Τα «οικονομικά της καταστροφής», η κοσμοθεωρία του ΔΝΤ για «ένα μέγεθος» για όλους και η ανάγκη για μια πολιτική εξόδου από την κρίση που, έως τώρα, δεν φαίνεται από πουθενά
(φωτ. Ass. Press)
Δεν υπάρχει άλλος κλάδος στις κοινωνικές επιστήμες που να βασίζεται τόσο πολύ σε στατιστικά στοιχεία και σε μαθηματικούς τύπους και να είναι ωστόσο τόσο θλιβερά ανίκανος στην ανάλυση και την πρόβλεψη των γεγονότων και των διαδικασιών που μελετά από την ίδια την «καταθλιπτική επιστήμη» (όρος που αποδόθηκε στα οικονομικά από τον ιστορικό του 19ου αιώνα Thomas Carlyle). Η παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2007-2008 είναι μια σημαντική περίπτωση. Σχεδόν όλο το σινάφι των καθεστωτικών οικονομολόγων πιάστηκε στον ύπνο όταν κατέρρευσε η Lehman Brothers, προκαλώντας μια παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση. Ο λόγος γι' αυτό είναι ότι οι περισσότεροι οικονομολόγοι είχαν πειστεί, με βάση τα ευφάνταστα μοντέλα της χρηματοοικονομικής τεχνικής που είχαν αναπτυχθεί τα προηγούμενα 20-30 χρόνια, ότι ο καπιταλισμός είχε ωριμάσει σε ένα σταθερό και απελευθερωμένο από κρίσεις κοινωνικοοικονομικό σύστημα. Τώρα το χρήμα μπορούσε να δημιουργηθεί εκ του μηδενός (πείτε το «σχέδιο παράγωγα»), τα μεγάλα, πανίσχυρα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα μπορούσαν να συσσωρεύουν πλούτο χωρίς να παράγουν νέο πλούτο, και τα αρπακτικά της Γουόλ Στριτ μπορούσαν να λεηλατούν κατά βούληση.
Και το «τσουνάμι» ερχόταν...
Πράγματι, στα μάτια των προφητών της νέας οικονομικής εποχής, η εκ νέου ανακάλυψη του χαμένου θεού τής ανθρωπότητας (δηλαδή οι ελεύθερες αγορές) σήμαινε ότι η συμμετρία και η τελειότητα (δηλαδή η μόνιμη σταθερότητα και η ατέρμονη συσσώρευση) άνοιγαν το δρόμο για την υλοποίηση μιας οικονομικής τάξης πραγμάτων απελευθερωμένης από την υποχρεωτική ευθραυστότητα και την καταστροφή του επιχειρηματικού κύκλου που σχετίζονταν με το ταραγμένο παρελθόν του καπιταλισμού.
Τα δυναμικά στοχαστικά υποδείγματα γενικής ισορροπίας και τα άλλα αιτιοκρατικά μοντέλα που κατασκευάστηκαν γύρω από την έννοια των ορθολογικών και αποδοτικών αγορών -όλα εκ των οποίων είναι φορτωμένα με ανιστορικές και αντικοινωνικές κανονιστικές υποθέσεις- δεν επέτρεπαν κανένα περιθώριο αμφισβήτησης για τους μηχανισμούς της χρηματοοικονομικής τεχνικής και το γενναίο νέο κόσμο που υπόσχονταν οι αρχιερείς του καπιταλισμού της ελεύθερης αγοράς.
Επακολούθως, οι καθεστωτικοί οικονομολόγοι και οι ειδήμονες δεν είδαν ποτέ να έρχεται η τελευταία χρηματοοικονομική καταστροφή, παρά το γεγονός ότι η εκδίκηση της πραγματικής οικονομίας απέναντι στη χάρτινη οικονομία είναι ένα σενάριο που έχει παιχτεί αμέτρητες φορές στην ιστορία του σύγχρονου καπιταλισμού.
Περιττό να πούμε ότι αν οι σύγχρονοι οικονομολόγοι είχαν μπει στον κόπο να διαβάσουν έστω και τον πρώτο τόμο του «Das Kapital» του Μαρξ, ή να λάβουν σοβαρά τις φρικτές προειδοποιήσεις του Μάρσαλ ενάντια στη μετατροπή της οικονομικής ανάλυσης σε επίσημα μαθηματικά μοντέλα, ή να δώσουν ιδιαίτερη προσοχή στη λογική προσέγγιση του Κέινς για τη συνολική ζήτηση και τον επιχειρηματικό κύκλο, ή στην υπόθεση της χρηματοοικονομικής αστάθειας του Μίνσκι (οποιαδήποτε από αυτές τις επιλογές θα μπορούσε να κάνει το κόλπο), θα είχαμε γλιτώσει από τις ανοησίες που σχετίζονται με την παράλογη επιχείρηση της μετατροπής μιας κοινωνικής επιστήμης σε νευτώνεια φυσική και το αξίωμα ότι το καπιταλιστικό σύμπαν έχει μπει σε τροχιά ατελείωτης προόδου προς την απεριόριστη συσσώρευση, βοηθούμενη από την αλχημεία της ελεύθερης αγοράς. Θα μπορούσαμε να είχαμε επίσης αποφύγει τις αμέτρητες χρηματοπιστωτικές και οικονομικές κρίσεις που έχουν σημειωθεί από την ανάδυση μιας απατηλής αλλά επικίνδυνης νεοφιλελεύθερης κοινωνικοοικονομικής τάξης πραγμάτων.
Καθεστωτική οικονομολογία
Αλλά η άγνοια της ιστορίας και της πολιτικής διαπερνά σαν κόκκινο νήμα την καθεστωτική οικονομική ανάλυση και τη χάραξη πολιτικής, πράγμα που μας κάνει να αναρωτιόμαστε τι είναι αυτό που τελικά παρεμποδίζει το σύγχρονο καπιταλισμό από μια ολική κατάρρευση υπό το βάρος των δικών του αντιφάσεων (στην πραγματικότητα γνωρίζουμε το λόγο και δεν είναι άλλος από την κατά καιρούς μαζική παρέμβαση του ίδιου του θεσμού που οι νεοφιλελεύθεροι επιθυμούν να περιορίσουν στο ελάχιστο - δηλαδή του κράτους)· ή, εναλλακτικά, τι εμποδίζει τα εκατομμύρια των ανέργων, των κοινωνικά και οικονομικά ασθενέστερων τμημάτων του πληθυσμού και εκείνων που έχουν ενταχθεί στο περιθώριο της κοινωνίας από τις ανηλεώς άστοχες πολιτικές της περίφημης «διάχυσης του πλούτου προς τα κάτω», τη «δημοσιονομική λιτότητα» και τις «αδάμαστες αγορές», από το να ξεσηκωθούν ενάντια στην πρόκληση των ολοένα αυξανόμενων ανισοτήτων στην κατανομή του εισοδήματος και του πλούτου σε όλες τις δυτικές καπιταλιστικές χώρες (οι λόγοι γι' αυτό είναι, ομολογουμένως, πολύ πιο περίπλοκοι και αόριστοι).
Οι προβλέψεις του ΔΝΤ είναι διαβόητες για το ότι πέφτουν πάντα έξω, ακριβώς επειδή είναι προσκολλημένες στην επιβολή αντιαναπτυξιακών μέτρων «διαρθρωτικής προσαρμογής» που παράγουν συνήθως τεράστια οικονομική καταστροφή, όπως τεκμηριώνεται από τα αμέτρητα παραδείγματα που υπάρχουν σε όλο τον κόσμο. Ωστόσο, δεσμευμένο σε διεστραμμένες ιδεολογικές και πολιτικές σκοπιμότητες αντί σε αντικειμενικά επιστημονικά στοιχεία, το ΔΝΤ παραμένει πεισματικά λάτρης της συνταγογράφησης του ίδιου φαρμάκου για προβληματικές οικονομίες, ανεξάρτητα από τη γεωγραφική τους προέλευση ή τα ξεχωριστά κοινωνικοοικονομικά και πολιτιστικά χαρακτηριστικά που μπορεί να διαθέτουν.
Στη νεοφιλελεύθερη κοσμοθεωρία του ΔΝΤ, «ένα μέγεθος ταιριάζει σε όλους». Δεν προκύπτει συνεπώς καμία έκπληξη από το γεγονός ότι οι ασθενείς που επιβλέπουν οι καλοί γιατροί του ΔΝΤ συνήθως καταλήγουν σε κώμα (το αποκαλούν «σταθεροποίηση»). Οι θεραπείες-σοκ που εφαρμόζει το ΔΝΤ στις προβληματικές οικονομίες έχουν σαφή στόχο: να περιστείλουν το μέσο βιοτικό επίπεδο μιας χώρας προκειμένου να δημιουργήσουν εξαιρετικά ευνοϊκές συνθήκες για τις διεθνείς επιχειρηματικές και επενδυτικές ευκαιρίες και για να αυξήσουν το ποσοστό του κέρδους για την εγχώρια εταιρική και οικονομική ελίτ.
Πρόκειται για μια ομολογουμένως ανελέητη προσέγγιση ταξικού πολέμου που σκεπάζεται από την ιερή ρητορική του Οργανισμού σχετικά με τα συνολικά οφέλη μιας νεοφιλελεύθερης οικονομικής τάξης πραγμάτων και για το πώς ο συνδικαλισμός στο χώρο της εργασίας και τα δικαιώματα των εργαζομένων, οι κοινωνικές παροχές και οι αξιοπρεπείς μισθοί αποτελούν τροχοπέδη για την οικονομία.
Το δόγμα του νεοφιλελευθερισμού και την τακτική του ταξικού πολέμου έχει πλήρως υιοθετήσει η Ε.Ε. και οι διάφοροι θεσμοί της. Και όσοι αρέσκονται να φαντάζονται τους εαυτούς τους ότι η έξοδος από την κρίση θα προκύψει με «διαπραγμάτευση» των Μνημονίων απατούν τους εαυτούς τους και αποπροσανατολίζουν την κοινή γνώμη.
Νεοφιλελεύθεροι χαράκτες...
Η οικονομική καταστροφή που εκτυλίσσεται στην Ελλάδα -η οποία διαμορφώνεται πλέον σε μια ανθρωπιστική κρίση στην περιφέρεια μιας από τις πλουσιότερες οικονομικές περιοχές του κόσμου- λέει πολλά για τη ζημιά που μπορούν να προκαλέσουν οι νεοφιλελεύθεροι χαράκτες πολιτικής του ΔΝΤ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης με τη βοήθεια του εγχώριου πολιτικού κατεστημένου, το οποίο φέρει μεγάλη ευθύνη για τις χρόνιες ασθένειες της ελληνικής οικονομίας και για το γεγονός ότι μετέτρεψε την Ελλάδα σε ένα κράτος βασισμένο στη «διεφθαρμένη νομιμότητα».
Τα τελευταία τρία χρόνια, η Ελλάδα αποτελεί πειραματόζωο για τις πολιτικές συνταγές μιας νεοφιλελεύθερης Ε.Ε. κάτω από την ηγεμονία της Γερμανίας και των βόρειων συμμάχων της. Η κρίση του δημόσιου χρέους έχει χρησιμοποιηθεί ως ευκαιρία για να διαλυθεί έστω και ένα τριτοκοσμικό κοινωνικό κράτος, να ξεπουληθούν οι κερδοφόρες δημόσιες επιχειρήσεις και να βγουν στο σφυρί τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία (τα οποία λεηλατούσαν όντως οι κυβερνήσεις και τα συνδικαλιστικά κομματόσκυλα), να στερηθεί ο κόσμος τής εργασίας ακόμη και τα πιο βασικά δικαιώματά του έπειτα από δεκαετίες σκληρής μάχης κατά του κεφαλαίου, να μειωθούν σημαντικά οι μισθοί και οι συντάξεις, δημιουργώντας έτσι μια de facto μπανανία, και όλα αυτά με την πλήρη στήριξη ενός σημαντικού τμήματος της ελληνικής βιομηχανικής/χρηματοοικονομικής κοινωνικής τάξης και με τη συμβολή της εγχώριας πολιτικής ελίτ, η οποία από την έναρξη της κρίσης βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε δικτατορικές πράξεις για την εκτέλεση των εντολών των ξένων πιστωτών της χώρας.
Υπάρχει προοπτική εξόδου από την κρίση; Η αλήθεια είναι μάλλον εξίσου καταθλιπτική, αν αναλογιστεί κανείς το σημερινό πολιτικό πεδίο και την πολιτική κουλτούρα της χώρας, όσο και την ίδια την οικονομική επιστήμη.
Πηγή: Ελευθεροτυπία
Δημοσιεύτηκε στις 02/06/2013
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire