Νίκος Κυριακίδης 

Ακόμα μία μαύρη σελίδα γερμανικής Ιστορίας, διάστικτη από θηριωδίες και το αίμα χιλιάδων, έρχεται σιγά - σιγά στο φως. Με την ευαισθητοποίηση του γερμανικού λαού και τη βοήθεια θαρραλέων ακτιβιστών διεκδικεί δικαίωση και αποκατάσταση. Τα απομεινάρια του φρικιαστικού παρελθόντος της χώρας του Γκαίτε και του Νίτσε στέκονται βέβαια ακόμα εκεί, ανασύροντας οδυνηρές μήνες σε πολλούς, όχι μόνον στην Ευρώπη.
Ανάμεσά τους και ο Αντρέας Γκούιμπεμπ, ο πρεσβευτής της Ναμίμπια στο Βερολίνο που βιώνει καθημερινά αυτή την εμπειρία. Το γραφείο του στεγάζεται στη βίλα Γκολντστάιν, ένα εντυπωσιακό σπίτι που χτίστηκε το 1923 από έναν Εβραίο επιχειρηματία. Οι ναζί το κατάσχεσαν το 1940 και έστειλαν τον ιδιοκτήτη του σε στρατόπεδο συγκέντρωσης. Όμως για τον πρέσβη περισσότερο οικείο είναι ένα άλλο κεφάλαιο της γερμανικής Ιστορίας, αυτό που αφορά το σχετικά άγνωστο παρελθόν της Γερμανίας ως αποικιοκρατικής δύναμης στη μαύρη ήπειρο. Συνεχίζει να δηλητηριάζει τις σχέσεις του Βερολίνου με την υποσαχάρια Αφρική και να βαραίνει την ιστορική μνήμη ενός ολόκληρου λαού.

Μεταξύ 1904 και 1908 Γερμανοί στρατιώτες σφαγίασαν περισσότερους από 70.000 Αφρικανούς της φυλής Χερέρο, περίπου το 80% του πληθυσμού της, και 10.000 της φυλής Νάμα, το μισό περίπου των μελών της, στην περιοχή που καταλαμβάνει η σημερινή Ναμίμπια, εκεί όπου βρίσκονταν κάποτε η αποικία της "Γερμανικής Νοτιοδυτικής Αφρικής".
Πρώιμο απαρτχάιντ
Η περιοχή πέρασε στον γερμανικό αποικιοκρατικό ζυγό το 1884 από τον Ότο φον Βίσμαρκ, ο οποίος έσπευσε να την καταλάβει για να προλάβει τυχόν διείσδυση των Βρετανών. Σχεδόν είκοσι χρόνια αργότερα, οι ντόπιες φυλές Χερέρο και Νάμα ξεσηκώθηκαν κατά των κατακτητών που τους είχαν μετατρέψει σε σκλάβους. Ανάμεσα στις αιτίες του ξεσηκωμού τους ήταν και οι ατιμώρητοι βιασμοί των κοριτσιών τους από τους κατακτητές. Οι Γερμανοί αποικιοκράτες αντέδρασαν βίαια. Στη μάχη του Βάτερμπεργκ, το Αύγουστο του 1904, οι καλά εξοπλισμένες δυνάμεις του υποστράτηγου Λόταρ φον Τρότα νίκησαν τους αυτόχθονες και τους απώθησαν στην έρημο "κρατώντας" τους εκεί ώστε να πεθάνουν από τη δίψα. Η συνέχεια ήταν φρικιαστική.
Οι γερμανικές δυνάμεις εξαπέλυσαν ανελέητο πογκρόμ κατά των δύο φυλών σε μια λογική συλλογικής τιμωρίας και εθνικών εκκαθαρίσεων που χαρακτηρίστηκε ως "η πρώτη γενοκτονία του 20ού αιώνα", αφού οι σχετικές εντολές είχαν δοθεί από κυβερνητικούς αξιωματούχους. Οι επιζήσαντες της σφαγής υποβλήθηκαν σε νέα μαρτύρια, με αρπαγές των περιουσιών τους, απελάσεις, καταναγκαστική εργασία, φυλετικούς διαχωρισμούς και διακρίσεις σε ένα βάρβαρο σύστημα καταπίεσης που θύμιζε σε πολλά το καθεστώς του απαρτχάιντ, το οποίο θα επιβάλλονταν 40 χρόνια αργότερα στη Νότια Αφρική. Αρκετοί ιστορικοί εικάζουν πως η γερμανική γενοκτονία στη Ναμίμπια ήταν το μοντέλο που χρησιμοποίησαν οι ναζί στο εβραϊκό Ολοκαύτωμα κατά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Η μνήμη των γερμανικών θηριωδιών παραμένει σημείο αναφοράς για την εθνική ταυτότητα της ανεξάρτητης Ναμίμπια και συνεχίζει να ρίχνει βαριά τη σκιά της στις σχέσεις της αφρικανικής χώρας με τη Γερμανία.
Συγγνώμη;
Για δεκαετίες οι γερμανικές κυβερνήσεις αρνούνταν να αναγνωρίσουν τη γενοκτονία και να απολογηθούν γι' αυτή. Εύκολα μπορεί να υποθέσει κανείς τους λόγους. Αν ακολουθούνταν ο δρόμος των "επανορθώσεων" του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, η Γερμανία θα έπρεπε να αποζημιώσει και τα θύματα του αποικιοκρατικού παρελθόντος της.
Μόλις πέρυσι, ο πρόεδρος του γερμανικού Κοινοβουλίου Νόρμπερτ Λάμερτ χρησιμοποίησε τον όρο "γενοκτονία" αναφερόμενος στις σφαγές των φυλών στην Αφρική, πιθανή ένδειξη ότι η στάση του Βερολίνου όσον αφορά την γερμανική ευθύνη σ' αυτό το ιστορικό έγκλημα αλλάζει. Οι κυβερνήσεις των δύο χωρών διαπραγματεύονται επί του παρόντος την αναγνώριση της γενοκτονίας και μια πιθανή συγγνώμη σε κυβερνητικό επίπεδο. Οι συνομιλίες θα πρέπει να καταλήξουν σε συμφωνία ώς το τέλος του χρόνου. Αν τα Κοινοβούλια των δύο χωρών την εγκρίνουν, η Γερμανία θα ζητήσει επίσημα συγγνώμη από τη Ναμίμπια και μαζί με την αφρικανική χώρα θα πρέπει να θεσπίσει μέτρα ιστορικής μνήμης.
Ο πρεσβευτής Γκούιμπεμπ αναγνωρίζει το θάρρος της σύγχρονης Γερμανίας να ξανακοιτάξει το σκοτεινό παρελθόν της και δηλώνει εντυπωσιασμένος με τον τρόπο που η χώρα αντιμετώπισε τα εγκλήματα των ναζί ζητώντας συγγνώμη από τους λαούς που έπεσαν θύματά τους. Ελπίζει ότι το ίδιο θα γίνει και στην περίπτωση της "ξεχασμένης" γενοκτονίας. "Ο πρόεδρος ή η καγκελάριος μπορεί να προσφέρει αυτή τη συγγνώμη ώστε να μην υπάρχει αμφιβολία ότι εκπροσωπεί τον λαό και την κυβέρνηση της Γερμανίας" λέει ο πρεσβευτής. Με διάθεση συνεργασίας και κατανόησης εμφανίζεται και η γερμανική πλευρά: "Οι συνομιλίες μεταξύ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και της δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης της Ναμίμπια προχωρούν με εποικοδομητικό τρόπο και σε ατμόσφαιρα αμοιβαίας εμπιστοσύνης" αναφέρει το γερμανικό υπουργείο Εξωτερικών σε πρόσφατη ανακοίνωσή του.
Οι ακτιβιστές
Ωστόσο, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά και "εύκολα". Οι εκπρόσωποι των Χερέρο, της φυλής που βίωσε χειρότερα απ' όλους τις γερμανικές θηριωδίες στη Ναμίμπια, δεν είναι ικανοποιημένοι. Ζητούν απευθείας διάλογο με το Βερολίνο, το οποίο όμως αρνείται, φοβούμενο ότι θα θέσουν θέμα οικονομικών αποζημιώσεων. Άλλωστε, η κυβέρνηση της Μέρκελ έχει απορρίψει κατηγορηματικά ένα τέτοιο ενδεχόμενο. "Δεν υπάρχει καμία βάση για αξιώσεις αποζημιώσεων βάσει του διεθνούς δικαίου" επιμένει ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών Φρανκ - Βάλτερ Στάινμαϊερ. Αντ' αυτού, η Γερμανία έχει επιλέξει μια έμμεση μορφή "αντιστάθμισης", την αναπτυξιακή βοήθεια. Δεν φαίνεται όμως να είναι και γενναία: Από την ανεξαρτησία της Ναμίμπια το 1990, μέχρι σήμερα, έχει προσφέρει στην άλλοτε αποικία της μόλις περίπου 800 εκατομμύρια ευρώ.
Έτσι, οι ακτιβιστές απειλούν να προσφύγουν στο Διαρκές Διαιτητικό Δικαστήριο της Χάγης και είναι αποφασισμένοι να το κάνουν, να αγωνιστούν πέρα από τις διακηρύξεις καλών προθέσεων. "Η Γερμανία πρέπει τώρα να αντιμετωπίσει την πραγματική απειλή μιας μακράς διαδικασίας διαιτησίας" λέει ο Μπομπ Καντέτου, εκπρόσωπος της κοινότητας των Χερέρο, ενώ για τον ακτιβιστή Ισραέλ Καουνατζίκε "δεν υπάρχει πια καμία εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση της Γερμανίας ή της Ναμίμπια, γιατί απλά μας αγνοούν". "Εμείς είμαστε οι άμεσα ενδιαφερόμενοι, οι απόγονοι των θυμάτων. Σίγουρα θέλουμε μια συγγνώμη, αλλά τι θα γίνει με τις αποζημιώσεις;" ρωτά ο ακτιβιστής.
Στο πλευρό των ανθρώπων των φυλών στέκεται το Die Linke. Το κόμμα κατέθεσε πρόταση νόμου στην Μπούντεσνταγκ τον Μάρτιο, καλώντας τη Γερμανία να ζητήσει συγγνώμη για τα εγκλήματα που διέπραξαν στρατιώτες της στην πρώην αφρικανική αποικία της, να καταβάλει χρηματικές αποζημιώσεις στα μέλη των Χερέρο και Νάμα και να επιτρέψει την εμπλοκή της κοινωνίας των πολιτών στις διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο κυβερνήσεων για την αναγνώριση της γενοκτονίας. Μιλώντας στη συζήτηση που ακολούθησε την κατάθεση της πρότασης νόμου, η βουλευτής της Αριστεράς Νίμα Μοβασάτ, αφού επισήμανε ότι οι περιοχές που ζουν οι Χερέρο είναι από τις πιο φτωχές της Ναμίμπια, είπε: "Το σημαντικό ερώτημα είναι το εξής: Θα περιληφθούν οι απόγονοι των θυμάτων των Χερέρο και των Νάμα στη συμφωνία μεταξύ των δύο κυβερνήσεων; Οι ίδιοι έχουν καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να δεχθούν μια συγγνώμη που θα αποφασιστεί ερήμην τους. Κάτι τέτοιο θα ήταν καταστροφή".



Πηγή: Η Αυγή
Δημοσιεύτηκε στις 29/05/2016