Ανίδεοι ως επαΐοντες

 Γράφει ο Κώστας Γεωργουσόπουλος

Κάποιος σχολιαστής στα πρόσφατα πολιτικά γεγονότα έριξε την ιδέα, απαιτώντας από τους πολιτικούς περισσότερη ωριμότητα και βαθύτερη γνώση της ιστορίας και των θεσμών, οι μέλλοντες να πολιτευτούν να περνάνε ένα είδος ΑΣΕΠ. Πράγματι, για όλα τα επαγγέλματα, πολύ περισσότερο τα λειτουργήματα, προϋποτίθεται μια νόμιμη ή και μια εθιμική δοκιμασία. Από τις πρωτόγονες κιόλας φυλές έρχεται ο θεσμός της μύησης των εφήβων μέσω συχνά επώδυνων διαδικασιών. Αυτό αργότερα στον «πολιτισμένο» κόσμο οργανώθηκε γύρω από την εκπαίδευση και τα στάδια μόρφωσης και κοινωνικοποίησης που ήταν επιφορτισμένη να προσφέρει. Στο τέλος κάθε κύκλου σπουδών, θεωρητικών ή πρακτικών, ο υποψήφιος επαγγελματίας ή λειτουργός υποβαλλόταν σε μια εξονυχιστική εξέταση για να πιστοποιηθεί ο βαθμός ωριμότητας, ειδίκευσης και ικανότητας στη χρήση των μεθόδων και των εργαλείων του επιτηδεύματος που είχε επιλέξει να υπηρετήσει. Σήμερα μάλιστα σε έναν κόσμο αυξημένων αναγκών και μηχανών παραγωγής γνώσεων και προϊόντων απαιτούνται πολλά και σύνθετα προσόντα ακόμη και σε δράσεις που θεωρούνται τελείως εμπειρικές, μαστοράδικες. Ειδικό δίπλωμα κατόπιν δοκιμασίας οφείλει να πάρει κανείς για να γίνει νταλικιέρης, δικηγόρος, εφοριακός και αστυνομικός των ΜΑΤ.

Ο πολιτικός κατέρχεται στον στίβο άοπλος, ανειδίκευτος, σε μια εποχή που η νομοθετική εξουσία απαιτεί γνώσεις που συχνά είναι απρόσιτες. Και όμως ένας πρώην εφοριακός υπάλληλος ως βουλευτής καλείται να κατανοήσει και να ψηφίσει νόμους που άπτονται καίρια της φιλοσοφίας και της θρησκειολογίας. Π.χ. τον νόμο περί καύσης των νεκρών ή περί ευθανασίας ή περί κατάργησης του όρκου. Πώς θα αποφασίσει ο θεολόγος βουλευτής για τις τεχνικές και τους όρους κατεδάφισης αυθαιρέτων ή την ποιότητα των ανταλλακτικών των αεροπλάνων και των υποβρυχίων;

Το σημαντικό είναι, για να κατανοήσουμε τα αδιέξοδα, πως τους νόμους τους προετοιμάζουν άκρως ειδικευμένοι σύμβουλοι, τεχνοκράτες, που δεν αποκλείεται καθόλου, όπως αποδείχτηκε συχνά και διεθνώς, να συνδέονται με μεγάλα οικονομικά, βιομηχανικά ή και πολιτικά συμφέροντα. Λειτουργούν ως μάγοι της φυλής και τα νομοθετήματά τους χρειάζονται ξόρκια ή αποκρυπτογράφηση. Και όμως ο νόμος κυρούται και ψηφίζεται από ανίδεους βουλευτές, που έχουν αναλάβει με όρκο την ευθύνη να αντιπροσωπεύουν τους ψηφοφόρους τους και όλοι μαζί τον λαό, αποτελώντας προσωρινή, έστω, έκφραση της κυριαρχίας του.

Η αρχαία τραγωδία μάς δίδαξε πως όλοι οι τραγικοί ηγεμόνες και ήρωες υπήρξαν θύματα των αμφίσημων, σκοτεινών, ακατανόητων συχνά προφητειών των μαντείων. Ετσι και σήμερα ένας τεχνοκράτης, δίκην Πυθίας, καταστρώνει έναν νόμο, δηλαδή μια μακέτα προς εκτέλεση μέλλοντος έργου και ο ακατατόπιστος, εύπιστος βουλευτής πειθόμενος τοις ρήμασι της κομματικής αγέλης το καθιστά υποχρέωση του πολίτη και αρμοδιότητα του δικαστή και του αστυνόμου, του φορατζή και του τελώνη, του γιατρού και του δασκάλου.

Αλλά πώς τάχα θα μπορεί να υλοποιηθεί η απαίτηση για ένα ΑΣΕΠ επιλογής πολιτικού προσωπικού; Αν αφήσουμε την επιλογή στα κόμματα, ξέρουμε εκ των προτέρων πού η τράπουλα είναι σημαδεμένη. Επιλέγονται συνήθως δυο-τρεις αξιόλογοι για βιτρίνα και στη συνέχεια στελεχώνεται το ψηφοδέλτιο με έντιμα κατά τεκμήριο κατ' αρχήν πρόσωπα, αλλά ανειδίκευτα να αναλάβουν το βαρύ φορτίο της θεσμοθέτησης νόμων. Επικρατούν όσοι υπόσχονται ότι θα υπακούουν τυφλά, όπως οι στρατιώτες στη μάχη, στον αρχηγό και στις αρχές του κόμματος.

Να υποθέσουμε πως κάθε κόμμα θα υποχρεωθεί να ορίσει ομάδες βουλευτών που με εγγύηση του κράτους και εξόδοις του και τεχνογνωσία από τράπεζα γνώσεων των ειδικών τμημάτων των πανεπιστημίων θα διδάσκονται σε σεμινάρια - όχι ταχύρρυθμα, αλίμονο, αλλά συστηματικά και διαρκώς από ειδικούς - όρους, σημασίες και μεθόδους, διαδικασίες και δυσχέρειες αντικειμένων που απασχολούν το νομοθετικό έργο: οικονομία, ηθική, πολιτική, τέχνες, παιδεία κτλ. Οι πτυχιούχοι κατά κόμμα αυτών των σεμιναρίων θα ορίζονται υποχρεωτικά ως αγορητές στην ψήφιση νόμων του τομέα που ελέγχουν με τη γνώση των ιδιαιτεροτήτων τους.

Και να συμπληρώσω; Οταν ο νόμος ψηφιστεί και δημοσιευτεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, σε υποσημείωση να σημειώνονται, εκτός του υπουργού που τον κυρώνει, τα ονόματα των ειδικών αγορητών της πλειοψηφίας και της μειοψηφίας. Εχω στον νου μου τον αττικό νόμο που έλεγε πως όποιος εισηγούνταν νόμο που εντέλει στην εφαρμογή του έβλαπτε το Δημόσιο σήμαινε ότι δεν είχε μελετηθεί πλήρως και ο εισηγητής τιμωρούνταν με θάνατο!

Ακούμε συχνά ως καταλυτικό επιχείρημα τη δογματική θέση: «Είναι πολιτική απόφαση». Φυσικά κάθε απόφαση είναι πολιτική αφού αναφέρεται σε κάθε πολίτη, τον δεσμεύει και τον υποχρεώνει. Αλλά το κύρος μιας πολιτικής απόφασης στηρίζεται στη σχολαστική σχεδόν γνώση των όρων, των διαδικασιών, των συνεπειών και της αποτελεσματικότητας ενός νόμου, και σήμερα ένας νόμος περιέχει εξειδικευμένες τεχνικές και συχνά αναφορά σε ξένων συμφερόντων δεσμεύσεις.

Πόσοι αιώνες πρέπει να περάσουν ώστε να μάθουμε το μέγα μάθημα του Πλάτωνος που διά του Σωκράτους δίδαξε πως τις αποφάσεις τις παίρνουν και ευθύνονται γι' αυτές οι επαΐοντες. Ναι, κυρίαρχος ο λαός, αλλά να αναθέτει τις τύχες του σε ανθρώπους που γνωρίζουν τι αποφασίζουν, ώστε να μην αναγκάζεται αργότερα να τους γιαουρτώνει και να τους λοιδορεί.