Δάφνη, η νύμφη των δασών

Της Ιωάννας Παναγιώτου

Σύμφωνα με τη μυθολογία, η Δάφνη ήταν νύμφη των δασών. Ο Απόλλωνας γοητεύτηκε από την ομορφιά της και αυτή, για να σωθεί από την καταδίωξή του, μεταμορφώθηκε σε δέντρο, όταν ο Απόλλωνας προσπάθησε να την αγκαλιάσει. Ο Απόλλωνας λυπημένος έκοψε ένα κλαδί από το δέντρο και στεφανώθηκε. Από τότε η δάφνη είναι το ιερό φυτό του θεού Απόλλωνα.

Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι Laurus nobilis (Λάουρος ο ευγενής ή Δάφνη του Απόλλωνος). Το γένος περιλαμβάνει μόνο δύο είδη. Τη Laurus nobilis που τη συναντάμε στην περιοχή της Μεσογείου και στην Κριμαία και τη Laurus azorica (ιθαγενές των Καναρίων νήσων).
Η Laurus nobilis ανήκει στην οικογένεια Λαουρίδες και τη συναντάμε σε κοιλάδες, σε τοποθεσίες δροσερές και σκιερές, όπως είναι ο Ακάμας, το δάσος Πάφου, η περιοχή Κύκκου, το Όμοδος, το δάσος Λεμεσού, ο Άγιος Αμβρόσιος Κερύνειας, η Ακανθού, η Λάπηθος κ.α.
Είναι μικρό δέντρο με λείο φλοιό στο χρώμα της τέφρας, με φύλλα παχιά, δερματώδη, λογχοειδή και στην περιφέρεια κυματοειδή. Έχει άνθη μικρά, πρασινόλευκα, τα οποία φυτρώνουν πολλά μαζί από τις μασχάλες των φύλλων. Ο καρπός της είναι ράγα μαύρη, που μοιάζει με μικρή ελιά.
Τη δάφνη τη γνώριζαν οι Αρχαίοι Έλληνες και οι Ρωμαίοι. Οι Ρωμαίοι, μάλιστα, την ονόμαζαν Laurare (εξυμνώ) γιατί πίστευαν ότι το δέντρο αξίζει τις μεγαλύτερες τιμές. Οι Αρχαίοι Έλληνες, με τους κλώνους της δάφνης της Απολλωνίου, στεφάνωναν τους νικητές και η συνήθεια αυτή διατηρείται μέχρι σήμερα. Τη θεωρούσαν σύμβολο σοφίας και ποίησης. Συμβόλιζε για τους προγόνους μας ακόμη την ευημερία και προστάτευε τα σπίτια από την κακοτυχία και τους κεραυνούς, όπως πίστευαν. Επίσης, από το ξύλο της έφτιαχναν μπαστούνια και τρυπάνια γιατί δεν φθειρόταν.
Ο Διοσκουρίδης αναφέρει ότι τα φύλλα της δάφνης είναι θερμαντικά και καταπραϋντικά και πως τα ξεραμένα φύλλα έχουν πιο δυνατό άρωμα από τα φρέσκα. Τα συνιστούσε εναντίον των ρευματισμών, της αρθρίτιδας, της δυσπεψίας και της αεροφαγίας. Οι Ρωμαίοι μπροστά στις πύλες των αυτοκρατορικών ανακτόρων φύτευαν δάφνες σε δενδροστοιχίες και γι’ αυτό ο Πλίνιος την είχε ονομάσει θυρωρό και φύλακα των αυτοκρατόρων.
Η λέξη Bachelor (πτυχίο πρώτης βαθμίδας), που έχουν οι Άγγλοι, προέρχεται από τις λέξεις Bacca-laureus, που σημαίνει καρπός δάφνης, γιατί και αυτοί είχαν το φυτό ως σύμβολο σοφίας.
Οι Βεδουίνοι της ερήμου γνώριζαν το φυτό και έβαζαν στον καφέ τους ένα φύλλο δάφνης για να τον αρωματίσουν. Το δαφνέλαιο όπως και άλλα αιθέρια έλαια άλλων φυτών, π.χ. τριανταφυλλιάς, καρυοφύλλων, κιννάμωμου (κανέλας), χρησιμοποιούνται σαν «ευώδη υλικά» κατά την παρασκευή τού Αγίου Μύρου. Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιούσαν τα φύλλα στο μπάνιο γιατί τα μαλλιά βάφονται μαύρα μετά το λούσιμο. Το έλαιο της δάφνης είναι πολύ καλό για τα μαλλιά, στα οποία προσδίδει λάμψη, τα κάνει απαλότερα και εμποδίζει την τριχόπτωση. Επίσης, χρησιμοποιούσαν το λάδι των ραγών της δάφνης σε εξωτερική κτηνιατρική χρήση για να καταπολεμηθούν οι ψείρες και τα ακάρεα.
Με αναρίθμητες χρήσεις…

Η δάφνη δρα ως αντισηπτικό, σπασμολυτικό, αρωματικό, πεπτικό, χολαγωγό και εφιδρωτικό. Τα φύλλα και οι καρποί δρουν τονωτικά στη λειτουργία της πέψης. Υπό μορφή αλοιφής βοηθά εναντίον των ρευματισμών. Η σκόνη των φύλλων όταν πουδράρεται πάνω σε έλκη επιταχύνει την επούλωσή τους. Σε εσωτερική λήψη βοηθά σε προβλήματα κολικού, δυσπεψίας, μετεωρισμού, ανορεξίας, κατάρρου, βήχα και κρυολογήματος. Εξωτερικά βοηθά σε μώλωπες, θωρακικές λοιμώξεις, βήχα, κρυολογήματα, πιτυρίδα, στοματικά έλκη, δύσκαμπτους μύες και διάστρεμμα. Το αιθέριο έλαιο της δάφνης βοηθά στη συγκέντρωση όταν διαβάζουμε.
Αν, λοιπόν, βάλουμε λίγες σταγόνες σε έναν αρωματιστή και το τοποθετήσουμε στο δωμάτιο που διαβάζουμε, βοηθά στην καλύτερη απόδοση του μαθητή. Χρειάζεται, όμως, προσοχή γιατί αν το εισπνεύσουμε αρκετές ώρες, μετά δεν θα κοιμηθούμε εύκολα λόγω της υπερδιέγερσης που προκαλεί. Το έλαιο της δάφνης είναι πολύ καλό για τα μαλλιά, στα οποία προσδίδει λάμψη, τα κάνει απαλότερα και εμποδίζει την τριχόπτωση. Η δάφνη είναι ένα από τα προϊστορικά ιθαγενή φυτά της Κύπρου. Είναι ένα φυτό συνδεδεμένο με την ιστορία και την παράδοση του τόπου μας, που βρίσκει αναρίθμητες χρήσεις στη μαγειρική, την αρωματοποιία και τη φαρμακευτική, γι’ αυτό δεν πρέπει να λείπει από κανέναν κήπο.

Πηγή: Η Σημερινή
Δημοσιεύτηκε στις 03/04/2011