Το Αιγαίο υπό Νατοϊκή επικυριαρχία

                           ΝΑΤΟ  παντός καιρού

Του Στέφανου Κωνσταντινίδη*

Καθώς η προσφυγική  κρίση οξύνεται και παίρνει δραματικές διαστάσεις, η Ευρώπη αδυνατεί να την αντιμετωπίσει και καλεί το ΝΑΤΟ σε βοήθεια.  Η Γερμανία αναγκάζεται  επίσης να εκλιπαρεί την Άγκυρα να  κρατήσει τους πρόσφυγες με αντάλλαγμα τα δισεκατομμύρια που της προσφέρει και όχι μόνον. Η Μέρκελ πηγαίνει στην Άγκυρα ικέτης και ο πονηρός  Σουλτάνος ανεβάζει τον πήχυ.  Η Ευρώπη  της παρακμής, η Ευρώπη των 450 εκατομμυρίων,  αδυνατεί να δεχτεί 1-2 εκατομμύρια πρόσφυγες! Ο ανθρωπισμός έχει πάρει διαζύγιο από την γηραιά ήπειρο που έθαψε τις αξίες του Διαφωτισμού και υψώνει τείχη εγωϊσμού και μιζέριας. Είναι η ίδια Ευρώπη που οφείλει την ευημερία της στην υπερεκμετάλλευση του υπόλοιπου κόσμου, πρώτα μέσω του αποικισμού και στην συνέχεια μέσω της μεταποικιακής πολιτικής της εξάρτησης και των άνισων ανταλλαγών .

Γιατί όμως το ΝΑΤΟ; Φαίνεται ότι  αυτό ήταν περισσότερο η ιδέα της Άγκυρας που θέλει να εμπλακεί το ΝΑΤΟ στην περιοχή λόγω της ρωσικής παρουσίας στη Συρία.

Το ΝΑΤΟ βέβαια  ενισχύει ήδη την Τουρκία αλλά μια πιο εμφανής εμπλοκή του με τις ευλογίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ιδιαίτερα του Βερολίνου, ικανοποιεί την Άγκυρα καθώς διευρύνει την δυτική παρουσία στην περιοχή και στέλνει ένα σαφές μήνυμα στη Μόσχα να απέχει από ενέργειες στα τουρκο-συριακά σύνορα. Πέρα όμως από την Ρωσία, η παρουσία του ΝΑΤΟ  ενισχύει την αμφισβήτηση της ελληνικής κυριαρχίας στο Αιγαίο από την πλευρά της Άγκυρας.  Όπως είναι γνωστόν το Βερολίνο και η ΕΕ θέλησαν και στο παρελθόν να εμπλέξουν από κοινού την Ελλάδα και την Τουρκία σε επιχειρήσεις είτε διάσωσης, είτε ανακοπής των προσφύγων στην περιοχή, κάτι που απέρριψε η Αθήνα καθώς κάτι τέτοιο θα έθετε υπό τουρκικό έλεγχο το Αιγαίο. Για τον λόγο αυτό φαίνεται ότι ο έλληνας πρωθυπουργός κ. Τσίπρας ζήτησε όπως οποιεσδήποτε επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στην περιοχή περιοριστούν στα τουρκικά χωρικά ύδατα. Πρακτικά όμως κάτι τέτοιο είναι μάλλον αδύνατον, οπότε η ελληνική πλευρά θα επιμείνει τουλάχιστον να μη υπάρχει τουρκική συμμετοχή στις επιχειρήσεις εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων.

Οι υπουργοί Άμυνας των χωρών μελών του ΝΑΤΟ  που συζήτησαν  το θέμα στις Βρυξέλλες  αποφάσισαν τελικά  την αποστολή ναυτικής δύναμης στην περιοχή, στην παρούσα φάση υπό γερμανική διοίκηση.  Πρωταρχικός στόχος της δύναμης θα είναι η αντιμετώπιση των δικτύων των διακινητών.  Η φόρμουλα που συζητήθηκε θα είναι η εξής, σύμφωνα με ελληνική πηγή : Οι ναυτικές δυνάμεις της Ελλάδας θα δραστηριοποιούνται στα ελληνικά χωρικά ύδατα, και αντίστοιχα οι τουρκικές στα τουρκικά χωρικά ύδατα. Η ίδια πηγή τόνισε ότι όλες οι άλλες ναυτικές δυνάμεις των Συμμάχων θα μπορούν να κυκλοφορούν ελεύθερα στα χωρικά ύδατα και των δύο χωρών. 

Σημειώνεται ότι υπό κανονικές συνθήκες το ΝΑΤΟ δεν έχει αρμοδιότητες σε θέματα προσφύγων ή μεταναστών. Όμως είναι γνωστόν ότι μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και την διάλυση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, το ΝΑΤΟ επωφελήθηκε της ευκαιρίας για να διευρύνει τις δραστηριότητες του με αποτέλεσμα να εμπλακεί στους βομβαρδισμούς της Γουγκοσλαβίας και στην ανατροπή του Μιλόσεβιτς. Ανέλαβε επίσης στη συνέχεια ευθύνες στη Βοσνία και το Κόσοβο κάτι που είχε ως αποτέλεσμα η Ευρωπαϊκή Ένωση να ταυτιστεί μαζί του. Η επέμβαση τώρα για το προσφυγικό, θα επιβεβαιώσει αφ΄ενός την ανικανότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης να χειριστεί από μόνη της το θέμα και κατά δεύτερον λόγο ότι το ΝΑΤΟ είναι παντός καιρού και κάθε δραστηριότητας. Έτσι στρατικοποιείται ακόμη και ένα ανθρωπιστικό θέμα και εμπλέκεται η Τουρκία μέσω του ΝΑΤΟ σε θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  Ανάγεται εν ολίγοις σε προνομιακό συνεταίρο της ΕΕ η Άγκυρα, κάτι που είναι μόνιμη επιδίωξη της.

Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει κατά την Νατοϊκή επιχείρηση να διαφυλακτούν πολύ λεπτές ισορροπίες, δεδομένης της ρωσικής παρουσίας στην περιοχή, και η Ελλάδα να προστατεύσει τα συμφέροντα της. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η εμπλοκή του ΝΑΤΟ είναι μια πολύ επικίνδυνη ενέργεια που μπορεί να περιπλέξει ακόμη περισσότερο την ήδη τεταμένη κατάσταση που επικρατεί εκεί. Πρόκειται δε σαφώς για ενέργεια που αναβαθμίζει την Τουρκία και θέτει σε κίνδυνο τα ελληνικά συμφέροντα.  Ασφαλώς η εξέλιξη αυτή είναι και για την Κύπρο αρνητική σε μια στιγμή που η λύση που ετοιμάζεται στο Κυπριακό είναι Νατοϊκών προδιαγραφών και θα εξυπηρετεί τους τουρκικούς στρατηγικούς στόχους. Ο κίνδυνος μάλιστα, δεδομένης της αμερικανικής στροφής υπέρ των Κούρδων της Συρίας, είναι να εξευμενιστεί η Τουρκία με ανταλλάγματα στην Κύπρο. Και ο μεν Αναστασιάδης και ο ΔΗΣΥ δεν έκρυψαν ποτέ τους  νατοϊκούς προσανατολισμούς τους. Η ακελική  νομενκλατούρα όμως  που έσχιζε κάποτε τα ιμάτια της για τον Συνεταιρισμό για την Ειρήνη, πως οδεύει τώρα  αδιαμαρτύρητα τον δρόμο της Νατοϊκής λύσης;

*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.