Η ζωή και το έργο του 'Αγγελου Κατακουζηνού, του «ασυμβίβαστου επιστήμονα που είχε ψυχή ποιητή» κατά τον Σεφέρη, σκιαγραφούνται στο βιβλίο της συζύγου του
Είσαι ο Ελληνας, όπως τον φανταζόμουν στα δεκαεφτά μου χρόνια στο Αλγέρι, τότε που ονειρευόμουν να επισκεφθώ την Ελλάδα, ο τέλειος συγκερασμός Ιπποκράτη και Σωκράτη». Τα λόγια ανήκουν στον Αλμπέρ Καμύ, έναν από τους δεκάδες διάσημους φίλους, από τον διεθνή πνευματικό και καλλιτεχνικό κόσμο, του 'Αγγελου Κατακουζηνού (1902-1982). Στο πρόσωπο του τελευταίου ο νομπελίστας έβλεπε τον τέλειο συγκερασμό του γιατρού και του φιλοσοφημένου ανθρώπου. Μια σπάνια περίπτωση.
Πτυχές της προσωπικότητας και του βίου του Άγγελου Κατακουζηνού ξεδιπλώνονται στο βιβλίο της συζύγου του.
Η Λητώ Κατακουζηνού (1909-1997), παρά τον έντονο συναισθηματισμό, καταφέρνει να αναδείξει αυτόν τον συγκερασμό στην προσωπικότητα του συζύγου της. Ξαναδιαβάζοντας το συναρπαστικό βιβλίο της, στην πρόσφατη δεύτερη επανέκδοσή του από τη «Μικρή Αρκτο», καλαίσθητη και συμπληρωμένη με κείμενα και ανέκδοτες φωτογραφίες, στεκόμαστε σε κάποιες πτυχές της προσωπικότητας και του βίου του Κατακουζηνού, που στις μέρες μας ίσως έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς μερικές παθογένειες της ελληνικής πραγματικότητας ακόμη καλά κρατούν.
«Σε παρακαλώ να επιστρέψεις εις την Γαλλία, φίλε μου, να επιστρέψεις όσον είναι ακόμη καιρός, να μην εμπλακείς κι εσύ στας δικάς μας περιπετείας και ταλαιπωρίας», τον είχε συμβουλέψει ο σπουδαίος φιλόλογος Ιωάννης Συκουτρής, που πολεμήθηκε όσο λίγοι από το κατεστημένο και οδηγήθηκε στην αυτοκτονία, το 1937, στα 36 του. Η συμβουλή δεν εισακούσθηκε, παρά τις προτάσεις για λαμπρή καριέρα σε Ευρώπη και Αμερική. «Είσαι τρελός, αρνείσαι την τύχη που σου προσφέρεται;» του έλεγαν Γάλλοι συνάδελφοί του, όταν βοηθός ακόμη του διάσημου νευρολόγου Sicard έφτασε η πρώτη πρόταση για την Αμερική. Ακολούθησε κι άλλη για ένα από τα σημαντικότερα νοσοκομεία των ΗΠΑ (Mayo Clinic).
Εκείνος λαχταρούσε να προσφέρει τις υπηρεσίες του ως γιατρός στην Ελλάδα και ως δάσκαλος να διδάξει τα Ελληνόπουλα. «Στην κοιλιά του εγκεφάλου μπήκε, στο πανεπιστήμιο να δούμε...» είχε πει προφητικά ένας γιατρός, μετά από μια επιτυχή επέμβαση του Κατακουζηνού στον «Ευαγγελισμό», όπου υπήρξε επιμελητής και συνιδρυτής του νευρολογικού τμήματος, αλλά όταν χήρεψε η θέση του διευθυντή δεν δόθηκε σ' αυτόν που δικαιωματικά έπρεπε, ίσως και με τη βοήθεια της Φρειδερίκης. Ενώ λοιπόν η Γαλλία τον έκανε καθηγητή από το 1949 και ακαδημαϊκό, η Ιατρική Σχολή Αθηνών του έκλεισε την πόρτα.
Ο λόγος; «Το μάθημά του είναι διαυγές και τόσο πειστικόν ώστε θα ηδύνατο ευκόλως να παρασύρει τους φοιτητάς προς εσφαλμένας κατευθύνσεις, διά τούτο και απορρίπτεται»! Υποχθόνια δράση εναντίον του και για την Ακαδημία Αθηνών. «Ανεπίτρεπτη πράξη, κύριοι...», είχε φωνάξει ο Χατζηκυριάκος ? Γκίκας. «...όσο γρηγορότερα την ξεχάσουμε, τόσο το καλύτερο για την Ακαδημία» (καθηγητής Κ.Δ. Γαρδίκας).
Για τον ίδιο «ηρωισμός είναι να μη συμβιβάζεται με τα άσχημα του κατεστημένου». Ο «πανεπιστήμονας», όπως τον χαρακτήριζε ο Γ. Χειμωνάς, είχε πικραθεί αλλά δεν υπέκυπτε. Το κύριο πεδίο της μάχης του ήταν οι άρρωστοι, που τον λάτρευαν είτε στα νοσοκομεία όπου εργάστηκε είτε στο ιατρείο όπου ανασκάλευε τις ψυχές τους. «Δεν ήταν ο γιατρός, ήταν το γιατρικό», έλεγε ο καρδιακός φίλος του Γ. Τσαρούχης.
Το ήθος και η αγωνιστικότητα είναι ένα άλλο κεφάλαιο της προσωπικότητας του Κατακουζηνού, ειδικά στα χρόνια της Αντίστασης και του Εμφυλίου. Ανάμεσα στα περιστατικά που αναφέρονται, υπογραμμίζουμε την κατηγορηματική άρνησή του στην Αστυνομία να κάνει ναρκοανάλυση στους υπόπτους για τη δολοφονία του Πόλκε. «Αρνείστε να εξυπηρετήσετε την πατρίδα;» «Οχι την πατρίδα, κύριε Β., την Εξουσία αρνούμαι να εξυπηρετήσω εις βάρος του ανθρώπου».
Αυτός ο ασυμβίβαστος επιστήμονας είχε ψυχή ποιητή, όπως έλεγε ο Σεφέρης. Υπήρξε πνευματικός πρέσβης του Φώκνερ, του Καμύ και άλλων στην Ελλάδα και εμψυχωτής μιας μεγάλης παρέας Ελλήνων, εκπροσώπων κυρίως της γενιάς του '30, φίλοι του οι περισσότεροι από τα φοιτητικά χρόνια στο Παρίσι. Αγωνίστηκε για την καθιέρωση Ελλήνων καλλιτεχνών και ποιητών, με περίτρανο παράδειγμα τον Θεόφιλο.
Σελιδοδείκτης
«"Κατακουζηνέ, παράτα τους όλους κι εξέτασέ με". Ο γλύπτης Θανάσης Απάρτης μπήκε φουριόζος στο εξωτερικό ιατρείο του "Ευαγγελισμού". "Τι σου συμβαίνει, Θανάση; Γιατί δεν ήρθες στο σπίτι μου να σε εξετάσω;". "Αρκετούς τζαμπατζήδες έχεις απ' το σινάφι μας, Αγγελε...". "Τι έχεις, Θανάση;" "Νιώθω ένα περίεργο μούδιασμα..." "Εμπα στο ιδιαίτερο, γδύσου, ξάπλωσε και περίμενέ με..." (...) Ξαφνικά σαματάς, κακό, οι άρρωστοι να τρέχουν από δω κι από κει. "Ενας τρελός, πάμε να φύγουμε!" φώναζαν τρομοκρατημένοι, ο χώρος άδειασε μεμιάς και καταμεσής να στέκει ολόγυμνος ο Απάρτης. "Καλέ, τι πάθανε; Πρώτη φορά βλέπουνε γυμνό άνδρα τούτες οι γυναίκες;". "Βρε Θανάση, τι καμώματα είν' αυτά;" "Εσύ, Αγγελε, δεν μου 'πες να γδυθώ; (...) τέτοια σεμνοτυφία δεν τη φανταζόμουνα...».
«ΑΓΓΕΛΟΣ ΚΑΤΑΚΟΥΖΗΝΟΣ, Ο ΒΑΛΗΣ ΜΟΥ»
ΛΗΤΩ ΚΑΤΑΚΟΥΖΗΝΟΥ
Είδος: Βιογραφία
Εκδόσεις: «Μικρή Αρκτος»
Σελίδες: 400
Τιμή: 26 ευρώ
Δήμητρα Ρουμπούλα
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire