Τότε που οι Κύπριοι έδιναν στα παιδια τους το όνομα Παρθενώνας...

ΕΚ ΠΕΠΟΙΘΗΣΕΩΣ

Αριστείδης Π. Τζιάμαλης

Του Πέτρου Παπαπολυβίου*

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΕπριν από δύο εβδομάδες στην Πάφο το βιβλίο του Λευτέρη Αντωνίου (κοινοτάρχη του κατεχόμενου Μάσαρι), «Αριστείδης Παναγιώτη Τζιάμαλης (1876-1968)». Ο Τζιάμαλης είχε τη δική του, ξεχωριστή ιστορία, ανάμεσα στους χιλιάδες Έλληνες Κυπρίους που κατατάχθηκαν και υπηρέτησαν εθελοντικά στον ελληνικό στρατό.
Γεννήθηκε στο Μάσαρι, τον Οκτώβριο του 1876, και σε ηλικία δέκα χρονών μετανάστευσε στην Αλεξάνδρεια, όπου έμαθε την τέχνη του μαρμαρά. Από την Αίγυπτο έσπευσε εθελοντικά στην Ελλάδα και πολέμησε ως αντάρτης στον Μακεδονικό Αγώνα, το 1906, στο σώμα του καπετάν Πλατανιά. Το ίδιο έπραξε και στον ελληνικό στρατό στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-1913 και στον Πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο, ώς το 1918. Ήταν ήδη, λόγω της συνεχούς κατάταξης, λοχίας του ελληνικού στρατού, με αρκετά πολεμικά τραύματα. Το 1919 επέστρεψε οριστικά στην Κύπρο, όπου άνοιξε εργοστάσιο μαρμάρων: Πρώτα στη Λεμεσό, στη συνέχεια στους Αγίους Ομολογητές, στη Λευκωσία, ξανά στη Λεμεσό, το 1933 και από 1936 εγκαταστάθηκε στην Πάφο. Είχαν μεσολαβήσει τα Οκτωβριανά, όπου τιμωρήθηκε με φυλάκιση για τη συμμετοχή στην παρέλαση της 21ης Οκτωβρίου 1931. Πέρασε δύσκολα χρόνια, αλλά απέκτησε μια πατριαρχική οικογένεια, δέκα παιδιά, εγγόνια και δισέγγονα. Ένα από τα παιδιά του το βάφτισε μετά τα Οκτωβριανά, στην Παλμεροκρατία, όταν οι Βρετανοί είχαν απαγορεύσει κάθε αναφορά στην Ένωση και στην Ελλάδα. Το αγόρι ονομάστηκε Παρθενώνας. Ο Αριστείδης Τζιάμαλης απεβίωσε στα Κονιά της Πάφου, στις 16 Ιουνίου 1968, την 55η επέτειο έναρξης του δεύτερου βαλκανικού πολέμου. Στον τάφο του γράφει: «Ήρωας 17 μαχών 1907-1918».
Ο Αριστείδης Τζιάμαλης στην Πάφο δεν εγκατέλειψε ποτέ τα οράματα και τους αγώνες της νεότητας. Μέχρι το τέλος της ζωής του συνέχισε να δίνει «το παρών», ευσταλής και υπερήφανος, στις παρελάσεις των εθνικών επετείων μαζί με τους Πάφιους συμπολεμιστές του των ελληνικών πολέμων. Από τις πιο συγκινητικές σελίδες του βιβλίου του Λ. Αντωνίου είναι οι φωτογραφίες των Παφίων βετεράνων στις παρελάσεις των εθνικών επετείων. Οι γέροντες παλαιοί πολεμιστές παρελαύνουν με περηφάνεια στους κεντρικούς δρόμους του Κτήματος, άλλοι με τις φθαρμένες στρατιωτικές τους στολές, άλλοι με τη φουστανέλλα και άλλοι με τα πολιτικά τους ρούχα. Μια φωτογραφία είναι από τη βάπτιση ενός παιδιού του Τζιάμαλη από τον Σωτηράκη Μαρκίδη, τον πρόεδρο των παλαιών πολεμιστών. Ήταν όλοι τους εκεί, δείγμα της συντροφικότητας και της αλληλεγγύης των παλαιών συμπολεμιστών. Όπως τους θυμούνται οι παλαιότεροι Παφίτες, με αγάπη και νοσταλγία, σαν παλιά ασπρόμαυρη καρτποστάλ. Τον Μαρκίδη, τον Τζιάμαλη, τον Μ. Κωνσταντίνου από την Κοίλη, τον Βρυωνίδη, τους δύο Εύζωνες, τον Ζάγκουλο, τον Γερμανό, τον Κουπάτο, τον Σαρίκα, τον Φιλίππου από την Παναγιά, τη νοσοκόμα Ελπινίκη Εγγλεζάκη. Πατριώτες άλλων εποχών και άλλων, μυθικών, διαστάσεων.