H Κίνα είναι σήμερα η σημαντικότερη αναδυόμενη οικονομία του κόσμου

                                         ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

                        

ΚΙΝΕΖΟ-ΑΜΕΡΙΚΑΝΙΚΕΣ  ΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Από τις αρχές της δεκαετίας του `70 που οι ΗΠΑ αναγνώρισαν επίσημα τη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας  και το Πεκίνο πήρε τη θέση του στο Συμβούλιο Ασφαλείας ως ένα από τα πέντε μόνιμα μέλη του, επικράτησαν πάντοτε λεπτές ισορροπίες ανάμεσα στις δύο χώρες. Στα χρόνια εκείνα του Ψυχρού Πολέμου η Ουάσιγκτον επεδίωξε να εκμεταλλευτεί την έντονη διαμάχη ανάμεσα στο Πεκίνο και τη Μόσχα. Τότε για τους Αμερικανούς η κύρια «απειλή» ήταν η Σοβιετική Ένωση. Με το τέλος όμως του Ψυχρού Πολέμου η Κίνα γίνεται ένας επικίνδυνος αντίπαλος. Εντούτοις οι σχέσεις των δύο χωρών κινούνται πάντα σε λεπτές ισορροπίες και κατά ένα παράδοξο τρόπο φαίνεται πως η αντιπαλότητα μεταφέρθηκε σταδιακά κατά κύριο λόγο στον οικονομικό τομέα. Καθώς η Κίνα είναι σήμερα η σημαντικότερη αναδυόμενη οικονομία του κόσμου, και έφτασε τελευταία να γίνει η δεύτερη μεγάλη οικονομία στον παγκόσμιο στίβο μετά τις ΗΠΑ ξεπερνώντας  την Ιαπωνία, αυτό προκαλεί τις αμερικανικές ανησυχίες. Προπάντων που δεν είναι λίγοι εκείνοι που πιστεύουν πως είναι ενδεχόμενο κάποια στιγμή η Κίνα να αμφισβητήσει την πρωτοκαθεδρία των ΗΠΑ τόσο στον τομέα της οικονομίας όσο και γενικότερα, ως η νέα υπερδύναμη.

Εντούτοις  η μέρα αυτή της αμφισβήτησης της αμερικανικής πρωτοκαθεδρίας, αν ποτέ θα φτάσει, είναι ακόμη πολύ μακριά. Παρά την τεράστια πρόοδό της σε όλους τους τομείς, η κινεζική ανάπτυξη παραμένει ευάλωτη. Υπάρχει πρώτα ένα τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα με τις ανισότητες που δημιουργεί αυτή η ανάπτυξη καθώς και η μελλοντική πολιτική πορεία της χώρας όσον αφορά την οικοδόμηση της δημοκρατίας και το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ανισότητες δημιουργούνται επίσης και ανάμεσα στις διάφορες περιοχές της αχανούς αυτής χώρας οι οποίες δεν αποκλείεται κάποια στιγμή να απειλήσουν την ίδια τη σταθερότητά της. Για την ώρα αυτό που έχει πετύχει το Πεκίνο είναι να δημιουργήσει μια εξάρτηση του αμερικανικού δολαρίου από τη δική της οικονομική ευρωστία αφού αυτή τη στιγμή η Κίνα κατέχει αμερικανικά χρεόγραφα που ξεπερνούν τα 895 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό σημαίνει ότι η Κίνα έχει καταστεί ως ένα σημείο, με την αγορά αυτή των ομολόγων του αμερικανικού χρέους, ο τραπεζίτης των ΗΠΑ. Το μεγαλύτερο πρόβλημα στις σχέσεις των δύο χωρών που επηρεάζει και το σύνολο των διεθνών αγορών είναι η ισοτιμία του κινεζικού νομίσματος, του γουάν, με το δολάριο. Η Ουάσιγκτον κατηγορεί συνεχώς την Κίνα ότι κρατά επίτηδες χαμηλά την ισοτιμία του νομίσματός της με το δολάριο ώστε να διατηρούνται φτηνές οι κινεζικές εξαγωγές. Κατά καιρούς το αμερικανικό Κογκρέσο έχει απειλήσει με κυρώσεις το Πεκίνο αλλά και η Κίνα με τη σειρά της μπορεί  να εκβιάζει με την εκποίηση μέρους των αποθεματικών της που είναι σε δολάρια. Είναι γεγονός ότι οι Κινέζοι προσπάθησαν να εξισορροπήσουν κάπως τα αποθεματικά τους με την αγορά ομολόγων της ευρωζώνης. Τα αποθεματικά αυτά ανέρχονται στα 630 δισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό όμως που γίνεται φανερό είναι πως η Κίνα με τα τεράστια συναλλαγματικά αποθέματά της, τα μεγαλύτερα στον κόσμο, ύψους 2,4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων, επηρεάζει με τις κινήσεις της τις παγκόσμιες αγορές στις καθημερινές συναλλαγματικές δραστηριότητες. Καθημερινά όλα τα μάτια είναι στραμμένα στο Πεκίνο όπου παρακολουθούνται οι επενδυτικές δραστηριότητες της Κεντρικής Τράπεζας της Κίνας καθώς είναι δυνατόν να επηρεάσουν τόσο τις συναλλαγματικές δραστηριότητες όσο και γενικότερα τις παγκόσμιες χρηματιστηριακές αγορές. Τελευταία οι πιέσεις για την ανατίμηση του γουάν δεν προέρχοντα μόνο από τις ΗΠΑ αλλά και από την Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς αυτό επηρεάζει την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών προϊόντων.

Μέσα σ’ένα κλίμα γενικότερης οικονομικής κρίσης όπως είναι η σημερινή, οι Κινέζοι είναι πολύ προσεκτικοί στη διαχείριση των σχέσεών τους με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Από την μια απορρίπτουν τις πιέσεις αλλά από την άλλη θα υποχρεωθούν  κάποια στιγμή

 να προχωρήσουν σε ανατίμηση του νομίσματός τους. Μόνο που αυτό θα γίνει σταδιακά και με αργούς ρυθμούς για να προστατεύσουν τις εξαγωγές τους. Και  οι Αμερικανοί κατανοούν πάντως ότι δεν έχουν και μεγάλα περιθώρια άσκησης πίεσης πάνω στο Πεκίνο από τη στιγμή που έχει γίνει ο τραπεζίτης τους, αγοράζοντας καθημερινά τα ομόλογα του αμερικανικού χρέους. Πρόκειται ασφαλώς για ένα δύσκολο παιχνίδι ισορροπιών και για τις δύο πλευρές.

Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com