Για τον έλεγχο της Ανατολικής Μεσογείου

Στρατηγικά παίγνια στην Αν. Μεσόγειο

Πέραν από τα πετρέλαια υπάρχει και το θέμα του ελέγχου της ευρύτερης περιοχής

ΤΟΥΑΝΔΡΕΑ ΠΙΜΠΙΣΙΗ

Οστρατηγικός έλεγχος της Ανατολικής Μεσογείου αποτελούσε πάντα έναν από τους στόχους των λεγομένων μεγάλων δυνάμεων αλλά και κρατών της περιοχής. Η Κύπρος, παρόλο ότι βρίσκεται στο κέντρο αυτής της περιοχής, μέχρι στιγμής δεν μπόρεσε να παίξει τον δικό της σημαντικό ρόλο. Το Κυπριακό την κρατούσε πάντα καθηλωμένη και επενεργούσε απαγορευτικά στη σύναψη συμφωνιών στρατηγικής σημασίας με τις γειτονικές της χώρες, με τις οποίες διατηρεί για δεκαετίες τώρα διπλωματικές και φιλικές σχέσεις. Τα δεδομένα έχουν, όμως, διαφοροποιηθεί από την ώρα που λήφθηκε η απόφαση η Κύπρος να μπει στο παιχνίδι των ερευνών για πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Μέσα από την υπογραφή συμφωνιών για καθορισμό της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, αρχικά με την Αίγυπτο και εν συνεχεία με το Ισραήλ και την προώθηση ανάλογων συμφωνιών με Λίβανο και Συρία, η Κυπριακή Δημοκρατία έπαυσε να είναι ένας απλός θεατής στις προσπάθειες στρατηγικού ελέγχου της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά είναι ένας από τους βασικούς παίχτες. Κινήσεις που διασφαλίζουν τα κυριαρχικά της δικαιώματα.
Όπως ήταν αναμενόμενο οι κινήσεις αυτές ενόχλησαν την Τουρκία, η οποία ακολουθώντας τη στρατηγική Νταβούτογλου προσπαθεί να μετατρέψει τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου σε μια τουρκική θάλασσα. Η Άγκυρα έχει αντιληφθεί πως οι σχεδιασμοί της ανατρέπονται από την ώρα που η Κύπρος υπέγραψε συμφωνία με το Ισραήλ, μια χώρα που μέχρι πρόσφατα η Τουρκία θεωρούσε ως σύμμαχο στη συνδιαχείριση και τον έλεγχο της περιοχής.
Ακόμα και με την υπογραφή συμφωνιών μεταξύ Κυπριακής Δημοκρατίας και Αιγύπτου, του Λιβάνου αλλά και της Συρίας, η Τουρκία θεωρούσε πως μαζί με το Ισραήλ θα μπορούσαν - με την έμμεση ή και άμεση στήριξη των ΗΠΑ - να ελέγχουν τα πράγματα. Η συνεχιζόμενη αντιπαράθεση Τουρκίας-Ισραήλ και η συμφωνία της ισραηλινής κυβέρνησης με την αντίστοιχη κυπριακή για καθορισμό ΑΟΖ ήρθε να δημιουργήσει νέα δεδομένα. Αυτή η νέα τάξη πραγμάτων φαίνεται να ξηλώνει τους σχεδιασμούς του Αχμέτ Νταβούτογλου γι’ αυτό και η όλη αντίδραση από πλευράς Άγκυρας. Η επίκληση από πλευράς Άγκυρας της εκκρεμότητας στο Κυπριακό και ότι δήθεν θα επηρεαστούν αρνητικά οι συνομιλίες, δεν είναι τίποτε άλλο από τις γνωστές αιτιάσεις της τουρκικής πλευράς που εγείρονται κάθε φορά που η Κυπριακή Δημοκρατία ασκεί τα νόμιμα κυριαρχικά της δικαιώματα. Είναι μια τακτική που ακολουθεί εδώ και χρόνια και στηρίζεται στην τουρκική αντίληψη περί μη αναγνωρίσεως της Κυπριακής Δημοκρατίας. Παράλληλα, υπάρχει ενόχληση γιατί οι κινήσεις αυτές ανατρέπουν τον κυριαρχικό ρόλο που θέλει να έχει η Τουρκία στην περιοχή. Η Άγκυρα επικαλούμενη τα δήθεν συνεταιρικά δικαιώματα των Τουρκοκυπρίων θέλει μέσω τους να ελέγχει την περιοχή.
Το Ισραήλ ανέκαθεν θεωρούσε την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, ιδιαίτερα και λόγω των συγκρούσεών του με τα γειτονικά αραβικά κράτη, ως χώρο δικού του ελέγχου. Δεν είναι εξάλλου τυχαίο το γεγονός ότι θέλει να ελέγχει όλα τα πλοία που περνούν από την περιοχή και ειδικότερα αυτά που κατευθύνονται προς χώρες όπως η Συρία και ο Λίβανος. Αυτό το ρόλο του χωροφύλακα που ήθελε για δικό του όφελος το Ισραήλ επιχείρησε αρχικά να τον μοιραστεί η Τουρκία και εν συνεχεία να τον αναλάβει η ίδια. Σε καμιά περίπτωση, όμως, το Ισραήλ δεν θα δεχόταν ή θα δεχθεί κάποια άλλη χώρα να το επικαλύψει σ’ αυτό το κεφάλαιο.

