Κύπρος - Το σπουδαίο ντοκιμαντέρ της Δανάης Στυλιανού, «A Haircut story», που έκλεψε τις εντυπώσεις στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης.

Ευθύμιος ΣΑΒΒΑΚΗΣ

«Προσωπικά, θεωρώ πως το κούρεμα των καταθέσεων ήταν σίγουρα ένα άδικο μέτρο αλλά παράλληλα και ένα σύμπτωμα ενός σαθρά δομημένου οικονομικού συστήματος, το οποίο κoινωνικοποιεί τις ζημιές των τραπεζών, μετακυλίζοντας το χρέος στις πλάτες της ευρύτερης κοινωνίας...» Το προηγούμενο βράδυ είδε το ντοκιμαντέρ της να γεμίζει την αίθουσα και να προβληματίζει ενόψει των επόμενων εξελίξεων στην Ευρωζώνη. «Αυτός δεν είναι, άλλωστε, ο ρόλος του ντοκιμαντέρ;», αναρωτιέται. 

 

                             Φωτο: Γιώργος Πλανάκης / LIFO

Η συζήτησή μας ξεκινά. «Πιστεύω ότι οι άνθρωποι που ασχολούνται με το ντοκιμαντέρ είναι ιδιαίτερα παρατηρητικοί ως προς την ανθρώπινη υπόσταση και διαθέτουν χρόνο να την παρατηρήσουν και να την αξιολογήσουν, ανακαλύπτοντας αίτια και κίνητρα πίσω από διάφορες καταστάσεις. Κάπως έτσι βλέπω τον εαυτό μου ως ντοκιμαντερίστρια. Aυτό που με εμπνέει στη δημιουργία ντοκιμαντέρ είναι η ενασχόληση του δημιουργού με τον άνθρωπο και η παρουσίαση της πραγματικότητας μέσα από δημιουργικούς τρόπους. Κατά κάποιο τρόπο με φέρνει πιο κοντά στον άνθρωπο, τις ανάγκες και τις προτεραιότητές του κι αυτό είναι που αγαπώ πιο πολύ στη διαδικασία αυτή. 

Μία εικόνα που δε θα ξεχάσω ποτέ είναι οι χιλιάδες των διαδηλωτών που βγήκαν στους δρόμους για να απαιτήσουν τα δικαιώματά τους. Κάποιοι είπαν πως τόσος πολύς κόσμος είχε να κατέβει στον δρόμο από το 1974. Το ντοκιμαντέρ «A Haircut Story» γεννήθηκε μέσα στον αναβρασμό των διαδηλώσεων μετά την είδηση του πρώτου Eurogroup για καθολικό κούρεμα των καταθέσεων, τον Μάρτιο του 2013. Γνώριζα από την αρχή ότι αυτό που συνέβαινε ήταν κάτι το πρωτοφανές τόσο για την Κύπρο όσο και για ολόκληρη την Ευρωζώνη και έπρεπε αρχικά να καταγραφεί. 

Στη συνέχεια, καλλιεργήθηκε η ιδέα για το ντοκιμαντέρ με αφετηρία τα γεγονότα του 2013 και την καταγραφή βιωματικών ιστοριών έναν χρόνο μετά. H ταινία ξεκινά με μια εισαγωγή στα γεγονότα του Μαρτίου και μια μικρή ιστορική αναδρομή της οικονομίας του Κυπριακού κράτους, που ξεκίνησε τη δεκαετία του '60 ως μια αγροτική οικονομία και κατέληξε στις μέρες μας να είναι μια οικονομία παρασιτική, δημιουργώντας μια τεράστια φούσκα που έσκασε συμπαρασύροντας μαζί της ολόκληρο τον κοινωνικό ιστό. Στην ταινία παρουσιάζονται εφτά ιστορίες, που περιστρέφονται όλες γύρω από τον άξονα «κούρεμα», τόσο με την κυριολεκτική όσο και με τη μεταφορική του έννοια.  

Θα ήθελα επίσης να αναφέρω ότι φέτος κλείνουν δύο χρόνια από την εφαρμογή του κουρέματος των καταθέσεων, η Κύπρος μετράει ακόμα τις πληγές της και είναι ιδιαίτερα συμβολικό το ότι η διεθνής πρεμιέρα της ταινίας συμπίπτει με αυτή την επέτειο. Η μεγαλύτερη δυσκολία στην παραγωγή του ντοκιμαντέρ θα έλεγα ήταν η ανεύρεση των συμμετεχόντων. Στην Κύπρο η κοινωνία είναι μικρή και ο κόσμος φοβάται να βγει μπροστά και να μιλήσει. Επίσης, δύσκολη ήταν και η εξακρίβωση διαφόρων δεδομένων λόγω του ότι πρόκειται για ένα πρόσφατο σχετικά γεγονός. Ας μην ξεχνάμε πως, όπως αναφέρεται και στην ταινία, η Κύπρος κατέχει την 70η και τελευταία θέση σε θέματα διαφάνειας, όπως αναφέρει έρευνα του Ιδρύματος Ανοιχτής Γνώσης. Από τις ιστορίες που μου διηγήθηκαν, πιστεύω πως η μαρτυρία του πρώην τραπεζικού υπαλλήλου είναι ιδιαίτερα αποκαλυπτική. Πρόκειται για ένα άνθρωπο που ακολουθούσε πιστά τις οδηγίες των αφεντικών του στην Τράπεζα και παρακινούσε τους πελάτες του να μην κάνουν αναλήψεις μεγάλων ποσών πριν από το κούρεμα, με την υπόσχεση ότι κούρεμα δεν θα γινόταν ποτέ. Στην πορεία, το κούρεμα εφαρμόστηκε, αλλά και ο ίδιος έχασε ένα σημαντικό μέρος από το Ταμείο Προνοίας του, το οποίο είχε προεπενδύσει για να αγοράσει ακίνητα. 

