Ανθρώπινες ζωές

   Είναι υποτιμημένη η αξία της ζωής σε ορισμένες γεωγραφικές ζώνες του πλανήτη ;                                  

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Ομόθυμη ήταν η καταδίκη της φονικής έκρηξης στον μαραθώνιο της Βοστώνης. Μια τυφλή έκρηξη βίας ενάντια σε αθώους ανθρώπους που χαίρονταν ένα αθλητικό γεγονός με τόση ιστορία. Τέτοιες πράξεις κατεβάζουν τον άνθρωπο πολύ χαμηλά και δείχνουν πως υπάρχει ακόμη πολλή βαρβαρότητα που κουβαλεί μες την ψυχή του. Οι συνειρμοί βέβαια από αυτή τη βάρβαρη δολοφονική ενέργεια υπήρξαν πολλαπλοί. Κάποιοι για παράδειγμα βρήκαν την ευκαιρία για να κάνουν παντιέρα τον «φιλοαμερικανισμό» τους. Ουδέν το μεμπτόν. Φυσικά όμως το πρόβλημα εδώ αφορά ανθρώπους πάνω απ’ όλα, ανεξάρτητα εθνικής καταγωγής. Άλλωστε στον μαραθώνιο αυτό συμμετείχαν άνθρωποι απ’ όλο τον κόσμο και τον παρακολουθούσαν επίσης άνθρωποι με διαφορετικές εθνικές, θρησκευτικές ή άλλης μορφής ταυτότητες.

Θα σταματήσω όμως σε ένα από τους πολλούς συνειρμούς που προκάλεσε αυτή η απάνθρωπη επίθεση σε αθώους ανθρώπους στην Βοστώνη. Σε κάτι που ειπώθηκε από ένα σχολιαστή στη γαλλόφωνη εθνική ραδιοφωνία του Καναδά, γνωστή ως Ράδιο Καναδά (RADIO  CANADA). Διερωτήθηκε λοιπόν ο σχολιαστής αυτός πώς συμβαίνει η προσοχή όλου του κόσμου να είναι στραμμένη στην ανίερη αυτή πράξη της Βοστώνης με τρεις νεκρούς, ενώ την ίδια μέρα περισσότεροι από 50 άνθρωποι σκοτώθηκαν από φονικές εκρήξεις στο Ιράκ και η είδηση περνούσε στα ψιλά των εφημερίδων και στα επιμέρους των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών εκπομπών. Την επομένη επίσης της φονικής έκρηξης στη Βοστώνη, 35 άνθρωποι σκοτώθηκαν από εκρήξεις στο Αφγανιστάν. Και πάλι αυτή η είδηση πέρασε στα ψιλά των ΜΜΕ, ενώ όλη η προσοχή παρέμεινε στραμμένη στη Βοστώνη. Υπάρχει μήπως διαβάθμιση της αξίας της ανθρώπινης ζωής; ΄Η μήπως όταν το φονικό αφορά χώρες όπως το Ιράκ και το Αφγανιστάν και πολύ πιθανόν και αρκετές άλλες χώρες του πλανήτη, έχει γίνει πια ρουτίνα και δεν εντυπωσιάζει; Είναι όμως αυτή η ρουτίνα απέναντι στην ανθρώπινη ζωή  δικαιολογημένη ; Είναι αποδεκτή ; Μήπως η ανθρώπινη ζωή παύει να είναι απόλυτη αξία σε κάποιες γεωγραφικές ζώνες του πλανήτη;

 Πρόκειται για ερωτήματα που πρέπει να τα υποβάλουμε στους εαυτούς μας επειδή αφορούν τον ίδιο τον πολιτισμό και τις ανθρώπινες αξίες τις οποίες υποτίθεται προασπιζόμαστε. Γιατί αν το ηθικο-αξιακό μας σύστημα, αυτό ειδικά του δυτικού πολιτισμού, δημιουργεί διαβαθμίσεις ως προς την αξία της ανθρώπινης ζωής, τότε υπάρχει κάτι σάπιο σ’αυτό τον πολιτισμό αφού του αφαιρεί από την υποτιθέμενη οικουμενικότητα του. Εκτός φυσικά και αν οι ενοχές μας για όσα συμβαίνουν σε αυτές τις χώρες μας κάνουν-εννοώ τους ανθρώπους της Δύσης-να αποστρέφουμε την προσοχή μας από αυτά, να τα υποβαθμίζουμε και να θεωρούμε ότι αφού δεν συμβαίνουν στη δική μας αυλή, δεν έχουν και τόση σημασία. Και μιλώ για τις ενοχές του Homo Occidentalis με το αποικιακό παρελθόν και με την σημερινή ιμπεριαλιστική συμπεριφορά του «εκπολιτιστή» και του  «σταυροφόρου», όπως την βιώσαμε στο Ιράκ και αλλού, στο όνομα της νέας δυτικόφρονης ιδεολογίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ιδεολογίας που ενοχλήθηκε  για όσα συνέβαιναν για παράδειγμα στο Ιράκ αλλά έκλεινε τα μάτια για όσα συνέβαιναν και συμβαίνουν στην Σαουδική Αραβία και άλλα σεϊχάτα της περιοχής και όχι μόνο. Διότι τα ανθρώπινα δικαιώματα ή είναι πανανθρώπινα, αξιακό παράδειγμα χωρίς διακρίσεις και κλίμακες, ή είναι ιδεολογικό όπλο των σταυροφόρων της Δύσης για την υπεράσπιση  ιδίων συμφερόντων.

Συμπεριφορές πάντως αυτού του είδους δεν μας  τιμούν. Και θέτουν και το ερώτημα για την πανανθρώπινη εμβέλεια του παραδείγματος του διαφωτισμού, κάτι που έντονα αμφισβητούν οι μεταμοντέρνοι. Φυσικά και η μεταμοντέρνα ισοπέδωση των αξιών του διαφωτισμού είναι επικίνδυνη και οδηγεί στη δικαιολογία άλλων βαρβαροτήτων.

 Χρειάζετα όμως, νομίζω, να θέσουμε ερωτήματα στο αξιακό μας σύστημα σε επίπεδο πολιτισμού και ηθικών αξιών.  Δεν είναι δυνατό στις μέρες μας να χωρίζεται ο κόσμος σε δύο γεωγραφικές σφαίρες όπου στην καθεμιά η αποτίμηση της ζωής και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να είναι διαφορετική. Από τη μια δηλαδή οι «πολιτισμένοι» των οποίων η ζωή είναι υπεραξία και από την άλλοι οι «βάρβαροι» των οποίων η ζωή είναι μια υποτιμημένη αξία. Εκτός και αν κάποιοι ανάγουν την πολιτισμική «ετερότητα» σε αυταξία στην οποία συνειδησιακά επαναπαύονται για την διάκριση αυτή.

Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com