Στο βιβλίο της, η συγγραφέας μάς
υπενθυμίζει ότι η νεοφιλελεύθερη εκστρατεία για την ιδιωτικοποίηση των
υπηρεσιών παροχής νερού δεν περιορίζεται στις φτωχές χώρες, όπου
επιβάλλεται από οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, αλλά
έχει εξαπλωθεί και στις αναπτυγμένες χώρες.
«Η έννοια του νερού ως δημόσιου πόρου που αποτελεί μέρος των συλλογικών αγαθών αντηχεί έντονα στους ανθρώπους και αυτός είναι ο λόγος που βλέπουμε κινητοποίηση απέναντι στις ιδιωτικοποιήσεις σε όλο τον κόσμο». «Η έρευνά μου αποκαλύπτει τη δύναμη των τοπικών κοινοτήτων να αντεπιτεθούν, εν όψει της αυξανόμενης εμπορευματοποίησης των συλλογικών αγαθών».
Αν και το νερό αποτελεί το συμβολικό προπύργιο των συλλογικών αγαθών, η ιδιωτικοποίησή του προχωρεί με γοργούς ρυθμούς σε πολλά μέρη του πλανήτη, παρά το γεγονός ότι η διεθνής εμπειρία έχει καταδείξει ότι πρόκειται περί μιας καταστροφικής πρακτικής. Παράλληλα, όμως, αυξάνονται τα κινήματα αντίστασης κατά των ιδιωτικοποιήσεων του πλέον πολύτιμου φυσικού πόρου για την ανθρώπινη ζωή.
Για το κρίσιμο αυτό ζήτημα, η «Κ.Ε.» συνομίλησε με την Joanna Robinson, καθηγήτρια Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Γιορκ στον Καναδά και συγγραφέα του βιβλίου «Contested Water: The Struggle Against Water Privatization in the United States and Canada» (Διαφιλονικούμενα ύδατα: Ο αγώνας ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού σε ΗΠΑ - Καναδά), που μόλις δημοσιεύθηκε από τον εκδοτικό οίκο του ΜΙΤ.
Στο βιβλίο αυτό, η συγγραφέας μάς υπενθυμίζει ότι η νεοφιλελεύθερη εκστρατεία για την ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών παροχής νερού δεν περιορίζεται στις φτωχές χώρες, όπου επιβάλλεται από οργανισμούς, όπως το ΔΝΤ και η Παγκόσμια Τράπεζα, αλλά έχει εξαπλωθεί και στις αναπτυγμένες χώρες. Εξετάζοντας τις τακτικές των κοινωνικών κινημάτων που μάχονται ενάντια στην ιδιωτικοποίηση του νερού στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά, η Joanna Robinson προσφέρει πλούσιο υλικό για την κατανόηση των παγκόσμιων δυνάμεων που δρουν στην εποχή του φονταμενταλισμού της αγοράς και ελπίδα για τις προοπτικές αντίστασης στον αρπακτικό νεοφιλελεύθερο καπιταλισμό.
Το όλο ζήτημα μας αφορά άμεσα, καθώς οι ιδιωτικοποιήσεις της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ αποτελούν μνημονιακή δέσμευση της χώρας, αλλά και όραμα των εγχώριων νεοφιλελεύθερων πολιτικών δυνάμεων και της σημερινής κυβέρνησης.
* Η Παγκόσμια Τράπεζα προώθησε το 2002 το πρόγραμμα «Ανάπτυξη του Ιδιωτικού Τομέα», με σκοπό την ιδιωτικοποίηση της Υγείας, της Εκπαίδευσης και του νερού. Πόσο διαδεδομένη είναι σήμερα η μετατροπή του νερού από κοινωνικό αγαθό σε μια πηγή κέρδους για το ιδιωτικό κεφάλαιο;
- Μέχρι πρόσφατα, το νερό εθεωρείτο δημόσιος πόρος. Τα περισσότερα συστήματα νερού, ιδιαίτερα εκείνα στη Βόρεια Αμερική, είναι υπό δημόσιο έλεγχο. Ωστόσο, το νερό αντιμετωπίζεται όλο και περισσότερο ως ένα εμπορεύσιμο αγαθό. Μέρος του προβλήματος είναι ότι βιώνουμε μια διεθνή κρίση νερού. Η αυξανόμενη ζήτηση, η ρύπανση, η αστικοποίηση, η υπερκατανάλωση και η κλιματική αλλαγή έχουν απειλήσει τις πηγές γλυκού νερού στον κόσμο. Η λειψυδρία κάνει το νερό οικονομικά πιο πολύτιμο, ενώ εντείνονται παράλληλα οι συγκρούσεις και ο ανταγωνισμός.
Το πρόβλημα επιδεινώνεται από τη διεθνή οικονομική κρίση και μια νέα εποχή αποκεντρωμένης διαδικασίας λήψης αποφάσεων και αποεπένδυσης σε δημόσιες υπηρεσίες και υποδομές. Οι πόλεις αγωνίζονται να βρουν πόρους για την κατασκευή και την αναβάθμιση υπηρεσιών ύδρευσης, σε μια εποχή που οι υποδομές νερού επιδεινώνονται.
* Αλλοι λόγοι;
- Πέρα από τα θέματα της λειψυδρίας, της ρύπανσης και της αποεπένδυσης, η διεθνής κρίση του νερού έχει επίσης τις ρίζες της στην κακή διαχείριση των υδάτινων συστημάτων και την κακή διακυβέρνηση, γεγονότα που έχουν οδηγήσει στην κατάρρευση των υποδομών σε πολλά μέρη του κόσμου, καθώς και στην άνιση κατανομή των υδάτινων πόρων μεταξύ των οικονομικά εύπορων και των φτωχότερων πληθυσμών.
Την ίδια στιγμή, έχουμε δει την άνοδο των πολυεθνικών εταιρειών διαχείρισης των υδάτων, κυρίως ευρωπαϊκών, οι οποίες ανταγωνίζονται για τον έλεγχο των συστημάτων νερού σε όλο τον κόσμο και υποστηρίζονται από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, όπως η Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ. Ως αποτέλεσμα, οι κυβερνήσεις και οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θεωρούν ολοένα και περισσότερο το νερό ως οικονομικό αγαθό και -ως εκ τούτου- υποστηρίζουν την εμπορευματοποίησή του ως τρόπου για τη διόρθωση των αποτυχιών στον τομέα της διακυβέρνησης.
* Ο κόσμος, όμως, αντιδρά;
- Το νερό έχει βαθιά συναισθηματική, κοινωνική, πολιτιστική και πνευματική έννοια για τους ανθρώπους, διότι είναι απαραίτητο για την επιβίωση του είδους μας. Η έννοια του νερού ως δημόσιου πόρου που αποτελεί μέρος των συλλογικών αγαθών αντηχεί έντονα στους ανθρώπους και αυτός είναι ο λόγος που βλέπουμε κινητοποίηση απέναντι στις ιδιωτικοποιήσεις του νερού από κοινότητες σε όλο τον κόσμο.
Την ίδια στιγμή, η μεταχείριση του νερού ως οικονομικού αγαθού δεν είναι απαραίτητα συμβατή με τη συντήρηση και τη σωστή διαχείριση. Ο ίδιος ο ορισμός ενός εμπορεύσιμου αγαθού είναι ότι μπορεί να πωληθεί στην υψηλότερη δυνατή τιμή και έτσι υπάρχει κίνδυνος να αποκλειστούν ομάδες του πληθυσμού με χαμηλά εισοδήματα ή εκείνοι που έχουν ένα ηθικό ή ιστορικό αξίωμα για τους υδάτινους πόρους, συμπεριλαμβανομένων των κοινοτήτων των Αβορίγινων. Η τιμολόγηση του νερού δεν λαμβάνει επίσης υπόψη τις μελλοντικές γενιές, οι οποίες σαφέστατα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για θέματα που αφορούν πόρους σημαντικούς για τη διατήρηση της ζωής.
* Ποια είναι η κατάσταση σήμερα;
- Η ιδιωτικοποίηση του νερού έγινε πρωτοσέλιδο στις δεκαετίες του 1990 και του 2000, μαζί με τα κινήματα που εμφανίστηκαν ως αντίδραση στην ιδιωτικοποίηση του νερού, αλλά η μαζική ενημέρωση και η λαϊκή προσοχή στο ζήτημα αυτό έχουν μειωθεί τα τελευταία αρκετά χρόνια. Υποψιάζομαι, όμως, ότι αυτό θα αλλάξει, καθώς όλο και περισσότερες κυβερνήσεις πιέζονται να αναθέσουν σε τρίτους τις υπηρεσίες ύδρευσης στις πόλεις. Θα δούμε συνεπώς στο μέλλον όλο και περισσότερες συγκρούσεις μεταξύ κυβερνήσεων και πολιτών σε αυτό το «καυτό» ζήτημα.
* Οι περισσότερες μελέτες δείχνουν ότι οι ιδιωτικοποιημένες επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, όπως του νερού, οδηγούν σε αύξηση των τιμών, έχουν αρνητικές οικονομικές συνέπειες και προσφέρουν κακής ποιότητας υπηρεσίες. Είναι έτσι;
- Οι ερευνητές γύρω από τις ιδιωτικοποιήσεις του νερού έχουν εντοπίσει διαρκή προβλήματα, όπως αυξήσεις στην τιμή του νερού, διακοπές στην υδροδότηση και αποτυχία στην αναβάθμιση των υποδομών. Σε πολλές πόλεις, οι κυβερνήσεις έχουν ακυρώσει συμβάσεις, λόγω αυτών των αρνητικών αποτελεσμάτων, όπως στην Ατλάντα των ΗΠΑ και στο Χάμιλτον του Καναδά. Αλλες κυβερνήσεις έχουν αναγκαστεί να παρέμβουν σε επίπεδο διακυβέρνησης και να θέσουν αυστηρές ρυθμίσεις στις ιδιωτικές εταιρείες ύδρευσης, όπως συνέβη στην περίπτωση του Ηνωμένου Βασιλείου μετά την ιδιωτικοποίηση των τοπικών υπηρεσιών νερού.
* Πόσο επιτυχημένα ήταν τα κοινωνικά κινήματα στον αγώνα τους ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των υπηρεσιών ύδρευσης και ποια διδάγματα μπορούμε να βγάλουμε;
- Παρά τη δύναμη και τους πόρους που διαθέτουν οι πολυεθνικές εταιρείες διαχείρισης υδάτων και οι διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, πολλά κοινωνικά κινήματα έχουν αποτρέψει ή ανατρέψει την ιδιωτικοποίηση του νερού, ακόμη και σε κοινωνίες όπου οι πολίτες δεν διαθέτουν πόρους ή πολιτική ισχύ.
Αυτό πιθανώς να οφείλεται στο γεγονός ότι το νερό είναι διαφορετικό από τους άλλους πόρους. Οι άνθρωποι έχουν βαθιές συναισθηματικές και πνευματικές συνδέσεις με το νερό ως πηγή ζωής και ως μέρος των παγκόσμιων συλλογικών αγαθών και ως εκ τούτου αντιδρούν έντονα, όταν αντιλαμβάνονται ότι απειλείται αυτός ο πολύτιμος πόρος ή ότι θα υπάρξει άνιση διανομή ή πιθανή διακοπή του νερού.
Η έρευνά μου αποκαλύπτει τη δύναμη των τοπικών κοινοτήτων να αντεπιτεθούν, εν όψει της αυξανόμενης εμπορευματοποίησης των συλλογικών αγαθών. Η επιτυχία αυτών των κινημάτων συνδέεται με την ικανότητά τους να σμίγουν τα τοπικά και διεθνή προβλήματα, καθώς και να διαμορφώνουν συνασπισμούς που στηρίζονται σε ευρεία κοινωνική βάση, τόσο σε τοπικό όσο και σε διεθνές επίπεδο.
Πηγή: Ελευθεροτυπία
Δημοσιεύτηκε στις 22/12/2013
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire