Του Τάσου Παππά
Στη Ρωσία, ο Πούτιν παίζει χωρίς αντίπαλο. Εχει εξουδετερώσει κάθε σοβαρή εστία αντίδρασης, έχει φυλακίσει τους πιο επικίνδυνους για το σύστημά του ολιγάρχες, ελέγχει τα περισσότερα μέσα ενημέρωσης, η σχέση του με τις δημοκρατικές διαδικασίες δεν είναι και πολύ στενή, αλλάζει θέσεις με τον εκλεκτό του Μεντβέντεφ (πρόεδρος και πρωθυπουργός εναλλάξ) και οραματίζεται την ανασύσταση της μεγάλης Ρωσίας. Τσάρος ή πατερούλης. Η ρωσική κοινωνία τον πριμοδοτεί με υψηλά ποσοστά επιδοκιμασίας και η δημοφιλία του έχει εκτοξευθεί σήμερα που τα έχει βάλει με ολόκληρη τη Δύση.
Στην Τουρκία, ο Ερντογάν κλείνει εφημερίδες, απαιτεί και πετυχαίνει την απόλυση δημοσιογράφων και διευθυντών μέσων ενημέρωσης που του κάνουν κριτική, τροποποιεί τους νόμους για να προστατεύσει τον εαυτό του, την οικογένειά του και τους φίλους του, χρησιμοποιεί τους κατασταλτικούς μηχανισμούς για να τσακίσει κάθε αντίσταση, επιστρατεύει τις θεωρίες συνωμοσίας στοχοποιώντας πότε το Ισραήλ και πότε τις δυτικές χώρες, ξηλώνει από τη Δικαιοσύνη και την αστυνομία όσα στελέχη δεν συμμορφώνονται προς τας υποδείξεις του ή κάνουν την αποκοτιά να ελέγξουν τις πράξεις του, κλείνει στη φυλακή τους αντιπάλους του κατασκευάζοντας στοιχεία και στη συνέχεια τους βγάζει για να τους χρησιμοποιήσει εναντίον τού πρώην μέντορά του Γκιουλέν, υποδεικνύει στους υπηκόους του πώς πρέπει να ντύνονται, μισεί -και το δείχνει- οτιδήποτε δεν συνάδει με την ισλαμική αντίληψη (κατά πώς αυτός την εννοεί) και γενικώς συμπεριφέρεται σαν ηγεμόνας-δεσπότης του παλιού καιρού που δεν δίνει λογαριασμό σε κανέναν. Σουλτάνος νέας κοπής. Και παρ’ όλα αυτά κερδίζει με άνεση τις προεδρικές εκλογές από τον πρώτο γύρο.
Καταστάσεις που στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης δεν θα γίνονταν ανεκτές, θα προκαλούσαν θύελλα διαμαρτυριών και ισχυρά κινήματα αμφισβήτησης, στη Ρωσία και την Τουρκία θεωρούνται φυσιολογικές και επιδοκιμάζονται από την πλειονότητα των πολιτών. Οι αιτίες είναι πολλές. Απουσία δημοκρατικής κουλτούρας, αναιμική κοινωνία πολιτών, παράδοση ισχυρών προσωποπαγών καθεστώτων, πολυδιασπασμένη και με κακόφημο παρελθόν αντιπολίτευση.
Η Ρωσία είχε την ατυχία να κυβερνηθεί από φαύλους πολιτικούς τύπου Γέλτσιν που ξεπούλησαν τις υποδομές της χώρας στους ξένους και στους πρώην αξιωματούχους του κομμουνιστικού κόμματος που έγιναν από τη μια μέρα στην άλλη ιδιοκτήτες μέσων παραγωγής, έναντι πινακίου φακής. Διαφθορά στην κορυφή, φτώχεια για τα λαϊκά στρώματα, μαφιόζικες συμμορίες, εξευτελισμοί και ταπεινώσεις στη διεθνή σκηνή. Ο Πούτιν, κι αυτός γέννημα και θρέμμα του σοβιετικού καθεστώτος, εμφανίστηκε στο προσκήνιο υποσχόμενος πάταξη της διαφθοράς, δουλειές στους καθημαγμένους κατοίκους, τάξη, πειθαρχία, ισχυρό κράτος και κυρίως επανάκτηση του διεθνούς κύρους της χώρας μέσω της διπλωματικής και στρατιωτικής παρουσίας σε όλα τα σημεία του πλανήτη. Στη συνείδηση πολλών Ρώσων είναι ένας συνδυασμός Μεγάλου Πέτρου και Στάλιν – πρόσωπα που παραμένουν σημεία αναφοράς και στη σύγχρονη Ρωσία. Ο πλουραλισμός, οι πολιτικές ελευθερίες, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η λειτουργία των θεσμών δεν ήταν τα πρώτα ζητούμενα για μια κοινωνία που ούτε τα είχε γνωρίσει σε βάθος ούτε αποτελούσαν ελκυστικά πρότυπα γιατί συνδέονταν με τον ληστρικό τούρμπο καπιταλισμό που είχε σαρώσει τα πάντα.
Στην Τουρκία, ο Ερντογάν κατάφερε να αποδομήσει, στην αρχή με ελιγμούς και συμβιβασμούς, κρύβοντας επιμελώς την ισλαμική ατζέντα του και στη συνέχεια με πυγμή, ένα σκληρό σύμπλεγμα (στρατός, κεμαλικά κόμματα, Δικαιοσύνη, επιχειρηματίες) που κυβερνούσε την Τουρκία επί δεκαετίες με το κνούτο και όποτε έκρινε απαραίτητο με πραξικοπήματα, που διόριζε κυβερνήσεις και κυνηγούσε τη θρησκεία – βασικό στοιχείο της εθνικής ταυτότητας των Τούρκων. Οι πολύχρονες προσπάθειες του καθεστώτος να «εξευρωπαΐσει» την Τουρκία δεν «ακούμπησαν» την ενδοχώρα όπου συγκεντρώνεται η μεγάλη δύναμη των ισλαμιστών. Οταν αισθάνθηκε αρκετά ισχυρός δεν δίστασε να τα βάλει και με τον Γκιουλέν, το δίκτυο του οποίου είχε εκτεταμένα ερείσματα σε όλους τους μηχανισμούς εξουσίας. Βγαίνοντας νικητής και από τις δύο μάχες έστειλε το μήνυμα στους αντιπάλους του και στους πολίτες ότι αυτός είναι «ο αρχηγός επικεφαλής των πάντων». Οι φανατικοί οπαδοί του, πρόθυμοι να πιστέψουν ό,τι τους λέει και να του συγχωρέσουν ό,τι έχει κάνει, είναι περισσότεροι από τους ορκισμένους εχθρούς του που δεν μπορούν να συμφωνήσουν σε μια κοινή γραμμή αντιμετώπισης του φαινομένου Ερντογάν.
Βοναπαρτισμός με ξέφτια δημοκρατίας είναι το μοντέλο εξουσίας που χτίζουν μεθοδικά Πούτιν και Ερντογάν. Αν Ρωσία και Τουρκία ήταν δύο χώρες με μικρό εκτόπισμα στη διεθνή σκηνή το πρόβλημα θα αφορούσε κυρίως τους πολίτες τους. Ωστόσο, επειδή η μία έχει φιλοδοξίες, αλλά και δυνατότητες υπερδύναμης και η άλλη είναι εκ της θέσεώς της σημαντική περιφερειακή δύναμη που θέλει να επηρεάζει τα πράγματα στην ευρύτερη γειτονιά της, πρέπει να μας απασχολεί σοβαρά το ποιοι τις καθοδηγούν και πώς συμπεριφέρονται στους πολίτες που διαφωνούν και στους πολιτικούς αντιπάλους τους. Το ότι ο Πούτιν βγάζει γλώσσα στον δυτικό ιμπεριαλισμό και ο Ερντογάν καταγγέλλει τα εγκλήματα πολέμου που διαπράττει η κυβέρνηση του Ισραήλ δεν μπορεί να είναι τα μοναδικά κριτήρια για την αξιολόγησή τους.
t.pappas@efsyn.gr
Πηγή: Η Εφημερίδα των Συντακτών
Δημοσιεύτηκε στις 15/08/2014
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire