Ουκρανία : Οι Αμερικανοί πέτυχαν να γίνουν κυρίαρχοι του παιχνιδιού υποχρεώνοντας τους Ευρωπαίους να ακολουθούν

Ευρωπαϊκά διλήμματα

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Η Ευρωπαϊκή Ένωση οδηγήθηκε σε μια κρίση με τη Ρωσία την οποίαν εάν δεν χειριστεί με πολιτική ωριμότητα, θα έχει συνέπειες και για την οικονομία της, αλλά και για το πολιτικό της μέλλον. Την κύρια ευθύνη για τη σημερινή κρίση την έχει η Γερμανία η οποία ντε φάκτο ανέλαβε την ηγεσία της Ε.Ε. Είναι απορίας άξιον πώς οι ευρωπαϊκές χώρες με μια τόσο μεγάλη παράδοση στη διπλωματική διαχείριση των κρίσεων δεν μπόρεσαν να αντιληφθούν έγκαιρα πως η Μόσχα δεν θα έμενε με σταυρωμένα χέρια στην απόπειρα τους να την περιχαρακώσουν ακόμη περισσότερο γεωπολιτικά, εμποδίζοντάς την να αναπνεύσει. Ειδικά η Γερμανία που έχει τα μεγαλύτερα συμφέροντα με τη Ρωσία, αποδείχτηκε πως δεν είναι ακόμη ώριμη για ένα διεθνή ρόλο πέραν των ευρωπαϊκών συνόρων. Στο τέλος οι Αμερικανοί πέτυχαν να γίνουν κυρίαρχοι του παιχνιδιού μέσα από τους ατλαντικούς μηχανισμούς και αφαίρεσαν από τους Ευρωπαίους κάθε πρωτοβουλία. Ειδικά η Γερμανία αποδείχτηκε ένας «γίγαντας» με πήλινα πόδια, ικανή μόνο να καταπιέζει την ευρωπαϊκή περιφέρεια του Νότου. Και ενώ την στιγμή αυτή οι Αμερικανοί πιέζουν για μεγαλύτερες οικονομικές κυρώσεις, οι Ευρωπαίοι προσπαθούν να τις περιορίσουν στο ελάχιστο, διότι αυτοί θα κληθούν να πληρώσουν το λογαριασμό. Και ο λογαριασμός αυτός περιλαμβάνει δύο σκέλη : το πρώτο σκέλος αφορά τη ζημιά που θα προκύψει από μέτρα που θα βλάψουν τις οικονομικές συναλλαγές ΕΕ-Ρωσίας. Το δεύτερο σκέλος αφορά τα τεράστια ποσά που θα υποχρεωθούν να επενδύσουν για να διασώσουν τη χρεοκοπημένη Ουκρανία. Αυτό δε σε μια στιγμή που η απόσπαση της Κριμαίας και η ενσωμάτωσή της με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στη Ρωσία είναι πια γεγονός μη αναστρέψιμο.

Κάποιοι αριθμοί δείχνουν τα διλήμματα των Ευρωπαίων. Αυτή τη στιγμή η Ουκρανία χρωστά στη Ρωσία ενάμισυ δισεκατομμύριο δολάρια για την προμήθεια φυσικού αερίου από την οποία εξαρτάται κατά το 60% των αναγκών της. Και φυσικά δεν έχει εύκολη εναλλακτική λύση για αλλαγή προμηθευτή. Κάποιος επομένως πρέπει να πληρώσει για τις προμήθειες αυτές. Από την άλλη το ένα τέταρτο του φυσικού αερίου που χρησιμοποιεί η Ευρωπαϊκή Ένωση προέρχεται από τη Ρωσία και το 60% αυτού μεταφέρεται από αγωγούς που διασχίζουν την Ουκρανία. Οι Βαλτικές χώρες, η Βουλγαρία, η Σλοβακία και η Φιλανδία εξαρτώνται 100% από το ρωσικό αέριο, η Πολωνία και η Ουγγαρία σε ποσοστό  πέραν του 70%, η Ελλάδα με ποσοστό 54%, η Γερμανία σε ποσοστό  σχεδόν 40% και η Γαλλία σε ποσοστό 15%.  Σε όλα αυτά πρέπει να προστεθούν βέβαια και οι άλλες οικονομικές συναλλαγές και ειδικά οι μεγάλες ρωσικές εισαγωγές ευρωπαϊκών προϊόντων. Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν πως ένας οικονομικός πόλεμος ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Ρωσία θα βλάψει περισσότερο τους Ευρωπαίους. Οι Αμερικανοί που πιέζουν για μεγαλύτερες κυρώσεις δεν θα έχουν μεγάλες οικονομικές απώλειες, αν και οι Ρώσοι κατέχουν γύρω στα 130 δισεκατομμύρια αμερικανικά ομόλογα, αλλά γνωρίζουν ότι δεν θα είναι δυνατόν να χειριστούν κανένα διεθνές πρόβλημα χωρίς τη συνεργασία της Μόσχας. Φυσικά και η ρωσική οικονομία είναι τρωτή, λόγω κυρίως της μεγάλης εξάρτησης της από τις εξαγωγές φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Οι Δυτικοί, πρώτοι διδάξαντες με τον κατακερματισμό  της Γιουγκοσλαβίας και στη συνέχεια της ίδιας της Σερβίας, πληρώνονται τώρα από τη Μόσχα με το ίδιο νόμισμα. Το πιθανότερο πάντως είναι ότι μετά από μια περίοδο έντασης και κάποιων κυρώσεων, περισσότερο για την τιμή των όπλων, θα υποχρεωθούν σε ντε φάκτο αποδοχή της νέας πραγματικότητας, της ενσωμάτωσης δηλαδή  της Κριμαίας στη Ρωσία, και θα επιδιώξουν τουλάχιστον να συγκρατήσουν την Μόσχα από του να προχωρήσει είτε στην ενσωμάτωση είτε στην ανεξαρτητοποίηση των άλλων ρωσώφωνων περιοχών της Ουκρανίας. Συμπερασματικά λοιπόν, οι μεν Ευρωπαίοι πληρώνουν την απρονοησία τους, οι δε Αμερικανοί επιβεβαιώνουν τον έλεγχο που ασκούν επί  των Νατο-ατλαντικών μηχανισμών και υποχρεώνουν το Βερολίνο σε συμπόρευση, τουλάχιστον για την ώρα, με τους δικούς τους σχεδιασμούς.

Υ.Γ. Ας ελπίσουμε πως αυτή τη φορά ο κ. Αναστασιάδης με τις τόσες φιλίες που διατηρεί με την κυρία Μέρκελ και τους Αμερικανούς, δεν θα κουρέψει και τους  ρώσους τουρίστες και ότι απόμεινε από τις σχέσεις με τη Μόσχα.

Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

* .E-mail   stephanos.constantinides@gmail.com