«Η Τουρκική Δημοκρατία είναι αποτέλεσμα γενοκτονιών»

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ Με τον δρα ΒΑΣΙΛΕΙΟ Θ. ΜΕΪΧΑΝΕΤΣΙΔΗ

Από τον ΓΙΩΡΓΟ ΚΙΟΥΣΗ g.kiousis@eleftherotypia.net

Ηταν «ένα Αουσβιτς εν ροή», κατά τον πανεπιστημιακό Πολυχρόνη Ενεπεκίδη. Το σχέδιο αφανισμού του ποντιακού ελληνισμού έλαβε χώρα grosso modo μεταξύ 1914-22, ως αποτέλεσμα και συνέπεια του τουρκικού εθνικισμού και ως κρίσιμη πτυχή της «τελικής επίλυσης» του «τουρκικού προβλήματος των μειονοτήτων».

«Σημαντική ήταν η συν-ευθύνη της Γερμανίας και της Αυστρίας, στη σύλληψη και την εκτέλεση της πρώτης φάσης του γενοκτονικού σχεδίου» Β.Θ.Μ. Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου αποτελεί μέρος ενός ευρύτερου γενοκτονικού σχεδίου και γεγονότος, το οποίο είχε σκοπό και στόχο την καταστροφή του συνόλου των οθωμανικών ελληνικών πληθυσμών, και ευρύτερα των οθωμανικών χριστιανικών πληθυσμών. Συνεπώς, η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου αποτελεί μέρος της Γενοκτονίας των Ελλήνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Μιλάμε με τον δρα Βασίλειο Θ. Μεϊχανετσίδη, μέλος της Διεθνούς Ενώσεως Μελετητών Γενοκτονίας (IAGS).

- Εθνική εκκαθάριση;
«Ενώ η γενοκτονία συνιστά συγκεκριμένο έγκλημα του διεθνούς (ποινικού) δικαίου, ο όρος εθνοκάθαρση χρησιμοποιείται ως γενική ονομασία (generic term) για να περιγράψει ένα σύνολο εγκλημάτων, όπως π.χ. τα εγκλήματα πολέμου, τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, αλλά και το ίδιο το έγκλημα της γενοκτονίας. Με άλλα λόγια, ο όρος εθνοκάθαρση δεν έχει λάβει ρητή νομική αναγνώριση, αν και επιμέρους στοιχεία της πρακτικής αυτής ορίζονται και τιμωρούνται από το διεθνές ή το εθνικό δίκαιο. Ως εκ τούτου, τα γεγονότα κατά των Ελλήνων του Πόντου και ευρύτερα κατά των Οθωμανών Ελλήνων νομικώς στοιχειοθετούν το έγκλημα της γενοκτονίας, μπορούν όμως να περιγραφούν και ως εθνοκάθαρση».
- Πόσοι εξοντώθηκαν;
«Ο ακριβής προσδιορισμός του αριθμού των θυμάτων δεν είναι εύκολος. Για την πρώτη περίοδο (1914-8) κάποια στοιχεία υπάρχουν στη Μαύρη Βίβλο (1919). Ως προς τα θύματα της β' περιόδου (1919-23), δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία. Υποθετικά μόνο μπορεί να υπολογισθεί grosso modo το ύψος των απωλειών της ελληνορθοδόξου εθνοθρησκευτικής κοινότητας, λαμβάνοντας υπ' όψιν δύο μεγέθη: (α) τον συνολικό πληθυσμό πριν απ' την έναρξη του Α' Π.Π., που ανερχόταν σε 2,2 - 2,3 ή 2,6 εκατομμύρια περίπου, και (β) τον αριθμό που προέκυψε στην Ελλάδα κατά την επίσημη απογραφή του 1928, οπότε ο συνολικός προσφυγικός πληθυσμός καταμετρήθηκε σε 1,25 εκατομμύριο».
- Οι υπαίτιοι;
«Οι υπεύθυνοι είναι πάρα πολλοί. Ενδεικτικά, αναφέρω τους εξής: Η οθωμανική κυβέρνηση και το Κοινοβούλιο, αργότερα, η κεμαλική κυβέρνηση η Μεγάλη Τουρκική Εθνοσυνέλευση, διάφορες τοπικές πολιτικές, στρατιωτικές και θρησκευτικές αρχές, απλοί πολίτες, όσοι εκ των οποίων συμμετείχαν. Ηθικές και άλλες ευθύνες φέρουν και οι κυβερνήσεις των Συμμάχων, η τότε διεθνής κοινότητα κ.ά. διεθνείς δρώντες (Σοβιετική Ενωση κ.ά.)».
- Εχετε σχετικό πόνημα;
«Το βιβλίο μας, "The Genocide of the Ottoman Greeks" (με τη Γερμανίδα και τον Δανό συνάδελφο), αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια μιας συνολικής (δι-)επιστημονικής θεώρησης του θέματος της Γενοκτονίας των Ελλήνων της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Γραμμένο πρώτη φορά στα αγγλικά, προσεγγίζει το θέμα από "γενοκτονιολογικής", ιστορικής (τεκμηριωτικής), νομικής, μνημονικής και εκπαιδευτικής απόψεως. Τα νέα στοιχεία του είναι πολλά και διάφορα, μεταξύ των οποίων πολλές πρωτογενείς πηγές, όπως αποσπάσματα από την ανέκδοτη "Ιστορία της Γενοκτονίας, Κεφ. ΙΙΙ.5 Οι Ελληνες" του Raphael Lemkin, του Πατέρα της Διεθνούς Συμβάσεως για την Πρόληψη και Καταστολή του Εγκλήματος της Γενοκτονίας (1948)».
- Η στάση της Τουρκίας;
«Οι λόγοι που το τουρκικό κράτος δεν αναγνωρίζει τη Γενοκτονία είναι πολλοί, ιστορικοί, πολιτικοί, νομικοί, οικονομικοί κ.ά. Κατ' αρχάς, η δημιουργία της Τουρκικής Δημοκρατίας είναι αποτέλεσμα γενοκτονίας/ιών. Η αστική τάξη, η πληθυσμιακή ομοιογένεια, η εθνική ταυτότητα, η εδαφική επικράτεια του νέου τουρκικού κράτους είναι άρρηκτα συνδεδεμένες με γενοκτονίες. Δεν νομίζω πως υπάρχει αντίστοιχο και παράλληλο φαινόμενο τόσο βίαιας σύγχρονης "εθνογένεσης" και "κρατογένεσης", όπως η περίπτωση της μετάβασης από την οθωμανική αυτοκρατορία στην Τουρκική Δημοκρατία».

Ελευθεροτυπία, 21-5-2014