Ψυχική Υγεία - Η κατάθλιψη στη ζωή και στην τέχνη

katathlipsi.jpg

dreamstime.com

Συντάκτης: 

Αγγελική Μπομπούλα

«Η κατάθλιψη στη ζωή και την τέχνη» ήταν το θέμα συζήτησης που πραγματοποιήθηκε στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, με τους Δημήτρη Πλουμπίδη, Χριστίνα Δάλλα, Χριστίνα Ντουνιά και Νίκο Τζαβάρα, στο πλαίσιο της Εβδομάδας Ενημέρωσης για τον Εγκέφαλο και της σειράς «Η επιστήμη στη ζωή μας» του Megaron-Plus.

«Η κατάθλιψη έχει αυξηθεί κατά τη διάρκεια των τελευταίων ετών και αυτό οφείλεται στην κρίση» τόνισε, προλογίζοντας την εκδήλωση, ο Ηλίας Κούβελας, υπεύθυνος του θεματικού κύκλου του Megaron-Plus και ομότιμος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών.

Η κατάθλιψη ως αντικείμενο της ψυχιατρικής

«Αντικείμενο της ιατρικής επιστήμης δεν είναι η φυσιολογική, απλή θλίψη, αλλά η βαριά κατάθλιψη, που αναγνωρίστηκε ως νόσος αρχικά από την επιστήμη και στη συνέχεια από την κοινωνία» επισήμανε ο Δημήτρης Πλουμπίδης, καθηγητής Ψυχιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών και πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.

Όπως εξήγησε ο κ. Πλουμπίδης, υπάρχει η φυσιολογική θλίψη, (από απώλεια, στρες, μετατραυματικό στρες) και υπάρχουν ιδιαίτεροι μηχανισμοί μέσω των οποίων σε κάποιες περιπτώσεις η θλίψη μετατρέπεται σε κατάθλιψη. Ο κ. Πλουμπίδης αναφέρθηκε και στα αντικείμενα της αρχαίας ιατρικής που υπήρξαν η μελαγχολία, όπως και η ιερή νόσος, η επιληψία.

«Η αρχαία ιατρική στηριζόταν στην ισορροπία των 4 στοιχείων» τόνισε. «Ο Ιπποκράτης ακολουθούσε την ολιστική προσέγγιση. Δεν υπήρχε διάκριση ανάμεσα σε σωματικές και ψυχικές νόσους και η αντιμετώπιση των τελευταίων πραγματοποιούνταν με σωματικά μέσα. Στη θέση του σημερινού θεραπευτή υπήρχε κινητοποίηση της οικογένειας και της κοινότητας γύρω από τον ασθενή. Η επιλόχειος κατάθλιψη υπήρχε και στην αρχαία ιατρική, ενώ κατά τον 19ο αιώνα καταγράφηκαν οι κλινικές μορφές και συνδέθηκε για πρώτη φορά η κατάθλιψη με τη μανία (αυτό που σήμερα ονομάζουμε διπολική διαταραχή).

Νόσος του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος

Ο κ. Πλουμπίδης επανέλαβε πως «αντικείμενο της ιατρικής είναι η βαριά κατάθλιψη» τονίζοντας πως «η επιστήμη διερευνά σήμερα την κατάθλιψη ως νόσο του κεντρικού νευρικού συστήματος».

«Γίνεται έρευνα του κεντρικού νευρικού συστήματος, χωρίς να υπάρχει άμεση κλινική εφαρμογή» τόνισε αναφερόμενος στο εμβληματικό έργο του Φρόιντ «Πένθος και μελαγχολία».

«Στόχος των θεραπευτικών σχολών είναι πως θα επέλθει ισορροπία σε υποκείμενους μηχανισμούς που έχουν διαταραχθεί» είπε. «Η δουλειά του ψυχοθεραπευτή είναι να αναδιατάσσει τα μαύρα κουτιά».

Φαρμακευτική αγωγή

Αναφερόμενος στην φαρμακευτική αγωγή ο καθηγητής Ψυχιατρικής τόνισε πως ως την δεκαετία του ’50 η σημασία της υπήρξε μικρή.

«Η σύγχρονη φαρμακολογία ξεκινά από τις ανακαλύψεις της δεκαετίας του ’50, ακολούθησε η φαρμακολογία του κεντρικού νευρικού συστήματος της δεκαετίας του ’70 , ενώ οι αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης ανακαλύφθηκαν το 1980» τόνισε.

«Η σύγχρονη έρευνα του κεντρικού νευρικού συστήματος έχει αποτελέσματα, ενώ τα δυο διαγνωστικά συστήματα λειτουργούν ως βάση για τους περισσότερους γιατρούς».

Διάγνωση-κατάλογος συμπτωμάτων

Η διάγνωσή της κατάθλιψης βασίζεται σε κατάλογο χαρακτηριστικών συμπτωμάτων. Θλίψη, απελπισία, απογοήτευση, αίσθημα αναξιότητας, αισθήματα ενοχής, έντονες σωματικές ενοχλήσεις (ταχυκαρδία, εφιδρώσεις), αναβλητικότητα, αδυναμία λήψης αποφάσεων, συνεχή κλάματα, μειωμένη συγκέντρωση προσοχής, ιδέες καταστροφής, αυξημένη κόπωση, απώλεια ευχαρίστησης, άρνηση για σεξουαλική επαφή, άγχος, παραμέληση εαυτού, αδιαφορία για τη δουλειά, χαμηλές επιδόσεις, απόσυρση από κοινωνικές επαφές, αυπνία, ανορεξία είναι τα κυριότερα συμπτώματα που υποδηλώνουν την κατάθλιψη.

Οι ειδικοί επισημαίνουν πως αν κάποιος έχει τουλάχιστον δυο από τα παραπάνω συμπτώματα σε διάστημα 1-2 εβδομάδων πρέπει να καταφύγει σε ειδικό.

Κατάθλιψη και οικονομική κρίση

Στην Ελλάδα, τα τελευταία χρόνια, η κατάθλιψη επηρεάστηκε από την οικονομική κρίση. Όπως ανέφερε ο κ. Πλουμπίδης, «από το 2010 και μετά, η φροντίδα των ασθενών σχετίζεται με τις συνθήκες της κρίσης. Αγχώδεις αντιδράσεις και κατάθλιψη είναι οι συνήθεις καταστάσεις που πυροδοτούν το στρες και όλα αυτά που ζούμε».

Έχει παρατηρηθεί πως και σε άλλες συνθήκες οικονομικής και κοινωνικής κρίσης- όπως στο κραχ του 1929 και στην κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης-η ανεργία και το χαμηλό εισόδημα επηρεάζουν την κατάθλιψη. Στην Σοβιετική Ένωση οι άνθρωποι προσπαθούσαν να καταπραϋνουν τα προβλήματα με το αλκοόλ.

«Η ανεργία σχετίζεται με αύξηση του στρες και πλήθος ψυχοσωματικών νοσημάτων» επισήμανε ο καθηγητής Ψυχιατρικής . «Πιο ευάλωτοι είναι οι άνεργοι, στις τάξεις των οποίων παρατηρείται και αύξηση αυτοκτονιών. Επίσης ο υποσιτισμός της μητέρας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης διαταράσσει το παιδί».

Αύξηση κατάθλιψης-αυτοκτονιών στην Ελλάδα της κρίσης

Σύμφωνα με έρευνες, η κατάθλιψη παρουσίασε στην Ελλάδα σοβαρή αύξηση ήδη από τα πρώτα χρόνια της κρίσης. Σημαντική αύξηση παρουσίασαν αυτά τα χρόνια και οι αυτοκτονίες. Το 2010 στην Ελλάδα το 14% του πληθυσμού έπασχε από κάποιας μορφής διαταραχή και το 10% από άγχος και κατάθλιψη. Με βάση έρευνα του 2013, το διάστημα 2008-2011, υπήρξε πολύ σοβαρή αύξηση της κατάθλιψης που σχετίζεται με τις οικονομικές δυσκολίες, ενώ όλο και λιγότεροι άνθρωποι φρόντιζαν την υγεία τους λόγω της οικονομικής δυσπραγίας.

Ακόμη, η αυτοκτονικότητα (ιδέες και απόπειρες αυτοκτονίας) αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια των ετών 2009-2011. Έρευνα του 2014 έδειξε πτώση της αυτοκτονικότητας, γεγονός που -κατά τον κ. Πλουμπίδη- σημαίνει πως συνηθίσαμε στη νέα κατάσταση.

Μεγάλη αύξηση αυτοκτονιών σημειώθηκε το διάστημα 2008-2011, όπου και σημειώθηκαν τα μεγαλύτερα ποσοστά. Το διάστημα 2010-2012 εκτοξεύτηκε η αύξηση αυτοκτονιών στους άνδρες. Οι αυτοκτονίες ήταν ιδιαίτερα υψηλές ανάμεσα σε άνδρες 20-59 ετών, που έχασαν την δουλειά τους.

Το αισιόδοξο συμπέρασμα πάντως του κ. Πλουμπίδη είναι πως «γεγονός είναι πως δεν αυτοκτονούμε πολύ. Μετατρέπουμε τα προβλήματα σε έλκος, κατάθλιψη. Μια σειρά ψυχολογικών προβλημάτων εκφράζεται με διαφορετικούς τρόπους. Πολλές σωματικές διαταραχές κρύβουν άγχος και κατάθλιψη, που είναι τρόποι έκφρασης κοινωνικά αποδεκτοί».

Τέλος τονίζει πως η αυτοκτονικότητα αντιμετωπίζεται με αρμονική συνύπαρξη, ψυχική στήριξη, φαρμακολογία και κοινωνική κινητοποίηση.

Διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών σε κατάθλιψη και αγωγή

Αναφερόμενη στην εκδήλωση και τις διαφορές της κατάθλιψης στα δύο φύλα, η Χριστίνα Δάλλα, επίκουρη καθηγήτρια Φαρμακολογίας της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών επισήμανε πως η κατάθλιψη είναι πιο συνήθης στις γυναίκες, «Αυτό οφείλεται στις ορμόνες, καθώς η κατάθλιψη στις γυναίκες εμφανίζεται στην εγκυμοσύνη, στη λοχεία και στην εμμηνόπαυση, αλλά και στο γεγονός ότι οι γυναίκες πηγαίνουν πιο εύκολα στον γιατρό. Οι γυναίκες ακόμη εμφανίζουν πιο έντονα καταθλιπτικά συμπτώματα, υποτροπιάζουν πιο συχνά και υποφέρουν από μεγάλες διαταραχές στο βάρος και στον ύπνο τους» ανέφερε.

Οι νευροψυχιατρικές διαταραχές πιο συχνές στις γυναίκες

Έρευνα της Ευρωπαικής Ένωσης του 2010 έδειξε πως οι νευροψυχιατρικές διαταραχές είναι πιο συχνές στις γυναίκες, ενώ συχνότερη είναι η εξάρτηση ανδρών από το αλκοόλ. Ήδη από την εφηβεία, παρατηρείται διπλή συχνότητα της κατάθλιψης στις γυναίκες έως και μετά την εμμηνόπαυση κι αυτό οφείλεται στις ορμόνες του φύλου, καθώς υπάρχει διαταραχή στη διάθεση που συνδέεται με τις ορμόνες. Το 5-10% των γυναικών πάσχει από επιλόχεια κατάθλιψη καθώς πέφτουν τα επίπεδα των οιστρογόνων, ενώ και στην εμμηνόπαυση οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στην κατάθλιψη.

«Η κατάθλιψη διαγιγνώσκεται πιο συχνά στις γυναίκες, και υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος υποτροπής» τόνισε η κ. Δάλλα. «Υπάρχουν έντονα συμπτώματα (πονοκέφαλος, διαταραχές στον ύπνο, κλάμα, κοινωνική απόσυρση, ανησυχία, αναμάσημα αρνητικών σκέψεων). Αυτοί είναι παράγοντες που επιδρούν στον εγκέφαλο.

Επίσης, το άγχος είναι πιο συχνό στις γυναίκες, όπως και οι απόπειρες αυτοκτονίας. Ωστόσο η επιτυχία των αποπειρών είναι πιο συχνή στους άνδρες. Ακόμη είναι σύνηθες οι άνδρες που δεν μπορούν να δουλέψουν να πέφτουν στον αλκοολισμό».

Διαφορές στη δομή του εγκεφάλου

Η αυξημένη συχνότητα κατάθλιψης στις γυναίκες μπορεί να οφείλεται και στις διαφορές που έχουν να κάνουν με τη δομή του εγκεφάλου ανάμεσα στα δυο φύλα, που ακόμη δεν γνωρίζουμε πως συνδέονται με τα συμπτώματα.

«Υπάρχει διαφορά φύλου σε σχέση με το πως συνδέονται τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο» επισήμανε η καθηγήτρια Φαρμακολογίας.

«Η διαφορά στον τρόπο σκέψης των δυο φύλων συνδέεται με τις διαφορές στις διαταραχές διάθεσης. Υπάρχουν διαφορές ορμονών που επιδρούν στον εγκέφαλο. Οι διαφορές αυτές καθιστούν τις γυναίκες πιο ευάλωτες σε διαταραχές της διάθεσης και επηρεάζουν τα συμπτώματα της κατάθλιψης

Υπάρχει διαφορά φύλου και στο στρες, το οποίο παίζει ρόλο στην κατάθλιψη, στο νευροβιολογικό υπόστρωμα. Οι γυναίκες επίσης, είναι υποχρεωμένες να αναλάβουν πολλαπλούς κοινωνικούς ρόλους κι αυτό επιτείνει το στρες».

Διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης του στρες ανάμεσα στα φύλα

Η κ. Δάλλα παρατήρησε πως υπάρχουν διαφορετικοί τρόποι αντιμετώπισης του στρες και στις γυναίκες που μπορούν να βρουν διέξοδο μιλώντας με φίλες ή ασχολούμενες με τα παιδιά, ενώ οι άνδρες αντιδρούν διαφορετικά: τσακώνονται, φεύγουν. Η κ. Δάλλα αναφέρθηκε ακόμη στις χημικές ουσίες που υπάρχουν στον εγκέφαλο, όπως η σεροτονίνη η οποία συνδέεται με την ευχαρίστηση. Είναι χαρακτηριστικό πως στην κατάθλιψη υπάρχουν διαταραχές στα επίπεδα σεροτονίνης. Σήμερα, το 10% του πληθυσμού πάσχει από κατάθλιψη και το 30% από άγχος.

«Τα φάρμακα για την κατάθλιψη δεν θέλουν ειδική συνταγή» τόνισε η κ. Δάλλα. «Η φαρμακευτική αντιμετώπιση έχει αποτελεσματικότητα 70%. Το 30% δεν ανταποκρίνεται στην υπάρχουσα φαρμακευτική αγωγή και η επιστήμη ψάχνει για νέες θεραπείες. Είναι γεγονός πως οι γυναίκες καταναλώνουν περισσότερα φάρμακα και αγχολυτικά».

Να σημειωθεί πως σήμερα άνδρες και γυναίκες παίρνουν την ίδια φαρμακευτική αγωγή, ενώ στο μέλλον μπορεί να συνταγογραφούνται διαφορετικά.

Η ποίηση στον μαύρο ήλιο της μελαγχολίας

Η κατάθλιψη χαρακτηρίζει την ποίηση του Κώστα Καρυωτάκη και τον κατακερματισμένο κόσμο της, επισήμανε η Χριστίνα Ντουνιά, καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών.

«Η μελαγχολία χαρακτηρίζει μεγάλο μέρος της ποίησης του 19ου και του 20ου αιώνα» τόνισε η κ. Ντουνιά. «Στην σύγχρονη ελληνική γλώσσα η μελαγχολία, η απώλεια, το πένθος, η απώλεια εαυτού κυριαρχούν: αισθήματα στέρησης, αποξένωσης, ο μαύρος ήλιος, η μελαγχολία, ο πρίγκιπας του σκότους, η σκιά, η μέλαινα χολή κατά Ιπποκράτη».

Η κ. Ντουνιά αναφέρθηκε στα συμπτώματα της κατάθλιψης που αποτυπώνονται σε γράμμα του Μπωντλαίρ στη μητέρα του: αποθάρρυνση, απομόνωση, απώλεια εμπιστοσύνης στον εαυτό, απόλυτη απουσία επιθυμιών. Τι νόημα έχει αυτό ή το άλλο αναρωτιέται.

Τα ποιήματα του Μπωντλαίρ που μεταφράστηκαν από τον Κώστα Καρυωτάκη κόμισαν νέο ρίγος στην Ελλάδα και τα παιδιά της αριστερής όχθης του Σηκουάνα συναντώνται με τον Καρυωτάκη. Ο Κωνσταντίνος Καβάφης επίσης στην ποίηση του διαχειρίζεται το συναίσθημα της κατάθλιψης: «Ανεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω».

«Η τέχνη λειτουργεί ως αντίδοτο στην κατάθλιψη (Πόε-Μπωντλαίρ)» επισήμανε η καθηγήτρια Φιλολογίας.

«Η απώλεια και ο πόνος χαρακτηρίζουν την ποίηση του Μεσοπολέμου (Λαπαθιώτης, Πολυδούρη, Ουράνης). Οι ποιητές νοιώθουν ξένοι μέσα στον κόσμο, μετουσιώνουν τον πόνο που αποτελεί τη πηγή του έργου τους, το νηπενθές.

Σε όλο τον 20ο αιώνα η μελαγχολία και η μανία αποτελούν τις δυο όψεις του ίδιου νομίσματος».

Αναφερόμενη στον Κώστα Καρυωτάκη η κ. Ντουνιά υπογράμμισε πως καθιερώνει στην ποίηση του το δίπολο μελαγχολία-σάτιρα. Σαρκάζει και αυτοσαρκάζεται, μάχεται και ταυτόχρονα παραιτείται. Μεταφέρει στην ποίησή του το μπωντλαιρικό spleen, ταυτίζοντάς το με την ενδιάθετη μελαγχολική ροπή του, αλλά και με την έντονα ανατρεπτική του διάθεση. Η διαφορά πένθους και μελαγχολίας είναι δυσδιάκριτη στο έργο του. Το 1922 σημαδεμένος από τη σύφιλη γράφει την «Ωχρά σπειροχαίτη»: «Είναι άνθρωποι που την κακήν ώρα την έχουν μέσα τους».

«Ο ποιητής νοιώθει απόβλητος, εξόριστος, ζει σε έναν απομαγεμένο κόσμο, χωρίς Θεό, με σκοτάδι γύρω, χωρίς μαρμαρυγή» τόνισε η καθηγήτρια Φιλολογίας. «Κυριαρχούν η διάψευση, η φθορά, η άβυσσος, το αγριωπό βάραθρο, ένας κόσμος μετέωρος και ασυνάρτητος χωρίς ενότητα και νόημα, ακατανόητος. Ο ίδιος αρνείται πεισματικά κάθε κίβδηλη παρηγοριά. Η ποίηση του Καρυωτάκη τρέφεται από τον πόνο και κατά την μετάβαση του στην Πρέβεζα η απόγνωση κορυφώνεται: «Αισθάνομαι την πραγματικότητα με σωματικό πόνο» γράφει».

Στην Πρέβεζα ο Καρυωτάκης κυριαρχείται από τον μαύρο ήλιο της κατάθλιψης: «Ο ήλιος θάνατος μες τους θανάτους». Ο ποιητής πάλεψε με την κατάθλιψη , απειλούμενος από δυσμενείς οικονομικούς και οικογενειακοί παράγοντες , βιώνοντας ένα αβίωτο πλαίσιο ζωής. Πλήρως απογοητευμένος και με την μόνιμη απειλή της αρρώστιας, θα επιλέξει τελικά τη σιωπή και το 1928, θα στραφεί κατά του εαυτού του.

Ο Ανδρέας Εμπειρίκος με την διπλή ιδιότητα του ψυχαναλυτή και του ασθενούς επιχειρεί με ποίημα του να τον αποκαταστήσει: «Τον άσπρο άγγελο με τα κατάμαυρα φτερά μην τον ξεχνάτε τον νέον αυτόν, είναι μεγάλος ποιητής ο Κώστας Καρυωτάκης».

Η ναρκωτική επίδραση της τέχνης στον Καβάφη και τον Φρόιντ

Στα κοινά στοιχεία ανάμεσα στον Φρόιντ και τον Καβάφη απέναντι στην τέχνη και την ικανότητά της να μας θεραπεύει από τον πόνο αναφέρθηκε ο Νίκος Τζαβάρας, ψυχίατρος-ψυχαναλυτής, τέως πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχαναλυτικής Εταιρείας και επίτιμος πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.

Ποια είναι στην πραγματικότητα η επίδραση της τέχνης στην κατάθλιψη; Μπορεί η τέχνη να κατευνάσει το ψυχικό άχθος;

«Υπάρχουν αναμφίβολα αμφίδρομες επιρροές ανάμεσα στην ψυχοπαθολογία και την τέχνη» τόνισε ο κ. Τζαβάρας. «Ο ίδιος ο Φρόιντ για να προωθήσει τις επιστημονικές του ανακοινώσεις κατέφυγε στην κλασική παγκόσμια λογοτεχνία με κορυφαία καταφυγή τον Οιδίποδα.