Εδώ πιστεύω κρύβεται μια βασική πτυχή σε ότι αφορά την κατάρρευση της κυπριακής οικονομίας. Πέρα από την κακοδιαχείριση και τις ατασθαλίες των τραπεζιτών και άλλων αξιωματούχων, ο υπερδανεισμός των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων ήταν σχεδόν τριπλάσιος του μεγέθους της οικονομίας. Έτσι λοιπόν, μέσα από την ιστορία του τραπεζικού υπαλλήλου προκύπτει και αυτή η πτυχή. Μία εικόνα που δε θα ξεχάσω ποτέ είναι οι χιλιάδες των διαδηλωτών που βγήκαν στους δρόμους για να απαιτήσουν τα δικαιώματά τους. Δυστυχώς στην πορεία οι κινητοποιήσεις αυτές έχασαν τον παλμό τους και όλοι γύρισαν στην καθημερινότητά τους σαν να μην είχε συμβεί τίποτα. Αφότου αποκλείστηκε η πιθανότητα καθολικού κουρέματος, την επόμενη φορά οι διαδηλωτές ήταν πολύ λιγότεροι. Eίναι απαράδεκτος ο εγωισμός με τον οποίο αντιμετωπίζουμε σαν πολίτες αυτό που συμβαίνει στον διπλανό μας, χωρίς να αντιλαμβανόμαστε πως αλυσιδωτά και αναπόφευκτα επηρεάζει και εμάς. Το ντοκιμαντέρ νιώθω ότι πάνω από όλα προκαλεί το συναίσθημα του θυμού. Οι θεατές βγαίνουν από την αίθουσα με έντονα συναισθήματα και πολλές φορές συνειδητοποιώντας ότι παραμένουν αμέτοχοι σε ότι διαδραματίζεται σε πολιτικό επίπεδο, με τους χειρισμούς της πολιτικής και οικονομικής ελίτ. 

Προσωπικά, θεωρώ πως το κούρεμα των καταθέσεων ήταν σίγουρα ένα άδικο μέτρο αλλά παράλληλα και ένα σύμπτωμα ενός σαθρά δομημένου οικονομικού συστήματος, το οποίο κoινωνικοποιεί τις ζημιές των τραπεζών, μετακυλίζοντας το χρέος στις πλάτες της ευρύτερης κοινωνίας. Πρόκειται για ένα σύστημα που παράγει συγκεκριμένες πολιτικές ιεραρχήσεις και λειτουργεί με βάση την εκμετάλλευση του Aδύναμου από τον Δυνατό. Η εφαρμογή του κουρέματος των καταθέσεων -για πρώτη φορά σε κράτος της Ευρωζώνης- αποτελεί και έμπρακτα σκληρό διαπραγματευτικό χαρτί των ξένων πιστωτών στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με άλλα κράτη, όπως η Ελλάδα», αναφέρει και στέκεται και στη συμμετοχή της στο 17ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. «Είναι πάντα με μεγάλη χαρά που συμμετέχω στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, που είναι ένα από τα καλύτερα στην Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Έχει κανείς την ευκαιρία να μάθει πολλά λαμβάνοντας μέρος σε μια τέτοια διοργάνωση, ενώ οι προσωπικότητες από τον διεθνή χώρο που βρίσκονται εδώ είναι πολύ προσβάσιμες σε αντίθεση με άλλα φεστιβάλ. Μπορούμε να μάθουμε πολλά από τους δημιουργούς αυτούς, Έλληνες και ξένους και είναι εξαιρετικός ο τρόπος που δένουν οι άνθρωποι στα πλαίσια αυτής της διοργάνωσης. 

Τα μελλοντικά μου σχέδια είναι να κάνω ταινίες με επίκεντρο τον άνθρωπο, που θα καταπολεμούν τη δυστυχία, τη μισαλλοδοξία, τον φασισμό και οτιδήποτε στερεί από τον άνθρωπο την αξιοπρέπειά του», καταλήγει. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι η ταινία θα προβληθεί στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, μετά από τη διεθνή της πρεμιέρα στη Θεσσαλονίκη και συγκεκριμένα στις 22 και 23 Μαρτίου, στις 8μ.μ. Επιπλέον, τον Μάιο θα προβληθεί στο μακρινό Τρινιδάδ, στο εκεί Φεστιβάλ Ευρωπαϊκών Ταινιών. Στο πλάνο των προβολών υπάρχει επίσης η παρουσίαση σε διεθνή συνέδρια κοινωνιολογίας και παραστατικών τεχνών που έχoυν ως θέμα αφηγηματικές της κρίσης. 

Οι συντελεστές του ντοκιμαντέρ A Haircut Story: Παραγωγή - Σκηνοθεσία - Μοντάζ: Δανάη Στυλιανού Διεύθυνση Φωτογραφίας: Mιχάλης Καλοπαίδης Επεξεργασία Ήχου: Μάρκος Παπαγεωργίου, AV Playroom Οπερατέρ: Μιχάλης Καλοπαίδης - Σίλβιο Ρουσμίγκο Οπερατέρ στην Ελλάδα: Χρίστος Γιαννακόπουλος Κείμενα - Επιστημονική Επιμέλεια: Πέτρος Κοσμάς Επιστημονικός Σύμβουλος: Αλέξανδρος Λόρδος Γραφικά - Animation: Zedem Media Εκφώνηση: Άρις Γεροντάκης Παραγωγή: Greenroom Productions. 

Πηγή: www.lifo.gr

Δημοσιεύτηκε στις 19/03/2015