Τουρκία - Η νέα κυβέρνηση - Εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες

 

Ιωάννης Ν. Γρηγοριάδης*

 

Η ​​πρόταση του τέως υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου από τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ως διαδόχου του στην πρωθυπουργία αλλά και στην προεδρία του Κόμματος Δικαιοσύνης και Αναπτύξεως (ΑΚΡ) επιβεβαίωσε τις εκτιμήσεις που είχαν διατυπωθεί ήδη από την επαύριο των προεδρικών εκλογών. Η επιλογή Νταβούτογλου υπαγορεύεται από εσωτερικές πολιτικές σκοπιμότητες. Ο κ. Ερντογάν απέρριψε εναλλακτικές επιλογές όπως την ανταλλαγή καθηκόντων με τον απερχόμενο πρόεδρο κ. Αμπντουλάχ Γκιουλ ή και διαφορετικό αρχηγό κόμματος και πρωθυπουργό και αποφάσισε με βάση το κριτήριο της προσωπικής αφοσιώσεως.
Ο ίδιος ο απελθών Τούρκος πρωθυπουργός δήλωσε ότι η «άψογη» στάση του κ. Νταβούτογλου κατά τις αποκαλύψεις της υποθέσεως διαφθοράς (αυτό που ο κ. Ερντογάν αρέσκεται να αποκαλεί ως «μάχη με το παράλληλο κράτος») αποτέλεσε αποφασιστικό κριτήριο επιλογής. Παράλληλα, η επιλογή Νταβούτογλου εξυπηρετεί τη λογική διολισθήσεως της Τουρκίας σε οιονεί προεδρικό σύστημα. Ακόμη και αν η μετατροπή της Τουρκίας σε προεδρική δημοκρατία προϋποθέτει αναθεώρηση του Συντάγματος, για την οποία το κυβερνών κόμμα δεν διαθέτει την αναγκαία αυξημένη πλειοψηφία, θεωρείται βέβαιο ότι ως πρόεδρος ο κ. Ερντογάν θα διεκδικήσει αυξημένο ρόλο στη χάραξη πολιτικής. Κατά τις προσδοκίες Ερντογάν, ο κ. Νταβούτογλου δεν θα φέρει προσκόμματα στις εξωθεσμικές αυτές παρεμβάσεις.

Πάντως είναι τραγική ειρωνεία η προαγωγή Νταβούτογλου στην πρωθυπουργία ακριβώς τη στιγμή που η εξωτερική πολιτική της Τουρκίας βρίσκεται σε πολύ δύσκολο σημείο. Ποτέ πριν η Τουρκία δεν είχε βρεθεί τόσο απομονωμένη στη Μέση Ανατολή. Η καταφανώς εσφαλμένη εκτίμηση για την έκβαση του συριακού εμφυλίου πολέμου και η παροχή παντοειδών διευκολύνσεων σε όλες αδιακρίτως τις αντιπολιτευόμενες ομάδες στη Συρία συνέβαλε ουσιαστικώς στην ενίσχυση των εξτρεμιστών. Η απόλυτη ταύτιση με τους «Αδελφούς Μουσουλμάνους» στην Αίγυπτο και με τη Χαμάς στο Παλαιστινιακό, η διακοπή των σχέσεων με το νέο καθεστώς της Αιγύπτου, οι διαδοχικές αποτυχίες προσεγγίσεως με το Ισραήλ, η αδέξια παρέμβαση στα εσωτερικά του Ιράκ, με αποκορύφωμα την ομηρία των Τούρκων διπλωματών από τους εξτρεμιστές στη Μοσούλη, έχουν φέρει σε δυσχερή θέση την άλλοτε μεγαλεπήβολων στόχων τουρκική διπλωματία.

Πολύ σημαντική για το στίγμα της νέας κυβερνήσεως της Τουρκίας και τις εσωκομματικές εξελίξεις ήταν και η ανακοίνωση των μελών του νέου υπουργικού συμβουλίου. Η τοποθέτηση των στενών συνεργατών του κ. Ερντογάν κ. Γιαλτσίν Ακντογάν και Νουμάν Κουρτουλμούς σε θέσεις αντιπροέδρων ήταν αναμενόμενη κίνηση και ενδεικτική των νέων ισορροπιών. Η επιλογή του νέου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαούσογλου, μέχρι πρότινος υπουργού Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, αποτελεί προσπάθεια να δοθεί ένα μήνυμα μετριοπάθειας προς τη διεθνή κοινότητα. H παραμονή στην κυβέρνηση των εκτός του στενού περιβάλλοντος Ερντογάν κ. Αλή Μπαμπατζάν και Μεχμέτ Σιμσέκ, που θεωρούνται υπεύθυνοι της χρηστής οικονομικής διαχειρίσεως των παρελθόντων ετών και απολαμβάνουν της εμπιστοσύνης των διεθνών αγορών και οικονομικών οργανισμών, αποσκοπεί στον κατευνασμό των ανησυχιών των τελευταίων τουλάχιστον ώς τις βουλευτικές εκλογές.

Κρίσιμο ερώτημα θα είναι και η διεξαγωγή προώρων βουλευτικών εκλογών το φθινόπωρο. Εκμεταλλευόμενος τις διαδοχικές εκλογικές του επιτυχίες και για να ισχυροποιήσει τον νέο πρωθυπουργό, είναι πιθανό ο κ. Ερντογάν να θελήσει να κεφαλαιοποιήσει για άλλη μια φορά την προσωπική του δημοφιλία και να προλάβει την πιθανή συρρίκνωση των ποσοστών του ΑΚΡ μέχρι τη λήξη της τετραετίας το φθινόπωρο του 2015.
* Επίκουρος καθηγητής του τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Μπίλκεντ



Πηγή: Η Καθημερινή
Δημοσιεύτηκε στις 02/09/2014