Οι ανθρωποθυσίες είναι η αδήριτη ανάγκη
κατά την άσκηση της εξουσίας. Οι Οθωμανοί επέλυσαν το πρόβλημα με τρόπο
βίαιο και σκαιό. Με εντολή του νέου σουλτάνου, κάποιος ευνούχος
στραγγάλιζε με ένα μεταξωτό κορδόνι τον αδελφό του μονάρχη. Τα
πολιτικά ήθη βελτιώθηκαν, αλλά η πολιτική παραμένει το πεδίο της πιο
σκληρής αντιπαραθέσεως, όχι μόνο μεταξύ των κατά συνθήκη αντιπάλων, που
εν πάση περιπτώσει θα δικαιολογούνταν.
Το φαινόμενο έχει διαστάσεις περίπου οικουμενικές. Στην άκρως δικτατορική και μονολιθική Σοβιετική Ενωση ο διάδοχος αποκαθήλωνε τον προκάτοχό του, με κραυγαλέα έκφανση αυτού του φαινομένου την πολιτική καρατόμηση του Ιωσήφ Στάλιν από τον Νικήτα Χρουστσόφ που τον διαδέχθηκε.
Ακόμη και στη χώρα που εφηύρε το κοινοβουλευτικό σύστημα, στη Βρετανία, η βίαιη αποκαθήλωση του τότε Συντηρητικού πρωθυπουργού Εντουαρντ Χιθ από τη Μάργκαρετ Θάτσερ επιβεβαιώνει ότι η ανθρωποθυσία εντάσσεται εάν δεν είναι αναπόσπαστο μέρος της πολιτικής διαδικασίας.
Υπάρχει και άλλη μορφή ανθρωποθυσίας που εκπηγάζει από την ψήφο των πολιτών. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο «πατέρας της νίκης» του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, συνετρίβη στις εκλογές του 1945 από τον ηγέτη των Εργατικών Κλέμεντ Ατλι. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που ενέπλεξε την Ελλάδα στη μικρασιατική περιπέτεια, δεν εξελέγη καν βουλευτής στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920.
Σε περιόδους κρίσεως και αδιεξόδου, τα έθνη αναζητούν ηγέτη υπερφυσικών δυνατοτήτων. Συχνά τη θέση τους καταλαμβάνουν μετριότητες ή γελωτοποιοί. Αλλά ουδέποτε είναι συμπαθείς, ακόμη και οι ηγέτες αδιαμφισβητήτου διαμετρήματος. Το πλήθος τούς παρακολουθεί όπως οι θεατές στο τσίρκο. Θαυμάζουν τη δεξιότητα του σχοινοβάτη, αλλά κατά βάθος περιμένουν την πτώση και τη συντριβή του. Διότι η επίδειξη λαμβάνει χώρα ημερησίως, ενώ η πτώση και η συντριβή συντελούνται άπαξ. Ο υπερβαίνων το μέτρο είναι ον αφύσικο και τερατώδες.
Οι πολιτικές ανθρωποθυσίες στην Ελλάδα είναι πάμπολλες, και ενδιαφέρον έχουν οι συντελούμενες εντός της ίδιας παρατάξεως. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ενταφίασε την πολιτική συμβολή του Αλέξανδρου Παπάγου, τον οποίο διαδέχθηκε. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ εστράφη με βιαιότητα εναντίον του προκατόχου του, Γεωργίου Ράλλη, και στη συνέχεια ακολούθησε και η διαμάχη μεταξύ «μητσοτακικών» και «καραμανλικών».
Στην Κεντροαριστερά οι ανθρωποθυσίες συντελέσθηκαν κυρίως μεταξύ των μελών της μοιραίας δυναστείας των Παπανδρέου. Οι συγκρούσεις του Ανδρέα Παπανδρέου με τον πατέρα Γεώργιο υπήρξαν βίαιες, με ολέθριες συνέπειες για τη χώρα, και στη συνέχεια ο Γιώργος Παπανδρέου αναίρεσε εκ βάθρων την εξωτερική πολιτική του πατέρα του. Τέλος, ο κ. Αλέξης Τσίπρας καρατόμησε τον κ. Αλέκο Αλαβάνο, που τον ανέδειξε στην εξουσία του Συνασπισμού.
Στο πλαίσιο της Νέας Δημοκρατίας, σήμερα καλλιεργείται μια άγονη διαμάχη μεταξύ της σημερινής ηγεσίας και των «καραμανλικών». Ουδείς υπαινιγμός βεβαίως εις βάρος του προέδρου Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος -όπως δήλωσε στην «Κ» προ καιρού- συναντάται και συζητεί με τον κ. Κώστα Καραμανλή και το ίδιο πράττει ασφαλώς με την κ. Ντόρα Μπακογιάννη. Κλίμα δυσπιστίας δηλητηριάζει την πολιτική ζωή, εν ονόματι μιας αρχηγικής μονολιθικότητος, που όμως οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην πλήρη αποσύνθεση.
