Ο Λίβανος και το 1821

Tου Παντελή Μπουκάλα

Στο κουβάρι της Ιστορίας, κάθε μέρα του χρόνου χρωματίζεται ξανά και ξανά. Ξυπνάει έτσι διαφορετικές μνήμες, κατά την εποχή και τον τόπο. Η 11/9 λ. χ. έγινε ορόσημο μετά την τρομοκρατική επίθεση στους Δίδυμους Πύργους. Για τους Χιλιανούς, όμως, η ίδια ημερομηνία διατηρεί ξεχωριστό φορτίο: στις 11/9/1973 η χούντα του Πινοσέτ ανέτρεψε τον σοσιαλιστή πρόεδρο Σαλβαντόρ Αλιέντε, που πέθανε πολεμώντας. Αλλά και για μια μερίδα των Αμερικανών, η ίδια ημερομηνία είναι στιγματισμένη από τη σφαγή 120 πιονιέρων στη Γιούτα, το 1857, από Μορμόνους, οι οποίοι, πάντως, την αρνούνται. Στα δικά μας τώρα. Η 25η Μαρτίου είναι η λαμπρότερη μέρα του νέου ελληνισμού, κι ας επελέγη με κάποια διαχείριση των πραγματικών συμβάντων. Η ίδια μέρα, ωστόσο, σφραγίστηκε από το τέλος μιας πειρατικής κίνησης Ελλήνων στον Λίβανο και τη Συρία. Πότε; Το 1826, μέσα στη ματωμένη από τους εμφυλίους Επανάσταση, κι ενώ το Μεσολόγγι πολεμούσε πείνα και Τούρκους. Αρκετά χρόνια πριν, άλλα ψάχνοντας στην «Ιστορία του Ελληνικού Εθνους», το μάτι μου πήρε το τιτλάκι «Τυχοδιωκτική επιχείρηση Ελλήνων στον Λίβανο». Αν πω ότι ξαφνιάστηκα δεν θα πω τίποτα. Ούτε το σχολείο ούτε η περίφημη κοραϊκή αυτοδιδασκαλία με είχαν προετοιμάσει. Κι αν το αναμοχλεύω τώρα δεν είναι από το χούι της γκρίνιας, αλλά επειδή στο κουβάρι της Ιστορίας όλα τα νήματα έχουν την αξία τους, μικρά και μεγάλα, και με κάθε χρώμα. Από τον Οκτώβριο του 1824, λοιπόν, εξεταζόταν το ενδεχόμενο συμμαχίας της Ελλάδας με τον Λίβανο. Στόχος, να απελευθερωθούν από τους Τούρκους Λίβανος και Κύπρος και να ενισχυθούν οι Ελληνες επαναστάτες από 200.000 Λιβανέζους. Προσεκτικότερη εξέταση των πραγμάτων ώθησε τις ελληνικές κυβερνήσεις να εγκαταλείψουν τα σχέδιά τους. Κάποιοι στρατιωτικοί, όμως, (Χατζημιχάλης Νταλιάνης, Νικ. Κριεζώτης, Βάσος Μαυροβουνιώτης) αποφάσισαν να εκστρατεύσουν μόνοι τους. Σύναξαν περί τους 2.000 οπλοφόρους στην Τζια και αναχώρησαν με 14 καράβια. Αρχές Μαρτίου έφτασαν έξω από τη Bηρυτό. Κατέλαβαν έναν παραθαλάσσιο πύργο και άρχισαν τις λεηλασίες, οπότε ο εμίρης Μπεσίρ τους πρόσταξε να φύγουν, για να σωθούν από την οργή των Αράβων. Πληρεξούσια γράμματα από την ελληνική κυβέρνηση δεν είχαν οι διεθνιστές ή τυχοδιώκτες, κι έτσι στις 25 Μαρτίου 1826 πήραν τον δρόμο της επιστροφής. Προσέγγισαν πρώτα την Κύπρο, «τρομοκρατώντας Τούρκους και Ελληνες κατοίκους» κατά την «Ιστορία». Κι ύστερα όρμησαν σ’ ένα αυστριακό πλοίο που μετέφερε χρυσοΰφαντα υφάσματα του Χαλεπίου και πλιατσικολόγησαν. «Με τέτοιες απερίσκεπτες επιχειρήσεις κατατριβόταν η ελληνική αυτή δύναμη, ενώ ο εχθρός έδινε συντονισμένα και μεθοδικά τα τελευταία πλήγματα εναντίον του Μεσολογγίου» καταλήγει ο ιστορικός Απόστολος Βακαλόπουλος στην «Ιστορία του Ελληνικού Εθνους». Η φράση αυτή, παραλλαγμένη, θα μπορούσε να εφαρμοστεί σε πάμπολλες στιγμές του ελληνικού βίου. Παλιές και πρόσφατες.