η «συρραξη»

Η σύγκρουση συμφερόντων μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ είχε θετική επίδραση για την Κύπρο. Πρώτα και κύρια επέσπευσε την υπογραφή συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών για τον καθορισμό της αποκλειστικής οικονομικής τους ζώνης. Μια συμφωνία που η Κύπρος επεδίωκε εδώ και μεγάλο χρονικό διάστημα, αλλά από πλευράς εβραϊκού κράτους ενώ υπήρχε θετική ανταπόκριση δεν έδειχναν να βιάζονται, προφανώς γιατί δεν ήθελαν να διαταράξουν τις τότε φιλικές τους σχέσεις με την Τουρκία. Τα δεδομένα άλλαξαν και μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα υπογράφηκε η συμφωνία. Πέραν αυτού, οι δύο χώρες κινούνται για να βάλουν τις μεταξύ τους σχέσεις και σε ένα άλλο εξίσου σημαντικό επίπεδο, αυτό της διεξαγωγής έρευνας και διάσωσης στην περιοχή. Ένα πεδίο δράσης που επίσης ανατρέπει τους τουρκικούς σχεδιασμούς και το οποίο επίσης ενοχλεί και θα ενοχλήσει ακόμα την Άγκυρα.

Σε στάση αναμονής με Λίβανο και Συρία

ΣΥΜΦΩΝΙΕΣ

Η ΑΙΓΥΠΤΟΣήταν η πρώτη που υπέγραψε συμφωνία ΑΟΖ με την Κύπρο χωρίς να λαμβάνει υπόψη είτε τις αντιδράσεις της Τουρκίας είτε οποιασδήποτε άλλης χώρας. Όταν το Δεκέμβριο υπογράφηκε η συμφωνία μεταξύ Κύπρου και Ισραήλ, από αιγυπτιακής πλευράς δηλώθηκε ότι παρακολουθείται το όλο θέμα. Το υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε πως έχει προχωρήσει σε νομική και τεχνική έρευνα προκειμένου να διαπιστώσει ότι σύνορα που καταγράφονται στην Κυπροισραηλιτική συμφωνία δεν συγκρούονται με τη θαλάσσια περιοχή της Αιγύπτου.
Ο Λίβανος έχει προειδοποιήσει το Ισραήλ σε σχέση με το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο που υπολογίζεται να υπάρχει εντός της δικής τους αποκλειστικής οικονομικής ζώνης, η οποία ωστόσο δεν έχει καθοριστεί και δεν έχει συμφωνηθεί και δύσκολα μπορεί κάποιος να προβλέψει πότε θα γίνει αυτό. Ενδεχομένως να ισχύσει και εδώ αυτό που προκλητικά απαιτεί η Τουρκία από την Κύπρο και τις άλλες χώρες, δηλαδή η συμφωνία να υπογραφεί μετά τη λύση του Μεσανατολικού.
Η συμπεριφορά του Λιβάνου εξαρτάται βεβαίως από τη Συρία και ως εκ τούτου το πώς θα κινηθεί η Δαμασκός θα αποτελέσει και το κλειδί για την επίτευξη συμφωνιών μεταξύ των χωρών της περιοχής. Ήδη η Τουρκία, σε μια προσπάθεια να πετύχει τους στόχους της στην περιοχή, ασκεί πιέσεις προς την κατεύθυνση της Συρίας μέσα από τη δήθεν αναβάθμιση των μεταξύ τους σχέσεων.
Είναι εμφανές ότι η συμπεριφορά της Συρίας θα καθορίσει τις εξελίξεις και στην πράξη θα φανεί το πώς θα κινηθεί στην υλοποίηση της συμφωνίας με την Κύπρο. Η Λευκωσία προωθεί το θέμα στη Βουλή για επικύρωση και θα απομένει η ανάλογη απόφαση από το κοινοβούλιο της Συρίας ώστε να υπογραφεί το τελικό κείμενο.