Στη Λευκωσία, σύμφωνα με το Wikileaks, ακόμη και ένας Μητροπολίτης έδινε αναφορά στην αμερικανική Πρεσβεία

Wikileaks: Ο Αρχιεπίσκοπος, ένας σύγχρονος Μακιαβέλι

Ο Ταμασού φέρεται να είπε ότι ο εγκέφαλος πίσω από τον θρόνο είναι ο Πάφου.

Της Χριστιάνας Βωνιάτη

Ο Αρχιεπίσκοπος στήριξε τον Χριστόφια τον Ιούλιο του 2008 για να αποφύγει επιβολή φόρων 100 εκατ. ευρώ στην Εκκλησία

Εξαιρετικά «αποκαλυπτικό» για τη σχέση Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου και Προέδρου Χριστόφια, καθώς και για τις δύο «παρατάξεις» στη Σύνοδο, είναι το περιεχόμενο του τηλεγραφήματος με ημερομηνία 25/08/2008, όπως αποκαλύπτεται από την ιστοσελίδα Wikileaks. Το τηλεγράφημα, που φέρει την ένδειξη «εμπιστευτικό», υπογράφεται από τον έως σήμερα πρέσβη των ΗΠΑ στη Λευκωσία, Φρανκ Ούρμπαντσικ. Για πολλές από τις πληροφορίες που σημειώνονται στην αναφορά του Αμερικανού διπλωμάτη γίνεται επίκληση του ονόματος του Μητροπολίτη Ταμασού Ησαΐα. Στο εν λόγω τηλεγράφημα, υπό τον κωδικό 08ΝΙCOSIA691, ο Φρανκ Ούρμπαντσικ σημειώνει –με έντονα καυστικό ύφος– μεταξύ άλλων: «Το κόμμα του Χριστόφια, το ΑΚΕΛ, το μεγαλύτερο και πιο συνεκτικό κόμμα της Κύπρου, αντιστάθηκε στις αλλαγές που προέκυψαν μετά τη διάσπαση της ΕΣΣΔ και οι οποίες μετασχημάτισαν άλλα ευρωπαϊκά κομμουνιστικά κόμματα σε σοσιαλδημοκρατικά κινήματα. Τα σφυροδρέπανα και τα πορτρέτα του Τσε Γκεβάρα συνεχίζουν να κοσμούν τα γραφεία των υψηλών αξιωματούχων του κόμματος, περιλαμβανομένου και αυτού του Χριστόφια. Αν και ποτέ δεν υπήρξαν τόσο αντικληρικοί όσο οι κόκκινοι σύντροφοί τους σε χώρες όπως η Ισπανία για παράδειγμα –ο Χριστόφιας μάς είχε πει λίγο πριν από την εκλογή του πως ο Ιησούς Χριστός ήταν ο πρώτος κομμουνιστής–, οι ΑΚΕΛικοί δύσκολα μπορούν να θεωρηθούν σύμμαχοι με την Ορθόδοξη Εκκλησία της Κύπρου. Διά του λόγου το αληθές, οι υποστηριζόμενοι από την Εκκλησία αγωνιστές της ΕΟΚΑ, στα πλαίσια του αγώνα 1955-59 κατά των Βρετανών, στοχοποιούσαν τους ηγέτες του ΑΚΕΛ μαζί με τις αποικιακές αρχές και τους Τουρκοκύπριους συμμάχους τους, κατηγορώντας τους κομμουνιστές ως συμπαθούντες. Έτσι, δεδομένων των ιστορικών πραγματικοτήτων, μπορεί εύκολα να καταλάβει κανείς γιατί οι εκκλησιαστικοί ηγέτες θα τάσσονταν εναντίον ενός κομμουνιστή υποψηφίου και Προέδρου». Αρχιεπισκοπικοί… μακιαβελισμοί «Ο Χρυσόστομος ως πολιτικός θα έκανε τον Μακιαβέλι περήφανο. Στις –μεταξύ τριών υποψηφίων– εκκλησιαστικές εκλογές του 2006, κατάφερε να στρέψει τους δύο (ισχυρότερους) ανθυποψηφίους του τον έναν εναντίον του άλλου και να κερδίσει αυτός τις εκλογές, παρά το γεγονός ότι είχε συγκεντρώσει μόνο το 8% των ψήφων. Ο εθνικισμός κυριαρχεί στον τρόπο σκέψης του. Όταν βγαίνει να μιλήσει (πράγμα που κάνει συχνά, χωρίς ποτέ σχεδόν να μιλά για ζητήματα πνευματικά), το κάνει για να δυσφημίσει τους Τούρκους και την τουρκοκυπριακή ηγεσία ή για να κατακρίνει τους Ελληνοκύπριους που τάσσονται υπέρ της λύσης. Στη διάρκεια της προεδρικής εκστρατείας το 2008, συμμάχησε από νωρίς με τον ομοϊδεάτη του Παπαδόπουλο, η επανεκλογή του οποίου –σύμφωνα με τις δημοσκοπήσεις– ήταν σχεδόν βέβαιη. Μάλιστα, ο Χρυσόστομος είπε πως το ΔΗΚΟ “είναι το κόμμα μου”. Ελάχιστοι εκπλάγηκαν περισσότερο απ’ όσο ο Αρχιεπίσκοπος όταν ο Παπαδόπουλος απέτυχε να περάσει στον δεύτερο γύρο στις 17 Φεβρουαρίου, έχοντας αφήσει τον δεξιό Κασουλίδη να αναμετρηθεί με τον Χριστόφια. Αμέσως, ο Χρυσόστομος υποστήριξε τον πρώτο, μόνο για να χάσει για μια δεύτερη φορά όταν ο κομμουνιστής υποψήφιος επικράτησε του Συναγερμικού αντιπάλου του. Περί τα τέλη Ιουλίου, ωστόσο, ο Αρχιεπίσκοπος φαίνεται πως είχε μία αποκάλυψη. Έχοντας σφυγμομετρήσει τους ηγέτες των μεγάλων κομμάτων της Κύπρου σχετικά με την επικείμενη ανακοίνωση της έναρξης των συνομιλιών, ο Χρυσόστομος ανακοίνωσε τη στήριξή του, “μιας και χωρίς συνομιλίες δεν μπορεί να υπάρξει λύση”. Ο Αρχιεπίσκοπος ολοκλήρωσε τον κύκλο επαφών του με μια επίσκεψη στο Προεδρικό Μέγαρο στις 31 Ιουλίου. Σε σύντομες δηλώσεις του αμέσως μετά, εξέφρασε την πλήρη στήριξή του στους χειρισμούς του Προέδρου στο Κυπριακό. Ο Χριστόφιας, ωστόσο, δεν μπορούσε τόσο εύκολα να πειστεί με τη μεταστροφή του Αρχιεπισκόπου. Συγκεκριμένα, σε μια στιγμή ειλικρίνειας κατά την τελευταία του συνάντηση με τον πρέσβη Σλίκερ στις 31 Ιουλίου, ο Πρόεδρος εκμυστηρεύτηκε τη δυσπιστία του απέναντι στο πρόσωπο του Χρυσοστόμου, για τις προθέσεις του να κρατήσει την Εκκλησία μακριά από την πολιτική και την πρόθεσή του να διατηρήσει καλές σχέσεις με τις δυνάμεις της λύσης εντός της Ιεράς Συνόδου. Άλλες πηγές της πρεσβείας είχαν στραφεί σε ακόμη πιο συνωμοτικά σενάρια, υποστηρίζοντας πως η συμφωνία είχε να κάνει με τα οικονομικά της Εκκλησίας. Σύμφωνα με τη θεωρία τους, ο Χρυσόστομος προσέφερε τη στήριξή του στον Χριστόφια ως αντάλλαγμα για την αναβολή των σχεδίων της κυβέρνησης, τα οποία είχαν ανακοινωθεί έξι εβδομάδες νωρίτερα, σχετικά με την επιβολή φόρου ύψους 100 εκατομμυρίων ευρώ στην Εκκλησία». Το μεγάλο ξέσπασμα «Η αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ της Εκκλησίας και του κράτους σύντομα κατέρρευσε. Σε ένα συνέδριο για τους Κύπριους της Διασποράς στις 19 Αυγούστου, ο Μητροπολίτης Πάφου, ένας υπερεθνικιστής ο οποίος πιστεύεται πως είναι ο άνθρωπος που γράφει τις ομιλίες του Αρχιεπισκόπου, προσφώνησε τους συμμετέχοντες στο συνέδριο εκ μέρους του Χρυσοστόμου. Με τον Χριστόφια να κάθεται λίγα μέτρα μακριά, αποδοκίμασε έντονα τη ρητορική του Προέδρου για μια “κυπριακή λύση στο κυπριακό πρόβλημα”, επιχειρηματολογώντας πως έτσι υποβιβάζει το πρόβλημα από πρόβλημα εισβολής και κατοχής σε πρόβλημα δικοινοτικής διαφοράς. Κατέκρινε την αποδοχή του Προέδρου για εκ περιτροπής προεδρία (μεταξύ Ε/κ και Τ/κ) σε μια ενιαία ομόσπονδη Κύπρο, καθώς και την απόφαση του Χριστόφια να επιτρέψει τη μετάβαση των Τουρκοκυπρίων στο χωριό Κόκκινα, με αφορμή την 44η “επέτειο” των τουρκικών βομβαρδισμών στην Τηλλυρία. Ανεβαίνοντας μετά στο βήμα, φανερά εκνευρισμένος, ο Χριστόφιας παραμέρισε το γραπτό του κείμενο και αντεπιτέθηκε. “Το κράτος της Κύπρου δεν είναι θεοκρατικό”, δήλωσε με το βλέμμα καρφωμένο στον Μητροπολίτη Πάφου, “αλλά ένα συνεταιρικό (μεταξύ Ε/κ και Τ/κ) κράτος βάσει των συμφωνιών του 1960”. Κατακρίνοντας τους υπέρμετρα εθνικιστικούς λόγους που ακούστηκαν από προηγούμενους ομιλητές, ο Πρόεδρος προειδοποίησε πως οι “πατριωτικές κορόνες” μπορούν να οδηγήσουν μόνο στην καταστροφή, σαν αυτήν του 1974. Η κόντρα έγινε πιο προσωπική όταν ο Χριστόφιας φώναξε πως δεν θα δεχόταν μαθήματα πατριωτισμού από κανέναν, υπενθυμίζοντας στο κοινό πως “ο Πρόεδρος (σε τρίτο ενικό) κέρδισε τις εκλογές με το 53% των ψήφων του εκλογικού σώματος και όχι με 8 ή 10 ή 15 τοις εκατό”. Κατά τις ώρες και τις μέρες που ακολούθησαν της έκρηξης, 5-6 διπλωμάτες του ΥΠΕΞ, ακόμα και νεαρότεροι “αληθινοί πιστοί” που πλαισίωναν τη σκληρή γραμμή σε ό,τι αφορά το Κυπριακό, χαιρέτισαν –έστω κατ’ ιδίαν– τα σχόλια του Χριστόφια, υποστηρίζοντας πως ο εκτός πραγματικότητας Χρυσόστομος άξιζε τη δριμεία επίπληξη που δέχτηκε. Άτομα από το στενό περιβάλλον του Προέδρου φάνηκαν να ευχαριστιούνται από τη θετική δημόσια αντίδραση. Μάλιστα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Στέφανος Στεφάνου, μας είπε στις 20 Αυγούστου πως μια ανεπίσημη σφυγμομέτρηση κατέδειξε πως οι περισσότεροι Κύπριοι τάσσονταν υπέρ του Προέδρου. Στις 22 Αυγούστου, άρχισαν να δημοσιεύονται αναλυτικά ρεπορτάζ, όπως αυτό του “Πολίτη”, με επιχειρήματα και αντεπιχειρήματα σχετικά με τον ρόλο της Εκκλησίας στην πολιτική. Μπορούσαν οι ηγέτες της Εκκλησίας να απολαμβάνουν απεριόριστη ελευθερία λόγου όπως ο μέσος Κύπριος; – αναρωτιόταν η εφημερίδα. Ή μήπως η ειδική σχέση –“η Εκκλησία είναι ο λαός και ο λαός είναι η Εκκλησία”, έγραφε ένας θεολόγος– απέκλειε την κριτική προς τον Πρόεδρο, ο οποίος, στο κάτω-κάτω, κέρδισε τη στήριξη των Κυπρίων τον Φεβρουάριο;». Η εικόνα της Ιεράς Συνόδου «Παρά τη θέση υπεροχής του Αρχιεπισκόπου Χρυσοστόμου Β΄, η Εκκλησία της Κύπρου διακρίνεται από μεγάλη αυτονομία. Το κορυφαίο σώμα της, η Ιερά Σύνοδος, αποτελείται από δέκα επισκόπους/μητροπολίτες και τέσσερεις χωρεπισκόπους και είναι όλοι εξουσιοδοτημένοι να δρουν αυτόνομα στις αντίστοιχες περιφέρειές τους. Οι όποιες δηλώσεις γίνονται από τον Χρυσόστομο ή/και άλλους μητροπολίτες δεν εκφράζουν αναγκαστικά ολόκληρη την Εκκλησία. Η λήψη της όποιας απόφασης για δόγματα και πολιτικές προϋποθέτουν τη σύμφωνη γνώμη της Ιεράς Συνόδου, όχι με βάση την αρχή της ομοφωνίας, αλλά διά της ψήφου της πλειοψηφίας. Στα πλαίσια μιας συνάντησης με το προσωπικό της πρεσβείας στις 21 Αυγούστου, ο Μητροπολίτης Ταμασού και Ορεινής Ησαΐας ανέφερε πως η εκκλησιαστική ιεραρχία είναι διχασμένη σε ό,τι αφορά τους προεδρικούς χειρισμούς στο Κυπριακό. Πέντε εκ των μητροπολιτών της Συνόδου –ο Κύκκου (Νικηφόρος), ο Μόρφου (Νεόφυτος), ο Αμμοχώστου (Βασίλειος), ο Κιτίου (Χρυσόστομος) και ο ίδιος ο Ησαΐας– απολάμβαναν στενούς δεσμούς με τον Χρυσόστομο και στήριζαν την ξαφνική αλλαγή πλεύσης του υπέρ της λύσης στο Κυπριακό. Αυτοί υποστηρίζουν ενεργά τις προσπάθειες της κυβέρνησης, καλώντας εκείνους που επηρεάζουν την κοινή γνώμη εντός των ενοριών τους να “πουλήσουν” τα πλεονεκτήματα μιας διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας, αποκάλυψε ο Ησαΐας. Σε επίπεδο απλού λαού, οι παπάδες της ενορίας έκαναν κηρύγματα “υπέρ της συνύπαρξης και του σεβασμού προς τη φυλετική, θρησκευτική και εθνοτική διαφορετικότητα”. Ένα μεγάλο ιδεολογικό χάσμα χώριζε το στρατόπεδό τους από τους υποστηρικτές της σκληρής γραμμής, συνέχισε να μας λέει ο Ησαΐας – ο Αρχιεπίσκοπος, ο δεύτερος τη τάξει Πάφου (Γεώργιος), ο Κυρηνείας (Παύλος), ο Λεμεσού (Αθανάσιος) και ο Τριμυθούντος (Βαρνάβας). Και οι πέντε τους φοβούνταν τις αλλαγές που μπορούσε να επιφέρει μια λύση και μάλιστα προτιμούσαν τη διατήρηση του στάτους κβο ή ακόμα και τη διχοτόμηση, παρά μια ομοσπονδία σαν αυτή που περιγράφεται σήμερα. Ο Πάφου ήταν το πιο σκληρό καρύδι. Ο Αρχιεπίσκοπος ήταν ένας “εντάξει” (“decent”) συνάδελφος, μέχρι που κλείδωσε τον Πάφου –“τον εγκέφαλο πίσω από τον θρόνο”– ως το δεξί του χέρι. Ο Ησαΐας σύγκρινε τη σκληρής γραμμής ιδεολογία του Πάφου με αυτήν του Τάσσου Παπαδόπουλου, παρ’ όλο που δεν ήταν σε θέση να επιβεβαιώσει τις φήμες πως ο πρώην Πρόεδρος είχε παίξει ρόλο στην πρόσφατη φραστική επίθεση κατά του Χριστόφια. Οι αντίθετοι με τη λύση μητροπολίτες θα συνέχιζαν να αξιοποιούν τα φιλικά προς αυτούς μέσα επικοινωνίας, όπως τη μεγαλύτερη καθημερινή εφημερίδα “Φιλελεύθερος”, το κανάλι Σίγμα και το Ράδιο Πρώτο, για να προωθούν τις απόψεις τους. Το υπέρ της λύσης στρατόπεδο μπορούσε να υπολογίζει μόνο στις εφημερίδες “Πολίτης” και “Αλήθεια”». www.kathimerini.com.cy