό υποψήφιο συγκεντρώνουν πολλές πιθανότητες να περάσουν στον δεύτερο γύρο και επιπλέον αν έχουν απέναντί τους τον Αναστασιάδη, που θα είναι το πιθανότερον, να κερδίσουν τις εκλογές. Υπάρχει μια δυναμική στον ενδιάμεσο χώρο η οποία όμως κινδυνεύει να χαθεί αν περιμένουν μέχρι την τελευταία στιγμή να ανακοινώσουν κοινό υποψήφιο ή, ακόμη χειρότερο, αν βρεθούν με δύο υποψηφίους. Και ασφαλώς τα κόμματα του χώρου αυτού θα απαξιωθούν πλήρως στη συνείδηση των πολιτών αν δεν καταφέρουν να παρουσιάσουν έναν κοινό υποψήφιο.

Δεδομένου ότι η συνεργασία με το ΕΛΑΜ αποκλείεται από όλα τα κόμματα, το πιθανότερον είναι ότι το κόμμα αυτό θα κατέλθει με δικό του υποψήφιο. Το ερώτημα βεβαίως είναι από πού θα αντλήσει σε μια τέτοια περίπτωση ψήφους και ποιοι έχουν να ζημιωθούν περισσότερο από μια τέτοια υποψηφιότητα.

Όσον αφορά τον δεύτερο γύρο των εκλογών, εκτός απροόπτου, δεν φαίνεται να αμφισβητείται η παρουσία του Αναστασιάδη σε αυτόν. Αντίθετα, αν ο ενδιάμεσος χώρος παρουσιαστεί με κοινό υποψήφιο, θα δοθεί μάχη ανάμεσα στον υποψήφιό του και αυτόν του ΑΚΕΛ για το ποιος θα βρεθεί στον δεύτερο γύρο. Αν το ΑΚΕΛ περάσει στον δεύτερο γύρο, θα ξεπεράσει έναν μεγάλο σκόπελο. Αν όχι, θα βρεθεί σε μία πολύ δύσκολη θέση για το τι θα κάνει στον δεύτερο γύρο. Θα πρόκειται για έναν πραγματικό εφιάλτη. Να καλέσει να ψηφιστεί ο υποψήφιος του ενδιάμεσου χώρου παρά τις διαφορές στο Κυπριακό, ή να καλέσει να ψηφιστεί ο Αναστασιάδης και να παγιώσει τη θεωρία του ΔΗΣΑΚΕΛ; Ακόμη και κατά συνείδηση ψήψο να καλέσει, θα πρόκειται για μια έμμεση υποστήριξη Αναστασιάδη. Από αυτή τη δύσκολη θέση βεβαίως, πιθανόν να το απαλλάξει ο ίδιος ο ενδιάμεσος χώρος αν δεν καταφέρει να κατέλθει ενωμένος στις εκλογές.

Ασφαλώς πρόκειται για σενάρια, που όμως βασίζονται στα πραγματικά δεδομένα αυτής της ώρας. Που πιθανόν να αλλάξουν όμως μέχρι τις εκλογές.

Υ.Γ. Με αφορμή την όλη συζήτηση που μας προέκυψε με το ενωτικό δημοψήφισμα, δεινοπάθησε για άλλη μια φορά και η Ιστορία. Και όπως σωστά λέγεται, η μισή αλήθεια είναι χειρότερη και από το ψέμα. Υπoστήριξαν οι διάφοροι νεοκυπριακοί κύκλοι ότι η Ελλάδα ήταν εναντίον του δημοψηφίσματος και η ελληνική κυβέρνηση αρνήθηκε να παραλάβει τους τόμους του δημοψηφίσματος. Ναι, η ελληνική κυβέρνηση, υπό τις περιστάσεις, αρνήθηκε να παραλάβει τους τόμους του δημοψηφίσματος, κρίνοντας, καλώς ή κακώς, ότι προστάτευε με αυτό τον τρόπο ευρύτερα συμφέροντα του Ελληνισμού. Να υπενθυμίσω εδώ ότι το 1912, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, μολονότι Κρητικός ο ίδιος, αρνήθηκε ως Πρωθυπουργός της Ελλάδας να δεχτεί στην ελληνική Βουλή τους βουλευτές που είχε εκλέξει η Κρήτη. Τους εμπόδισε να εισέλθουν στη Βουλή διά της Αστυνομίας, διότι επίσης έκρινεν, καλώς ή κακώς, ότι έτσι προστάτευε τα ευρύτερα συμφέροντα του Ελληνισμού. Οι νεοκυπριακοί όμως κύκλοι αποκρύπτουν ότι σύσσωμη η ελληνική Βουλή, συμπεριλαμβανομένων και των βουλευτών των κυβερνητικών κομμάτων, παρέλαβε, διά του Προέδρου της Δημήτρη Γόντικα (4 Ιουλίου 1950) και εξ ονόματος του έθνους, τους τόμους του δημοψηφίσματος σε πανηγυρική τελετή. Με την ίδια ευκαιρία, η Βουλή των Ελλήνων υιοθέτησε σχετικό ψήφισμα με το οποίο εξέφραζε την πλήρη υποστήριξή της στο αίτημα των Κυπρίων. Την ίδια ώρα δεκάδες χιλιάδες Έλληνες πολίτες, πρωτοστατούσης και της Αριστεράς, κατέρχονταν σε δυναμικές διαδηλώσεις σε ολόκληρη τη χώρα για να υποστηρίξουν το αίτημα της ένωσης.

*Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.