Μυστήριο με τον «χρυσό» πίνακα του Εμπειρίκου

ΠΩΛΗΣΗ-ΡΕΚΟΡ ΑΠΟ ΤΗ ΜΥΘΙΚΗ ΣΥΛΛΟΓΗ

Η διεθνής αγορά έργων τέχνης όχι μόνο δεν έχει πληγεί από την παρατεταμένη κρίση αλλά αντιθέτως παρουσιάζει στις μέρες μας παραδείγματα πωλήσεων σε τιμές-ρεκόρ. Δεν είναι παράλογο, αφού άλλωστε έχει αποδειχθεί πως η τέχνη στους δύσκολους καιρούς αποτελεί εξαιρετική και ιδιαίτερα ασφαλή μορφή επένδυσης.

«Σπουδή για κεφαλή της Ιζαμπέλ Ροσθρόουν» του Φράνσις Μπέικον

Τη συγκεκριμένη άποψη επιβεβαιώνει απόλυτα και η φήμη που έχει προκαλέσει αίσθηση το τελευταίο διάστημα τα αθηναϊκά σαλόνια ότι ο Αριστείδης Εμπειρίκος, γιος του θρυλικού Ελληνα εφοπλιστή και ενός από τους 10 σημαντικότερους συλλέκτες στον κόσμο Γιώργου Εμπειρίκου, πούλησε με άκρα μυστικότητα έναν ακόμα πίνακα έναντι αρκετών εκατομμυρίων δολαρίων.

Μάλιστα κάποιοι θέλουν το τίμημα της αγοραπωλησίας να άγγιξε το αστρονομικό ποσό των 350 εκατ. δολαρίων. Το συγκεκριμένο έργο πιθανότατα να προέρχεται από τη συλλογή του πατέρα του (που τμήμα της κληρονόμησε), ο οποίος έφυγε από τη ζωή το 2011 σε ηλικία 91 ετών.
Αμέσως μετά τον θάνατο του Γ. Εμπειρίκου όλα τα φώτα της δημοσιότητας στράφηκαν στην οικογένειά του, η οποία προέβη στις αρχές του 2012 στην πώληση του έργου-τρόπαιο της συλλογής του, «Χαρτοπαίκτες» (1895) του Πολ Σεζάν, στη βασιλική οικογένεια του Κατάρ στην τιμή των 250 εκατ. ευρώ.

«Χαρτοπαίκτες» του Πολ Σεζάν

Πρόκειται για το υψηλότερο τίμημα που δόθηκε ποτέ για έργο τέχνης, το οποίο ίσως έχει καταρριφθεί αν η φήμη για τη νέα αγοραπωλησία των Εμπειρίκων έχει βάση.
Να σημειωθεί ότι τον Νοέμβριο του 2012, η οικογένεια Εμπειρίκου είχε προχωρήσει μέσω του οίκου Sotheby's στην πώληση 11 ακόμα έργων που επίσης προέρχονταν από τη συλλογή του μεγάλου εφοπλιστή.
Μάλιστα τότε ο «Βιασμός» του Πάμπλο Πικάσο πωλήθηκε έναντι 13,5 εκατ. δολαρίων και το γλυπτό του Χένρι Μουρ «Two Pieces Reclining Figure No1» έναντι 4,7 εκατ. δολαρίων.
Η ΣΥΛΛΟΓΗ
Στις 10 καλύτερες του κόσμου

«Ο Βιασμός» του Πάμπλο Πικάσο

Η συλλογή έργων τέχνης του Γιώργου Εμπειρίκου θεωρούνταν μία από τις δέκα σπουδαιότερες στον κόσμο. Δεν αποτελούνταν απλώς από σημαντικές «υπογραφές», αλλά ξεχώριζε γιατί περιελάμβανε μια σειρά από έργα-ορόσημα στην καριέρα του κάθε καλλιτέχνη, τα οποία είχε επιλέξει με ιδιαίτερα προσεκτική μελέτη ο Ελληνας εφοπλιστής. Ετσι μεταξύ άλλων στη συλλογή συγκαταλέγονταν αριστουργήματα των Eλ Γκρέκο, Πικάσο, Γκόγια, Καντίνσκι, Μπέικον, Σεζάν, Χένρι Μουρ κ.ά.
Μετά τον θάνατό του Γιώργου Εμπειρίκου, το 50% περίπου των έργων της συλλογής πέρασε στα παιδιά του από τον πρώτο του γάμο με την Ντόντα Γουλανδρή (νυν Βορίδη), Αριστείδη και Πέτρο, και το άλλο 50% στην τρίτη του σύζυγο, Μαρία Γαϊτάνου.

«Two Piece Reclining Figure No.1» του Χένρι Μουρ.

Μάλιστα, παράγοντες της συγκεκριμένης «αγοράς» εκτιμούν πως ο πίνακας που φέρεται να πούλησε πρόσφατα ο Αριστείδης Εμπειρίκος δεν είναι απίθανο να προέρχεται από τη συλλογή της μητέρας του, Ντόντας. Η κυρία Βορίδη, μοναχοκόρη του μεγάλου εφοπλιστή Πέτρου Γουλανδρή, διαθέτει στο Μανχάταν μια αριστοκρατική κατοικία στο συγκρότημα πολυτελών διαμερισμάτων του ξενοδοχείου The Carlyle στη Madison Avenue, το οποίο κοσμούν εκπληκτικά έργα των Πικάσο, Ντεγκά, Λοτρέκ, Ματίς, Μιρό, Ντερέν κ.ά.
Οι πληροφορίες όμως είναι ελάχιστες, μιας και η οικογένεια Εμπειρίκου ήταν ανέκαθεν χαμηλού προφίλ. Ετσι κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει με σιγουριά το ακριβές στόρι που κρύβεται πίσω από την πώληση, ούτε και το όνομα του καλλιτέχνη.

Η πρώτη σύζυγος του Γιώργου Εμπειρίκου και μητέρα του γιου τους Αριστείδη, Ντόντα Γουλανδρή (νυν Βορίδη).

Αλλωστε από τη στιγμή που η φερόμενη πώληση δεν αποτέλεσε τμήμα μιας φανερής δημοπρασίας είναι απόλυτα λογικό πωλητής και αγοραστής να επιθυμούν να κρατήσουν μυστική τη συναλλαγή, πόσω μάλλον όταν πρόκειται για αρκετά εκατομμύρια δολάρια...
Ο Αριστείδης Εμπειρίκος, κινείται σήμερα μεταξύ κυρίως Λονδίνου, Ελβετίας και Ελλάδας, ενώ ο μικρότερος αδελφός του Πέτρος ζει μόνιμα και δραστηριοποιείται στη Νέα Υόρκη.

Η μοναχοκόρη του Αριστείδη Εμπειρίκου, Κάθριν.

Παντρεμένος με τη ρωσικής καταγωγής Νάταλι Εμπειρίκου έχει αποκτήσει μια κόρη, τη γοητευτική Κάθριν, η οποία αποτελεί και τη μεγάλη αδυναμία της γιαγιάς της. Μάλιστα στους αρραβώνες της εγγονής της πριν από δυο περίπου χρόνια η Ντόντα Βορίδη είχε διοργανώσει μια μεγάλη δεξίωση στο διαμέρισμά της στη Νέα Υόρκη, όπου το παρών έδωσαν μέλη από τα σημαντικότερα εφοπλιστικά τζάκια της χώρας.
Γ. ΕΜΠΕΙΡΙΚΟΣ
Φανατικός φιλότεχνος
Ο Γιώργος Εμπειρίκος υπήρξε μεγάλη προσωπικότητα της ναυτιλίας αλλά και φανατικός φιλότεχνος. Οσοι τον γνώριζαν, μιλούν για έναν βαθύ γνώστη και μελετητή της τέχνης, ο οποίος διατηρούσε δεσμούς με κορυφαίους εν ζωή καλλιτέχνες. Αλλωστε, η οικογένειά του εκτός από τον εφοπλισμό πάντα είχε σχέση με τα γράμματα και τις τέχνες. Οι Εμπειρίκοι κατάγονται από την Ανδρο (οι ρίζες τους όμως ξεκινούν από τη Χίο) και μετρούν σχεδόν τρεις αιώνες στον χώρο της ναυτιλίας. Σήμερα είναι μια μεγάλη, πλέον, οικογένεια με πολλά παρακλάδια και μακρινούς συγγενείς. Τα μέλη της δεν διακρίθηκαν μόνο στη θάλασσα, αλλά και στην πολιτική και τη λογοτεχνία με διασημότερο όλων τον μεγάλο ποιητή και πεζογράφο Ανδρέα Εμπειρίκο.
Γεννημένος το 1920 ο Γιώργος Εμπειρίκος σπούδασε νομικά σε Αθήνα και Κέιμπριτζ. Ασχολήθηκε με επιτυχία με την οικογενειακή ναυτιλιακή επιχείρηση, που κληρονόμησε από τον πατέρα του, Αριστείδη, και την οποία οδήγησε μεταπολεμικά σε ηγετική θέση στον εφοπλιστικό χώρο.
Παθιασμένος συλλέκτης και εξαιρετικά πολυμαθής, αποσύρθηκε σχετικά νωρίς από την επιχειρηματική δράση αφιερώνοντας το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του στην τέχνη και δημιουργώντας μια από τις σημαντικότερες συλλογές στον κόσμο.
Διέθετε εκλεκτικό και αλάνθαστο γούστο και είχε την ικανότητα να επιλέγει τα καλύτερα έργα από κάθε περίοδο, είδος και στυλ. Μελετούσε την πορεία των καλλιτεχνών και επεδίωκε την προσωπική σχέση μαζί τους. Μάλιστα ο φημισμένος Αγγλος γλύπτης Χένρι Μουρ είχε επισκεφθεί το σπίτι του Εμπειρίκου στη Λοζάνη προκειμένου να επιλέξει ο ίδιος πού θα τοποθετηθούν δύο μεγάλα χάλκινα γλυπτά του, τα οποία είχε αγοράσει ο Ελληνας συλλέκτης. Σε τρίτο γάμο ο Γιώργος Εμπειρίκος παντρεύτηκε με τη Μαρία Γαϊτάνου, η οποία αποτέλεσε την αγαπημένη του σύντροφο μέχρι τον θάνατό του, το 2011. Για εκείνη ήταν ο δεύτερος γάμος της, αφού στο παρελθόν υπήρξε σύζυγος του Τζώνη Σιστοβάρη, με τον οποίο απέκτησε δύο παιδιά.
Το ζεύγος Εμπειρίκου μοίραζε τον χρόνο του μεταξύ του πανέμορφου σπιτιού τους στη Λοζάνη, το οποίο κοσμούσαν πολλά έργα της συλλογής, αλλά και του παραμυθένιου σαλέ τους στο Γκστάαντ, που θεωρείται ένα από τα ωραιότερα της περιοχής. Ο Εμπειρίκος περνούσε στην Ελβετία το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του, εκτός βέβαια από τα καλοκαίρια όταν με τη θαλαμηγό του, τη θρυλική «Αστάρτη», απολάμβανε τις ομορφιές της Ελλάδας.
Η «Αστάρτη» φιλοξενούσε αρκετά έργα της συλλογής του, αν και οι φήμες μιλούν ότι ίσως να επρόκειτο για πιστά αντίγραφα και ότι τα πρωτότυπα πιθανότατα να φυλάσσονταν στο σπίτι του στην Ελβετία, όπου υπήρχε και μεγαλύτερη ασφάλεια.
Οσοι τον γνώριζαν περιγράφουν έναν εκκεντρικό συλλέκτη, καθόλου κοσμικό (δεν υπάρχουν φωτογραφίες του στον Τύπο), ο οποίος αγαπούσε μεν την Ελλάδα αλλά απέφευγε να περνάει πολύ χρόνο στη χώρα γιατί αντιπαθούσε τα κουτσομπολιά.
Ανθρωπος πανέξυπνος και αρκετά συγκεντρωτικός, λέγεται πως λίγο πριν φύγει από τη ζωή ήταν εκείνος που ρύθμισε, μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια, την πώληση του έργου «Χαρτοπαίκτες» του Πολ Σεζάν. Ο πίνακας πωλήθηκε μετά τον θάνατό του σε κλειστή δημοπρασία με ένα μόνο χτύπημα στην τιμή των 250 εκατ. δολαρίων.
Η αγαπημένη κόρη του σεΐχη του Κατάρ Μαγιάσα μιντ Χαμάντ μπιν Χαλίφα αλ-Θάνι ήθελε διακαώς το συγκεκριμένο έργο προκειμένου να κοσμήσει το καινούργιο και πολυδιαφημισμένο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στην Ντόχα.
ΜΑΓΔΑ ΛΙΒΕΡΗ
magdaliveri@yahoo.gr
Το Έθνος, 26-5-2014