Ο Δευτερογιούνης

Στέφανος Κωνσταντινίδης*


Ο Δευτερογιούνης! Μια λέξη τόσο ποιητική! Μια λέξη που μου φέρνει στη μνήμη τον Βασίλη Μιχαηλίδη και την «9η Ιουλίου», το επικό του ποίημα για τον Αρχιεπίσκοπο Κυπριανό. Αλλά και μνήμες παιδικές, όταν άκουα τους απλούς ανθρώπους του χωριού να ονοματίζουν τον Ιούλιο Δευτερογιούνη και τον Ιούνιο Πρωτογιούνη. Και εκείνος  ο τόσο δυνατός, ο τόσο παραστατικός στίχος του Βασίλη Μιχαηλίδη:

«Μιαν νύχταν, νύχταν σιανήν, τζιαιρόν Δευτερογιούνην/νύχταν Παρασιευκόνυχταν, που τ' άστρα μιλιούνια/ελάμπασιν που πανωθκιόν τζι εν έυρισκες ρουθούνιν/μέσα στης Χώρας τα στενά, στης Χώρας τα καντούνια,/σιανεμιά, εν άκουες δεντρούδιν να ταράξη/μήτε του σιύλλου λάξιμον, με πετεινόν να κράξη....»  Ήταν μια τέτοια νύχτα που αποφασίστηκαν οι σφαγές στην Κύπρο.

Μαθητής ακόμη στο Κολλέγιο Πάφου έκανα μια διάλεξη για τον Βασίλη Μιχαηλίδη, το κείμενο  της οποίας ελπίζω να το βρω κάποτε μέσα στα χαρτιά μου, και που θυμούμαι να είχα σταθεί ιδιαίτερα στην «9η Ιουλίου», την επική πλευρά του ποιητή, αλλά και σ΄ένα άλλο ποίημα του, την «Τοκογλυφία», που εκφράζει την κοινωνική πλευρά της ποίησης του, την κοινωνική του ευαισθησία.

Κι ύστερα μας ήρθε και άλλος πικρός Δευτερογιούνης… Ο Δευτερογιούνης του ΄74! Τότε που ρήμαξαν ξανά τη μικρή πατρίδα με το πραξικόπημα του Ιούλη και τη δεύτερη τουρκική εισβολή, ύστερα από αυτή του Λαλά Μουσταφά, το  1571. Κάθε Δευτερογιούνη οι πικρές μνήμες επανέρχονται. Για κάποιους είναι μια «επετειακή» ανάγκη,  για άλλους, τους επισκέπτες των καζίνων στα κατεχόμενα και όχι μόνον, μια ενόχληση στις προσφιλείς τους ενασχολήσεις. Για τους πολλούς όμως είναι η πικρή ανάμνηση όσων έζησαν πριν 41 χρόνια. Και για τους νεότερους, που θα είναι αυτοί οι πολλοί σε λίγο, μνήμη  ιστορική για όσα συνέβηκαν εκείνο τον πικρό Δευτερογιούνη. Είναι κι αυτοί που προσπαθούν να αναθεωρήσουν την ιστoρία, να δικαιολογήσουν άμεσα ή έμμεσα την εισβολή, φορτώνοντας την ευθύνη στο θύμα. Διότι ασφαλώς τα όποια λάθη της ελληνικής πλευράς δεν μπορούν να δικαιολογήσουν την εισβολή και προπάντων τη συνεχιζόμενη κατοχή. Η Κυπριακή Δημοκρατία ήταν και παραμένει μια ανεξάρτητη Πολιτεία και κανένας διεθνής νόμος δεν μπορεί να δικαιολογήσει την κατοχή των εδαφών της από τον εισβολέα. Γνωρίζουν οι νεοφιλελεύθεροι αναθεωρητές πως με τις πικρές εμπειρίες του παρελθόντος, με όλη την πείρα που συσσωρεύτηκε, Ελληνοκύπριοι και Τουρκοκύπριοι μπορούν να συμβιώσουν χωρίς κανένα πρόβλημα στο πλαίσιο μάλιστα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι μάλιστα τραγικό να ακούονται γενναίες φωνές από τους Τουρκοκυπρίους που μιλούν για κατοχή και να υπάρχουν Ελληνοκύπριοι που άμεσα ή έμμεσα να τη δικαιολογούν. Η εφετεινή επέτειος, ο εφετεινός Δευτερογιούνης, βρίσκει την Κύπρο σε μια δύσκολη συγκυρία λόγω της χρεοκοπίας του πολιτικού συστήματος και της αδυναμίας του να διαχειριστεί την οικονομία και τη ζωή  του τόπου.

Οι επέτειοι είναι για να θυμόμαστε βέβαια, είναι ημέρες μνήμης, αλλά είναι και ημέρες στοχασμού, μελέτης και σχεδιασμού για το μέλλον. Οι καλοθελητές επαναλαμβάνουν το ίδιο τροπάρι για τις «χαμένες ευκαιρίες». Επαναλαμβάνουν, όπως το κάνουν συνεχώς εδώ και μισό αιώνα, κάθε φορά που γίνεται μια προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού, πως τάχατες είναι η «τελευταία ευκαιρία». Μόνον πολιτικά αστοιχείωτοι μπορούν να μιλούν συνεχώς για «τελευταία ευκαιρία» και πάντα να διαψεύδονται από τα γεγονότα. Όσο ένα πρόβλημα παραμένει άλυτο πάντα θα αναζητάται η λύση του. Στην ουσία η θεωρία της «τελευταίας ευκαιρίας» χρησιμοποιείται ως πολιτικός εκβιασμός για να υποχρεωθεί ο λαός να αποδεχθεί τα τετελεσμένα της εισβολής και της κατοχής. Δεν έχει κανείς παρά να θυμηθεί τον εκβιασμό που ασκήθηκε με το σχέδιο Ανάν και που κατά κόρον επαναλαμβανόταν ότι επρόκειτο για την «τελευταία ευκαιρία» επίλυσης του Κυπριακού. Και ώ του θαύματος μας παρουσιάσθηκε ξανά σήμερα,πάλι μια «τελευταία ευκαιρία». Και φυσικά αν κι αυτή η προσπάθεια αποτύχει, παρά τους θρήνους και τους κοπετούς, θα παρουσιαστεί και άλλη ευκαιρία που οι ίδιες ιερεμιάδες θα την παρουσιάσουν ξανά και ξανά και πάλι ως την τελευταία ευκαιρία. Δεν σημαίνει φυσικά πως δεν πρέπει να αρπάξουμε την όποια ευκαιρία παρουσιαστεί και να καταβάλουμε την αναγκαία προσπάθεια για την εξεύρεση μιας βιώσιμης λύσης. Λύσης όμως που δεν θα νομιμοποιεί την κατοχή και τα τετελεσμένα, ούτε και θα οδηγεί στην κατάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ούτε και θα οδηγεί στην παλαιστινιοποίηση ή την βοσνιοποίηση με μια αμερικανο-νατοϊκή λύση, όπως αυτή που φαίνεται να διαπραγματεύεται ο Πρόεδρος Αναστασιάδης με τους ντόπιους και ξένους συμμάχους και φίλους του. Για να μη ξαναζήσει αυτός ο τόπος ένα ακόμη τραγικό Δευτερογιούνη ! Μιαν νύχταν, νύχταν σιανήν, τζιαιρόν Δευτερογιούνην...

*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com

Πηγή: Ο Φιλελεύθερος

Δημοσιεύτηκε στις 12/07/2015