Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση που διαλαλούσε η κυβέρνηση έμεινε στα χαρτιά

ΚΑΡΚΙΝΟΒΑΤΕΙ Ο ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΣΕ ΕΦΟΡΙΕΣ, ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΕΣ, ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ ΚΑΙ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑ

Πώς το e-government έχει γίνει e-μπάχαλο

Του ΜΠΑΜΠΗ ΑΓΡΟΛΑΜΠΟΥ

Μεγάλη οικονομική αιμορραγία για το Δημόσιο προκαλούν οι καθυστερήσεις στη μηχανοργάνωση των υπηρεσιών που είναι αρμόδιες για τον έλεγχο των δαπανών και την είσπραξη των εσόδων

 
Στα όριά του έχει φτάσει το σύστημα Taxis, με αποτέλεσμα να σημειώνονται λάθη και καθυστερήσεις ακόμη και στη διεκπεραίωση των δηλώσεων εισοδήματος, ενώ το νέο σύστημα Elenxis, που θα διασταυρώνει τα στοιχεία των συναλλαγών, παραμένει άγνωστο πότε θα τεθεί σε εφαρμογή. Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση που υποσχόταν η κυβέρνηση ως αντίδοτο στη χαμηλή απόδοση της διοίκησης και κυρίως των εισπρακτικών και ελεγκτικών μηχανισμών, ενάμιση χρόνο μετά τις προγραμματικές εξαγγελίες βρίσκεται ακόμα στα χαρτιά. Η αναδιοργάνωση μετατίθεται από τρίμηνο σε τρίμηνο και τα πρώτα προγράμματα για τον εκσυγχρονισμό της μηχανογράφησης και την εφαρμογή ηλεκτρονικών διασταυρώσεων τώρα σχεδιάζονται και θα αρχίσουν να προωθούνται τους επόμενους μήνες.