Έντυπη
Το φαινόμενο έχει διαστάσεις περίπου οικουμενικές. Στην άκρως δικτατορική και μονολιθική Σοβιετική Ενωση ο διάδοχος αποκαθήλωνε τον προκάτοχό του, με κραυγαλέα έκφανση αυτού του φαινομένου την πολιτική καρατόμηση του Ιωσήφ Στάλιν από τον Νικήτα Χρουστσόφ που τον διαδέχθηκε.
Ακόμη και στη χώρα που εφηύρε το κοινοβουλευτικό σύστημα, στη Βρετανία, η βίαιη αποκαθήλωση του τότε Συντηρητικού πρωθυπουργού Εντουαρντ Χιθ από τη Μάργκαρετ Θάτσερ επιβεβαιώνει ότι η ανθρωποθυσία εντάσσεται εάν δεν είναι αναπόσπαστο μέρος της πολιτικής διαδικασίας.
Υπάρχει και άλλη μορφή ανθρωποθυσίας που εκπηγάζει από την ψήφο των πολιτών. Ο Ουίνστον Τσώρτσιλ, ο «πατέρας της νίκης» του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, συνετρίβη στις εκλογές του 1945 από τον ηγέτη των Εργατικών Κλέμεντ Ατλι. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος, που ενέπλεξε την Ελλάδα στη μικρασιατική περιπέτεια, δεν εξελέγη καν βουλευτής στις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου 1920.
Σε περιόδους κρίσεως και αδιεξόδου, τα έθνη αναζητούν ηγέτη υπερφυσικών δυνατοτήτων. Συχνά τη θέση τους καταλαμβάνουν μετριότητες ή γελωτοποιοί. Αλλά ουδέποτε είναι συμπαθείς, ακόμη και οι ηγέτες αδιαμφισβητήτου διαμετρήματος. Το πλήθος τούς παρακολουθεί όπως οι θεατές στο τσίρκο. Θαυμάζουν τη δεξιότητα του σχοινοβάτη, αλλά κατά βάθος περιμένουν την πτώση και τη συντριβή του. Διότι η επίδειξη λαμβάνει χώρα ημερησίως, ενώ η πτώση και η συντριβή συντελούνται άπαξ. Ο υπερβαίνων το μέτρο είναι ον αφύσικο και τερατώδες.
Οι πολιτικές ανθρωποθυσίες στην Ελλάδα είναι πάμπολλες, και ενδιαφέρον έχουν οι συντελούμενες εντός της ίδιας παρατάξεως. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ενταφίασε την πολιτική συμβολή του Αλέξανδρου Παπάγου, τον οποίο διαδέχθηκε. Ο Ευάγγελος Αβέρωφ εστράφη με βιαιότητα εναντίον του προκατόχου του, Γεωργίου Ράλλη, και στη συνέχεια ακολούθησε και η διαμάχη μεταξύ «μητσοτακικών» και «καραμανλικών».
Στην Κεντροαριστερά οι ανθρωποθυσίες συντελέσθηκαν κυρίως μεταξύ των μελών της μοιραίας δυναστείας των Παπανδρέου. Οι συγκρούσεις του Ανδρέα Παπανδρέου με τον πατέρα Γεώργιο υπήρξαν βίαιες, με ολέθριες συνέπειες για τη χώρα, και στη συνέχεια ο Γιώργος Παπανδρέου αναίρεσε εκ βάθρων την εξωτερική πολιτική του πατέρα του. Τέλος, ο κ. Αλέξης Τσίπρας καρατόμησε τον κ. Αλέκο Αλαβάνο, που τον ανέδειξε στην εξουσία του Συνασπισμού.
Στο πλαίσιο της Νέας Δημοκρατίας, σήμερα καλλιεργείται μια άγονη διαμάχη μεταξύ της σημερινής ηγεσίας και των «καραμανλικών». Ουδείς υπαινιγμός βεβαίως εις βάρος του προέδρου Αντώνη Σαμαρά, ο οποίος -όπως δήλωσε στην «Κ» προ καιρού- συναντάται και συζητεί με τον κ. Κώστα Καραμανλή και το ίδιο πράττει ασφαλώς με την κ. Ντόρα Μπακογιάννη. Κλίμα δυσπιστίας δηλητηριάζει την πολιτική ζωή, εν ονόματι μιας αρχηγικής μονολιθικότητος, που όμως οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην πλήρη αποσύνθεση.
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire