Η κοσμοπολίτισσα Πόλη σε 12.000 καρτ ποστάλ από τον Σεϊχούν Μπινζέτ

Ο χημικός μηχανικός συλλέγει ρετρό καρτ ποστάλ οθωμανικής εποχής 45 χρόνια

Περήφανος συλλέκτης. Ο χημικός μηχανικός Σεϊχούν Μπινζέτ δείχνει μερικές από τις 12.000 καρτ ποστάλ που έχει συγκεντρώσει στην πολύτιμη συλλογή του

Ενας τούρκος συλλέκτης έχει συγκεντρώσει έναν θησαυρό: περίπου 12.000 καρτ ποστάλ του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα οι οποίες απεικονίζουν, όπως λέει, το κοσμοπολίτικο και πολυπολιτισμικό παρελθόν της Κωνσταντινούπολης.

Ο Σεϊχούν Μπινζέτ τα τελευταία 45 χρόνια έχει μια δημιουργική εμμονή: όπου σταθεί κι όπου βρεθεί μαζεύει ρετρό καρτ ποστάλ. Χημικός μηχανικός το επάγγελμα, απέκτησε τις πρώτες του κάρτες το 1969 και αυτό που ξεκίνησε ως ένα απλό χόμπι στην πορεία έγινε στόχος ζωής.

«Οπου κι αν πήγαινα, στην Τουρκία ή στο εξωτερικό, είχα το μυαλό μου να βρω κάπου αυτές τις ξεχασμένες καρτ ποστάλ της οθωμανικής εποχής. Στην πορεία μαζεύτηκαν σχεδόν 12.000 και αποφάσισα να τις παρουσιάσω στο κοινό» λέει ο Μπινζέτ που διοργάνωσε μια έκθεση με τίτλο «Ottomans@Postcards» («Οθωμανικές καρτ ποστάλ») στο Κέντρο Τεχνών Σναϊντερτέμπελ στη συνοικία Γαλατασαράι της Πόλης.

Τουρκικές, γαλλικές και ελληνικές σημαίες ανεμίζουν ταυτόχρονα

«Η συλλογή μου ζωντανεύει την Πόλη όπως ήταν πριν από 100 ή και περισσότερα χρόνια. Οι επισκέπτες της έκθεσης μπορούν να θαυμάσουν ιστορικές συνοικίες όπως το Μπέγιογλου με τις τουρκικές, γαλλικές και ελληνικές σημαίες να ανεμίζουν ταυτόχρονα στην ίδια καρτ ποστάλ. Επίσης να δουν τους εμπόρους της εποχής εκείνης, τους φοιτητές, τις γυναίκες, τους αθλητές και τους ψαράδες. Να περιηγηθούν οπτικά σε γλέντια και γιορτές στη Σαμψούντα και στις επαρχίες του Τσανάκαλε, να δουν τους πάγκους με τους πωλητές στρειδιών και χταποδιών» λέει στην εφημερίδα «Hurriyet» ο τούρκος συλλέκτης.

Οπως αναφέρεται στο σχετικό ρεπορτάζ, οι καρτ ποστάλ ήταν βασικό μέσο επικοινωνίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ιδίως λίγες δεκαετίες πριν από την κατάρρευσή της. Ενας βασικός λόγος ήταν ότι δεν περνούσαν από εκτεταμένη λογοκρισία διότι γράφονταν και στέλνονταν στον παραλήπτη χωρίς να μπουν σε φάκελο (πολλοί φάκελοι ανοίγονταν και το περιεχόμενο των επιστολών ελεγχόταν μεθοδικά από τους λογοκριτές της Υψηλής Πύλης).

«Αυτό το γεγονός, η έλλειψη λογοκρισίας, τις κατέστησε εξαιρετικά δημοφιλείς: όλα τα γράμματα που έρχονταν μέσα σε φάκελο υφίσταντο λογοκρισία από το καθεστώς, οπότε οι άνθρωποι στράφηκαν στις καρτ ποστάλ αφού δεν ένιωθαν και τόσο άνετα στέλνοντας επιστολές και γνωρίζοντας πως αυτές θα ανοιχτούν και θα διαβαστούν από τρίτους» λέει ο τούρκος συλλέκτης. Επίσης ήταν εύχρηστες διότι απαιτούσαν σύντομο κείμενο και αισθητικά ενδιαφέρουσες διότι παρουσίαζαν μια μεγάλη ποικιλία από εικόνες, αρχικά ζωγραφιές και μετά κυρίως φωτογραφίες ασπρόμαυρες ή επιχρωματισμένες. Στην Πόλη η «χρυσή εποχή» των καρτ ποστάλ ήταν τα 40 χρόνια μεταξύ 1880 και 1920.

«Οι σημερινές καρτ ποστάλ είναι το Facebook»

«Και σήμερα η λογική της καρτ ποστάλ έχει βρει ξανά τη θέση της στην εποχή του Facebook και του Twitter, έστω και ελαφρώς παραλλαγμένη: οι άνθρωποι ανταλλάσσουν φωτογραφίες μέσω των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης, με τη διαφορά ότι πλέον οι φωτογραφίες αυτές είναι ψηφιακά επεξεργασμένες» καταλήγει ο Μπινζέτ.

Φυσικά οι καρτ ποστάλ δεν ήταν αποκλειστικό φαινόμενο της ύστερης οθωμανοκρατίας. Η διάδοσή τους ήταν ταχύτατη σε όλη την Ευρώπη και στη Βόρεια Αμερική. Με την έναρξη όμως του Α' Παγκοσμίου Πολέμου σταδιακά η δημοτικότητά τους άρχισε να φθίνει αφού έκαναν την εμφάνισή τους νέες τεχνολογίες, όπως το τηλέφωνο, που σταδιακά άρχισαν να τις υποκαθιστούν. Οι καρτ ποστάλ υπήρχαν ήδη από το 1840, αλλά η επίσημη πατέντα τους κατατέθηκε 20 χρόνια μετά, το 1861, από έναν Αμερικανό, βρετανικής καταγωγής, τον Χάιμαν Λίπμαν, που τις έκανε εμπορεύσιμο είδος στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ.

Στη Βρετανία τα Βασιλικά Ταχυδρομεία δεν επέτρεπαν στα καταστήματα να πωλούν ζωγραφισμένες καρτ ποστάλ ως το 1894, οπότε η παραθαλάσσια πόλη Σκάρμπορο ήταν η πρώτη βρετανική που έλαβε άδεια πώλησης των καρτ ποστάλ. Οι καρτ ποστάλ ως μέσο επικοινωνίας στη Βρετανία έγιναν δημοφιλείς στην εδουαρδιανή περίοδο, στις αρχές του 20ού αιώνα, και συνέχισαν έτσι περίπου ως τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Τη δεκαετία του 1950 ένας βρετανός σχεδιαστής καρτ ποστάλ βρέθηκε στη δίνη μιας δίωξης εναντίον του για «προσβολή χρηστών ηθών». Ο Ντόναλντ Μαγκίλ δέχθηκε την επίθεση των βρετανών λογοκριτών που κατηγόρησαν πως οι καρτ ποστάλ του ήταν αυθάδεις και «σόκιν» επειδή περιείχαν κάποιες ανάρμοστες λέξεις και σεξουαλικά υπονοούμενα.

Δημοσιεύτηκε στο HELIOS PLUS στις 25 Φεβρουαρίου 2014
Το Βήμα, 26/02/2014