Το εγχείρημα του ηλεκτρονικού εκσυγχρονισμού θα κοστίσει σε πρώτη φάση γύρω στα 350 εκατ. ευρώ. Οι εγκρίσεις των έργων αναμένονται τον άλλο μήνα και οι διαγωνισμοί, το νωρίτερο, το καλοκαίρι. Είναι λοιπόν αμφίβολο εάν θα τρέξει με την ταχύτητα που πιέζουν οι περιστάσεις αλλά και η τρόικα, που ζητάει αποτελέσματα στο μέτωπο της φοροδιαφυγής και εισφοροδιαφυγής. Δεν είναι μόνον η κακοδαιμονία της διοίκησης, είναι και τα παρωχημένα εργαλεία:
*Στο σκέλος των φορολογικών εσόδων οι διασταυρώσεις διενεργούνται ακόμα με ελέγχους κατά περίπτωση και τα αποτελέσματα είναι πενιχρά.
*Τα ασφαλιστικά ταμεία δεν έχουν διασύνδεση με τις οικονομικές υπηρεσίες ούτε συμβατές βάσεις δεδομένων για τις ασφαλιστικές εισφορές.
*Τα νοσοκομεία ενώ είχαν ενταχθεί από το Α' ΚΠΣ σε σχέδια μηχανογράφησης, δεν είναι σε θέση ακόμα να καταγράφουν σε μηνιαία βάση τις δαπάνες τους.
*Οι πολεοδομίες που έχουν τις βεβαιώσεις αυθαιρέτων, δεν διαθέτουν ηλεκτρονική βάση προσβάσιμη από τις εφορίες.
Σε αυτούς τους τομείς όμως βασίζονται κυρίως οι προβλέψεις του μεσοπρόθεσμου προγράμματος, ύψους 26 δισ. ευρώ μέχρι το 2015. Πώς θα γίνουν σε τέσσερα χρόνια όσα δεν στάθηκε δυνατόν να υλοποιηθούν επί δεκαετίες; Περίπου 4 δισ. ευρώ διατέθηκαν από τα προηγούμενα ΚΠΣ για τη μηχανογράφηση της διοίκησης, αλλά το εγχείρημα περιορίστηκε στις πιο απλές εφαρμογές, την αρχειοθέτηση και την έκδοση εγγράφων. Τώρα με το ΕΣΠΑ, ύψους 1,1 δισ. ευρώ και υπό την πίεση του μνημονίου πρέπει να καλυφθεί και η τεχνολογική υστέρηση και η υστέρηση εσόδων.
Τα δεδομένα δεν επιτρέπουν μεγάλα περιθώρια αισιοδοξίας:
*Το σύστημα Taxis του υπουργείου Οικονομικών λειτουργεί στα όριά του και όταν δίνεται προτεραιότητα σε διασταυρώσεις οδηγούνται σε αναβολή οι διεκπεραιώσεις, όπως έγινε με την αποστολή και εκκαθάριση των δηλώσεων πέρυσι και φέτος, με το ΕΤΑΚ 2009 και το ΦΜΑΠ 2010, απ' όπου προϋπολογίζονται συνολικά έσοδα περίπου 500 εκατ. ευρώ. Στο υπουργείο Οικονομικών και τη ΓΓ Πληροφοριακών Συστημάτων αναγνωρίζουν το πρόβλημα, ωστόσο στην καμπή αυτή δεν έχουν άλλη επιλογή εκτός από το να πατούν πάνω στο Taxis και να περάσουν σταδιακά στην εφαρμογή πιο προηγμένων συστημάτων.
*Η χαμηλή απόδοση του συστήματος έχει ως αποτέλεσμα ακόμη και ο έλεγχος των δηλώσεων να παρουσιάζει αστοχίες. Από δειγματοληπτική έρευνα που έκανε η Γενική Γραμματεία Πληροφοριακών Συστημάτων σε μεγάλες εφορίες (Αθήνας, Γλυφάδας, Κηφισιάς, Θεσσαλονίκης κ.ά.) εντοπίστηκαν λάθη και παραλείψεις σε δεκάδες χιλιάδες φορολογικές δηλώσεις και περίπου 87.000 φορολογούμενοι κλήθηκαν να υποβάλουν συμπληρωματικό φόρο για τη χρήση του 2010. Η έρευνα κατόπιν αυτών των διαπιστώσεων θα επεκταθεί σε όλες τις ΔΟΥ και προβλέπεται να ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2011. Το ποσόν που έχει βεβαιωθεί μέχρι τώρα ανέρχεται σε 150 εκατ. ευρώ.
*Το ΣΔΟΕ επέβαλε πέρυσι πρόστιμα συνολικού ποσού 5 δισ. ευρώ, ωστόσο είναι άγνωστο το ποσό που έχει εισπραχθεί από τις κατά τόπους ΔΟΥ, αφού το σύστημα ενημέρωσης δεν λειτουργεί αμφίδρομα. Οι μεγαλύτερες υποθέσεις, σύμφωνα με εκτιμήσεις ανώτερων υπηρεσιακών παραγόντων, εκκρεμούν στα ελεγκτικά κέντρα. Στο μέρος των πλαστών και εικονικών τιμολογίων, οι βεβαιώσεις ξεπερνούν τα 100 εκατ. ευρώ, ωστόσο δεν είναι ξεκάθαρο πόσες από αυτές έχουν κλείσει στις εφορίες και τι έφεραν στα κρατικά ταμεία.
*Από τρίμηνο σε τρίμηνο αναβάλλονται οι διασταυρώσεις σε ομίλους επιχειρήσεων, καθώς εντοπίζεται αδυναμία των μεγάλων ΔΟΥ και των ελεγκτικών κέντρων να ασκήσουν ενδοομιλικούς ελέγχους. Σε ανάλογη φάση είναι και ο έλεγχος των ελεύθερων επαγγελματιών. Οι επιδόσεις αυτές απέχουν πολύ από τους στόχους του υπουργείου Οικονομικών και τις αρχικές δεσμεύσεις του μνημονίου, που προβλέπει ότι μέσα στο 2011 η εφαρμογή των τεκμηρίων θα δώσει 700 εκατ. ευρώ. Για να ξεπεραστεί το πρόβλημα ζητήθηκε η επίσπευση της εφαρμογής του συστήματος Elenxis, ώστε από το καλοκαίρι να διασταυρώνεται κάθε συναλλαγή των επιχειρήσεων και των επαγγελματιών.
*Με τα ακίνητα το μεγάλο πρόβλημα διαπιστώνεται στα υποθηκοφυλακεία λόγω έλλειψης μηχανογραφικού. Στο ζήτημα των αυθαιρέτων τα πράγματα είναι πιο σύνθετα, καθώς οι πολεοδομίες που έχουν βεβαιώσει τις παρανομίες δεν έχουν σύνδεση με τον εισπρακτικό μηχανισμό. Το ΥΠΕΚΑ δηλώνει αδυναμία να συλλέξει πρόστιμα και το μπαλάκι καταλήγει στο υπουργείο Οικονομικών, που πρέπει τώρα να τρέξει νέο πρόγραμμα.
*Και στο θέμα του ελέγχου των καταθέσεων οι διαδικασίες γίνονται κατά περίπτωση και όχι με καθολική ηλεκτρονική διασταύρωση. Πρόβλημα υπάρχει και στον έλεγχο των καταθέσεων που μεταφέρονται σε τράπεζες του εξωτερικού και τον τελευταίο ενάμιση χρόνο υπολογίζονται σε πάνω από 20 δισ. ευρώ. Το ΣΔΟΕ έχει περίπου 200 υποθέσεις περασμένων ετών, ενώ σε ό,τι αφορά τις τελευταίες εκροές, το έργο έχει ανατεθεί στη ΓΓ Πληροφοριακών Συστημάτων που άρχισε έλεγχο σε 30.000 λογαριασμούς.
*Πίσω από τις προβλέψεις βρίσκονται και τα ασφαλιστικά ταμεία. Στο σκέλος της υγείας το πρόγραμμα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης έχει ολοκληρωθεί στον ΟΑΕΕ και επεκτείνεται στο ΙΚΑ με θετικά αποτελέσματα. Η πλήρης εφαρμογή του θα γίνει μετά την ίδρυση του Ενιαίου Φορέα Υγείας, τον Ιούνιο. Στο ζήτημα των εισφορών η ηλεκτρονική διασύνδεση των επιχειρήσεων μετατίθεται για του χρόνου, ενώ κατόπιν θα επιχειρηθεί η σύνδεση με τις βάσεις του υπουργείου Οικονομικών. Το βάρος των ελέγχων έως τότε καλείται να σηκώσει το Σώμα Επιθεωρητών Εργασίας.