Ο κορυφαίος ψυχαναλυτής διακατέχεται από θαυμασμό για τους ποιητές και την τέχνη της ποιήσεως που την θεωρεί «μυστικό χάρισμα μη αποκαλυπτέο από την ψυχανάλυση».

Δυσφορία εντός του πολιτισμού

Στο διάσημο έργο του «Η δυσφορία εντός του πολιτισμού» ο Φρόυντ αναφέρεται στον ενδοψυχικό χαρακτήρα της δυσφορίας που προκαλεί ο αναγκαίος περιορισμός των ενορμήσεων μέσω του πολιτισμού και η μετατροπή των ενστίκτων σε ενορμήσεις. Η δυσφορία-υποστηρίζει ο Φρόιντ –διακατέχει κάθε άνθρωπο και δεν θα τον εγκαταλείψει ποτέ, διακατέχει ακόμη και αυτούς που δεν έχουν μόνιμες ψυχικές διαταραχές. Η δυσφορία αφορά και τους ψυχικά υγιείς και τους ψυχικά ασθενείς. 

Ο πολιτισμός προστατεύει το άτομο με περιορισμό της απόλαυσης, ενώ το ηδονικό ‘εγώ’ αντικαθίσταται με ένα ‘εγώ’ πιο προσαρμοσμένο στην πραγματικότητα κι αυτό αναπόφευκτα προκαλεί οδύνη. Οι ίδιες οι ενορμήσεις μετουσιώνονται μέσω των πνευματικών απολαύσεων, ωστόσο οι στόχοι επιστήμης και τέχνης δεν ικανοποιούν τις ενορμήσεις.

«Η τέχνη καλλιεργεί διαμέσου της φαντασίας διάφορες ψευδαισθήσεις και αυτό μας βοηθάει κατά τον Φρόυντ να αποκτήσουμε μιαν αμυντική θωράκιση και να αντέξουμε τη δυσφορία του πολισμού. Είναι άρα, αμυντικής φύσης η σημασία της τέχνης» επισήμανε ο κ. Τζαβάρας. «Προκαλεί απόλαυση ψευδαισθήσεων και φαντασίας καταφεύγοντας σε συλλήψεις που αποτελούν υποκατάστατα της αναπόφευκτης μετατροπής του ‘εγώ’ σε εγώ πραγματικό.

Ο Φρόιντ στρέφεται κατά της αέναης εξιδανίκευσης της τέχνης που όπως επισημαίνει μας μεταφέρει σε μια ήπια νάρκωση, που δεν είναι αρκετά ισχυρή για να ξεχάσουμε την αθλιότητα. Η ενασχόληση μαζί της μας αποφέρει μόνο εφήμερη αποζημίωση. Η τέχνη δεν είναι εργαλείο μόνιμης θεραπείας της δυσφορίας, της κατάθλιψης».

Νάρκης του άλγους δοκιμές

Ανάλογη στάση υιοθετεί και ο Κωνσταντίνος Καβάφης. Η ποιητική τέχνη διαθέτει τα φάρμακα ("νάρκης του άλγους δοκιμές") ώστε να μη νιώθουμε την πληγή της προσαρμογής στην πραγματικότητα, αλλά πρόκειται για προσωρινή επούλωση του ναρκισσιστικού τραύματος. Η ανακούφιση είναι περαστική. 

Όπως παρατηρεί ο κ. Τζαβάρας, στο ποίημα του Καβάφη, «Μελαγχολία του Ιάσονος Κλεάνθους» του 1918, υπάρχει η λέξη «νάρκωση», όπως και στον Φρόιντ. Πρόκειται για μια προσπάθεια επούλωσης του τραύματος, μπροστά στην θέαση του σώματος, την κατάρρευση της μορφής. Η ποίηση εδώ αποτελεί καταφύγιο, προκαλεί νάρκη του άλγους, αποτελεί νάρκωση εν φαντασία, επιχειρείται η προτεραιότητα της ποίησης έναντι της φθοράς. Όμως κι ο Νίτσε είχε πει πως οι ποιητές δεν θεραπεύουν παρά προσωρινά.

Να σημειωθεί πως η εκδήλωση πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την DANA Alliance for Brain Initiatives, την Ελληνική Εταιρεία για τις Νευροεπιστήμες και την Ελληνική Ψυχιατρική Εταιρεία.



Πηγή: www.efsyn.gr
Δημοσιεύτηκε στις 23/03/2016