Πυρηνικά - Ιστορική συμφωνία Δύσης - Ιράν

Έξι παγκόσμιες δυνάμεις (ΗΠΑ, Ρωσία, Γαλλία, Κίνα, Βρετανία και Γερμανία) και το Ιράν κατέληξαν σε μια συμφωνία-ορόσημο να περιοριστεί το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης με αντάλλαγμα την άρση των διεθνών οικονομικών κυρώσεων που έχουν οδηγήσει τη χώρα σε απομόνωση σχεδόν επί μια δεκαετία

 

Οι υπουργοί Εξωτερικών ΕΕ.Ιράν, Ρωσίας, Βρετανίας, ΗΠΑ και 

ο επικεφαλής της Ιρανικής επιτροπής πυρηνικής ενέργειας μετά την 

ανακοίνωση της συμφωνίας. | Joe Klamar/Pool Photo via AP

Για τον Αμερικανό πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα πρόκειται για μια «ολοκληρωμένη μακροπρόθεσμη συμφωνία με το Ιράν που θα εμποδίσει την απόκτηση πυρηνικών όπλων» και να μειώσει τις πιθανότητας μιας κούρσας εξοπλισμών με πυρηνικά στην Μέση Ανατολή.
«Η συμφωνία δεν βασίζεται στην εμπιστοσύνη, αλλά βασίζεται στην επαλήθευση. Εάν το Ιράν την παραβιάσει, οι κυρώσεις θα τεθούν πάλι άμεσα σε ισχύ», δήλωσε ο Ομπάμα σε βιντεοσκοπημένο μήνυμα του από τον Λευκό Οίκο. Προειδοποίησε τους εσωτερικούς αντιπάλους του ότι είναι καλοδεχούμενη η όποια κριτική για την συμφωνία, αλλά προσέθεσε:«Θα θέσω βέτο σε οποιαδήποτε νομοθεσία που εμποδίζει την επιτυχή εφαρμογή αυτής της συμφωνίας».

Για την Τεχεράνη, η συμφωνία είναι «μια ιστορική στιγμή» και μια «win-win» λύση. «Δεν είναι τέλεια για κανέναν, αλλά είναι αυτή που μπορούσαμε να πετύχουμε», είπε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών, Μοχάμεντ Ζαρίφ. «Σήμερα θα μπορούσε να ήταν το τέλος της ελπίδας γι αυτό το θέμα, αλλά σήμερα ανοίγουμε ένα νέο κεφάλαιο στην ελπίδα».
Για «νέους ορίζοντες» έκανε λόγο ο Ιρανός πρόεδρος Χασάν Ροχανί γράφοντας στον λογαριασμό του στο Twitter ότι τώρα που «αυτή η κρίση, η οποία δεν χρειαζόταν» επιλύθηκε, οι μεγάλες δυνάμεις μπορούν να επικεντρωθούν «στις κοινές προκλήσεις», εννοώντας τον αγώνα κατά της οργάνωσης Ισλαμικό Κράτος. Η συμφωνία αυτή δείχνει, για τον Ροχανί, πως «η εποικοδομητική δέσμευση» και από τα δύο μέρη «λειτουργεί».
Η κοινή ανακοίνωση Ευρωπαίων και Ιρανών κάνει λόγο για μια «ισορροπημένη συμφωνία... μια καλή συμφωνία για όλες τις πλευρές και για την διεθνή κοινότητα», η οποία διασφαλίζει ότι το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν θα είναι «αποκλειστικά ειρηνικό» και ότι η Τεχεράνη «δεν θα επιδιώξει, αναπτύξει ή αποκτήσει οποιοδήποτε πυρηνικό όπλο». Ως αντάλλαγμα, οι κυρώσεις θα αρθούν προοδευτικά, ειδικά στους τομείς «του εμπορίου, της τεχνολογίας, των τραπεζών και της ενέργειας».
«Υπέγραψα έναν οδικό χάρτη μεταξύ του Ιράν και της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας», δήλωσε και ο επικεφαλής της IAEA, Γιουκίγια Αμάνο, «προκειμένου να αποσαφηνιστούν παλαιότερα και τωρινά σημαντικά ζητήματα σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Καθορίζει τη διαδικασία που θα διευκολύνει την υπηρεσία, με τη συνεργασία του Ιράν, προκειμένου να κάνει μια εκτίμηση με τα PMD (πιθανά πυρηνικά όπλα) μέχρι τα τέλη του 2015».
Το σχέδιο περιλαμβάνει μια «καθαρή ακολουθία δραστηριοτήτων», συμπεριλαμβανομένων συναντήσεων τεχνικών κλιμακίων, αποσαφήνιση εκκρεμοτήτων και επισκέψεων σε ευαίσθητες εγκαταστάσεις, όπως τη στρατιωτική βάση στο Parchin.
Η συμφωνία επιτεύχθηκε έπειτα από δύο χρόνια παρατεταμένων δύσκολων διαπραγματεύσεων και στην ουσία θέτει τα όρια των πυρηνικών δραστηριοτήτων της Τεχεράνης για την επόμενη δεκαετία και επιτρέπει την επανασύνδεση της ιρανικής οικονομίας με τον υπόλοιπο κόσμο.
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι πρώτες αντιδράσεις από το Ισραήλ ήταν τελείως αρνητικές. Για «ιστορικό λάθος για όλο τον κόσμο» έκανε λόγο ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου, δηλώνοντας σε συνάντησή του με τον Ολλανδό υπουργό Εξωτερικών στα Ιεροσόλυμα: «Υπερβολικές παραχωρήσεις έγιναν σε όλους τους τομείς, που υποτίθεται ότι θα εμπόδιζαν το Ιράν να αποκτήσει τη δυνατότητα να αποκτήσει πυρηνικά όπλα. Επιπλέον το Ιράν θα μπορεί να εισπράξει εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια, με τα οποία μπορεί να χρηματοδοτήσει την τρομοκρατική του μηχανή και την επέκτασή του και την επιθετικότητά του σε όλη την Μέση Ανατολή και τον πλανήτη».
Επιπλέον ο Νετανιάχου άφησε να εννοηθεί ότι το Ισραήλ διατηρεί στο τραπέζι την επιλογή ενός στρατιωτικού πλήγματος, εάν το Ιράν συνεχίσει τις προσπάθειες εξοπλισμού του με πυρηνικά. «Έχουμε δεσμευτεί ότι θα εμποδίσουμε το Ιράν από το να αποκτήσει πυρηνικά όπλα και αυτή η δέσμευση ισχύει ακόμα», είπε, με το Τελ-Αβίβ να υποστηρίζει ότι έχει σε αυτό το θέμα τη σιωπηλή υποστήριξη της Σαουδικής Αραβίας και των άλλων χωρών του Κόλπου. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός συγκάλεσε σε σύσκεψη το συμβούλιο ασφαλείας της χώρας για να εξετάσει τη συμφωνία, αναμένοντας τηλεφώνημα από τον Λευκό Οίκο.
Εάν η συμφωνία τηρηθεί, θα είναι η πρώτη περίπτωση στην οποία μια χώρα που έχει τιμωρηθεί με οικονομικές κυρώσεις από τον ΟΗΕ, με βάση το άρθρο 7, βγαίνει από αυτή την τιμωρία μέσω της διπλωματίας και όχι με πόλεμο.
Η προσοχή τώρα στρέφεται στην Ουάσιγκτον και την Τεχεράνη, όπου οι σκληροπυρηνικοί και των δυο χωρών προσπαθούν εδώ και μήνες να υπονομεύσουν τις διαπραγματεύσεις. Στις ΗΠΑ, το Κογκρέσο θα έχει δύο μήνες στη διάθεση του να εξετάσει τη συμφωνία και μετά να ψηφίσει, θέτοντας την ή όχι σε ισχύ. Το ίδιο θα γίνει και στην Τεχεράνη, όπου δεν υπάρχει ακόμα χρονοδιάγραμμα για την ψηφοφορία.

Τα βασικά σημεία της συμφωνίας 

Η συμφωνία η οποία υπεγράφη έπειτα από δεκαετείς διαπραγματεύσεις μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων (ΗΠΑ, Ρωσία, Κίνα, Γαλλία, Βρετανία και Γερμανία , 5+1) και του Ιράν, είναι ένα ντοκουμέντο εκατό σελίδων και αποτελείται από ένα κύριο μέρος και πέντε παραρτήματα.
Οι κύριοι άξονες της συμφωνίας, σύμφωνα με τη σύνοψη που δημοσιεύει η ηλεκτρονική έκδοση της Le Monde, είναι:
Περιορισμός του εμπλουτισμού ουρανίου
Κύριος στόχος είναι η εφαρμογή αυστηρών περιορισμών ώστε να διασφαλισθεί ότι το «Breakout», ο χρόνος που χρειάζεται για τον εμπλουτισμό ουρανίου με σκοπό την κατασκευή ατομικού όπλου, θα είναι τουλάχιστον ένα έτος επί μία δεκαετία.
Περιορισμός παραγωγής πλουτωνίου
Η συμφωνία προβλέπει ότι ο αντιδραστήρας βαρέος ύδατος του Αράκ θα τροποποιηθεί, ώστε να μην έχει την ικανότητα παραγωγής πυρηνικού καυσίμου για στρατιωτικούς σκοπούς
Ενίσχυση των επιθεωρήσεων
Εφαρμογή καθεστώτος ενισχυμένων επιθεωρήσεων κατά τη διάρκεια ισχύος της συμφωνίας, αλλά και μετά από αυτή για ορισμένες δραστηριότητες. Η Διεθνής Υπηρεσία Ατομικής Ενεργείας θα μπορεί να επαληθεύει μέσω των επιθεωρήσεων τη λειτουργία των ιρανικών συσκευών φυγοκέντρησης για περίοδο είκοσι ετών και της παραγωγής συμπυκνωμένου ουρανίου ( yellow cake) για περίοδο είκοσι πέντε ετών. Η Τεχεράνη δεσμεύεται να εφαρμόσει και να επικυρώσει το συμπληρωματικό πρωτόκολλο της IAEA που επιτρέπει τις εις βάθος επιθεωρήσεις.
Άρση των κυρώσεων
Οι κυρώσεις που έχουν επιβληθεί από τις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση στον χρηματοπιστωτικό τομέα και στους τομείς της ενέργειας και των μεταφορών θα αρθούν με την εφαρμογή από το Ιράν της συμφωνίας μετά την περί αυτού επαλήθευση της IAEA (αρχές 2016). Η ίδια διαδικασία θα ακολουθηθεί για την άρση των κυρώσεων του ΟΗΕ.
Εμπάργκο επί των όπλων-πυραυλικό πρόγραμμα
Οι κυρώσεις που αφορούν το πρόγραμμα βαλλιστικών πυραύλων και την προμήθεια επιθετικών οπλικών συστημάτων διατηρούνται. Η απαγόρευση μεταφοράς ευαίσθητων υλικών που μπορούν να χρησιμοποιηθούν στο ιρανικό βαλλιστικό πρόγραμμα παραμένει σε ισχύ για οκτώ χρόνια, εκτός της περίπτωσης που το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ θα δώσει συγκεκριμένη άδεια.



Πηγή: www.efsyn.gr
Δημοσιεύτηκε στις 14/07/2015