Κατάλυση και όχι μετεξέλιξη για την Κυπριακή Δημοκρατία

Η Άγκυρα αξιώνει επισήμως «νέο ιδρυτικό συνεταιρισμό» και πρωτογενές δίκαιο

Βρυξέλλες: «Ξεχάστε την Κυπριακή Δημοκρατία, η λύση στην Κύπρο θα προνοεί έναν νέο συνεταιρισμό δύο ισότιμων ιδρυτικών κρατιδίων». Με αυτή τη κατηγορηματική φράση, όπως πληροφορείται ο «Φ», η Άγκυρα διεμήνυσε σε ανώτατο πολιτικό επίπεδο προς την ΕΕ ότι η Κυπριακή Δημοκρατία «είναι εκλιπούσα» (defunct) και «ως εκ τούτου δεν είναι  δυνατό να εκπροσωπήσει τις δύο ισότιμες συνιστώσες πολιτείες, οι οποίες θα εγκαθιδρύσουν από κοινού το νέο συνεταιριστικό κράτος».

Οι ίδιες πληροφορίες του «Φ» αναφέρουν ότι η Τουρκία υπέδειξε σε υψηλούς τόνους προς την ΕΕ ότι η λύση που ενδέχεται να εγκριθεί το 2016 από τους «δύο λαούς, σε χωριστά δημοψηφίσματα» (σ.σ. ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή κοινότητα), «θα πρέπει να καταστεί πρωτογενές δίκαιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας», με προφανή στόχο να μη δύνανται να προσβληθούν ενώπιον του Δικαστηρίου της ΕΕ οι δρομολογούμενες εκ μέρους της τουρκικής πλευράς παρεκκλίσεις στο «αναφαίρετο» δικαίωμα εγκατάστασης.  

Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, το θέμα συζητείται ευρέως σε κύκλους των Βρυξελλών, οι οποίοι προκρίνουν «μεταβατικές περιόδους» οι οποίες θα εκτείνονται σε τέτοιο βάθος χρόνου, ώστε θα λειτουργήσουν εν πολλοίς ως μόνιμες παρεκκλίσεις. 

Το ξεκαθάρισμα προθέσεων της τουρκικής πλευράς προς σημαίνοντα πρόσωπα της ΕΕ φέρεται να επιδιώχθηκε με πρόσχημα να διασφαλισθεί ο «δικοινοτικός, διζωνικός χαρακτήρας της λύσης». Όπως μας λέχθηκε, οι τουρκικές θέσεις που διαβιβάσθηκαν προς αξιωματούχους της ΕΕ «είναι συνεπείς» με τη θέση για κατάλυση και όχι για μετεξέλιξη της Κυπριακής Δημοκρατίας, αλλά και με τις δημόσιες τοποθετήσεις του Μουσταφά Ακιντζί, ο οποίος ως γνωστόν περιόρισε το «δικαίωμα εγκατάστασης» ελληνοκυπρίων προσφύγων, σε μια ενδεχόμενη λύση, στη διατήρηση ενός εξοχικού σπιτιού στο βόρειο τμήμα της νήσου ή στη διαμονή τους σε ξενοδοχεία. 

Είναι προφανές ότι οι τουρκικές δημόσιες δηλώσεις προσλαμβάνουν πλέον χαρακτήρα επίσημων διεκδικήσεων προς την ΕΕ, από την οποία αναμένουν «να πράξει τα δέοντα», ξεχειλώνοντας το κεκτημένο. Το πλέον όμως ανησυχητικό δεν είναι τόσο οι τουρκικές διεκδικήσεις, όσο η «στωικότητα» με την οποία τις υποδέχθηκαν Ευρωπαίοι αξιωματούχοι, αρκούμενοι απλώς να τις καταγράψουν. 

Άλλωστε, για πρώτη φορά από την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, τον Οκτώβριο του 2005, η ΕΕ σέρνεται κυριολεκτικά στα πόδια του Ταγίπ Ερντογάν. Πρώτη και καλύτερη η Κομισιόν, η οποία λέει «ναι» σε όλα τα ανταλλάγματα που διεκδικεί η Τουρκία προκειμένου να συνεργαστεί με την ΕΕ στο ζήτημα της προσφυγικής κρίσης. Ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, ακολουθώντας πιστά τις εντολές της Άνγκελα Μέρκελ, επιδιώκει την ικανοποίηση όλων των αιτημάτων που προβάλλει η Άγκυρα, έχοντας σχεδόν απολέσει τον ρόλο του ως θεματοφύλακα των Συνθηκών και διακινδυνεύοντας να καταστεί πολιτικά ανυπόληπτος. Μια απλή καταγραφή των γεγονότων των τελευταίων τεσσάρων μηνών, είναι ενδεχομένως ενδεικτική της κατάστασης που επικρατεί:

● Η Κομισιόν, της οποίας προΐσταται ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, πρότεινε στην Τουρκία το ξεπάγωμα του διαπραγματευτικού κεφαλαίου 17, για την Οικονομική και Νομισματική Πολιτική, το περασμένο φθινόπωρο. Ο Ερντογάν χαρακτήρισε ανεπαρκή την πρόταση των Βρυξελλών. Έκανε εμφάνιση σουλτάνου στις Βρυξέλλες και αξίωσε το ξεπάγωμα άλλων πέντε κεφαλαίων που μπλοκάρει η Κυπριακή Δημοκρατία. Η Κομισιόν δεσμεύθηκε να τα ξεπαγώσει, αλλά ο κ. Ερντογάν επανήλθε ζητώντας γραπτή δέσμευση. Ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ, όπως απεκάλυψε ο «Φ», αναγκάστηκε να αποστείλει επιστολή προς τον Αχμέτ Νταβούτογλου, διά της οποίας δεσμεύεται στο ξεπάγωμα των πέντε κεφαλαίων, τον προσεχή Μάρτιο, προβαίνοντας μάλιστα και σε ονομαστική αναφορά, προκειμένου να ικανοποιήσει στο έπακρο τις απαιτήσεις του κ. Ερντογάν. Και αδιαφορώντας για τα κυριαρχικά δικαιώματα και τα ζωτικά συμφέροντα ενός κράτους-μέλους, της Κυπριακής Δημοκρατίας.

● Ο κ. Ερντογάν εξασφάλισε από την ΕΕ την έναρξη συζητήσεων για αναβάθμιση της τελωνειακής του σύνδεσης. Το γεγονός συνιστά πρόκληση, τόσο προς την ΕΕ όσο και κυρίως προς την Κυπριακή Δημοκρατία, καθώς ως γνωστόν η Τουρκία δεν εφαρμόζει την υφιστάμενη τελωνειακή σύνδεση με όλα τα κράτη-μέλη (διατηρεί κλειστά τα λιμάνια της προς την Κύπρο). Πώς λοιπόν οι Βρυξέλλες (και η Λευκωσία) αποδέχονται το αίτημα Ερντογάν για συζήτηση ενός νέου πλαισίου τελωνειακής σύνδεσης, χωρίς προηγουμένως να διασφαλίσουν ότι θα εφαρμόσει το υφιστάμενο πλαίσιο;

● Η Κομισιόν πρότεινε ανακατανομή κονδυλίων ύψους 1 δισεκατομμυρίου ευρώ προς την Τουρκία, για τη στήριξη των προσφύγων. Η Άγκυρα διαφώνησε δημοσίως με την εισήγηση της Κομισιόν. Αξίωσε 3 δισεκατομμύρια ευρώ. Ο κ. Γιούνκερ είπε «ναι», με τη σύμπραξη όλων των κρατών-μελών, αλλά η Άγκυρα επανήλθε ζητώντας όπως το ποσό αυτό θεωρηθεί ως αφετηρία (initial), αίτημα που επίσης έγινε αποδεκτό. Όπως αποκαλύψαμε, η Τουρκία αξιώνει πλέον 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε ετήσια βάση από την ΕΕ. Και κανείς δεν ξέρει πού θα φτάσει... 

● Παρά το γεγονός ότι η Τουρκία εξασφάλισε οικονομική βοήθεια από την ΕΕ για τη στήριξη των 2,2 εκατομμυρίων Σύρων προσφύγων που βρίσκονται στο έδαφός της, επιδιώκει πλέον να εξασφαλίσει και τη μετεγκατάσταση σημαντικού αριθμού προσφύγων προς κράτη της ΕΕ. Στις 18 Φεβρουαρίου, στην παρουσία και του Αχμέτ Νταβούτογλου, θα πραγματοποιηθεί σύνοδος των «προθύμων κρατών», στην οποία αναμένεται να συζητηθεί πρόταση της ολλανδικής Προεδρίας για μετεγκατάσταση 250.000 προσφύγων από την Τουρκία, με αντάλλαγμα την επιστροφή προσφύγων και μεταναστών που διοχετεύονται στην ΕΕ. Όπως είχαμε αποκαλύψει, οι Βρυξέλλες τρέμουν υπό την απειλή  του Ερντογάν να διοχετεύσει τεράστιο αριθμό προσφύγων στην ΕΕ. Τις πληροφορίες αυτές ενίσχυσε έγγραφο που παρουσίασε η ιστοσελίδα Euro2day, στο οποίο καταγράφεται απειλή του κ. Ερντογάν προς τον Ζαν Κλοντ Γιούνκερ ότι θα στείλει πρόσφυγες με λεωφορεία στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία, πλημμυρίζοντας την ΕΕ. 

Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα τα οποία καταδεικνύουν ότι η Κομισιόν «χορεύει στους ρυθμούς» Ερντογάν, ο οποίος αναμένει ότι ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ θα αποδειχθεί εξίσου καλός «χορευτής» και στο Κυπριακό, ικανοποιώντας στο έπακρο τα τουρκικά αιτήματα και προσαρμόζοντας το κεκτημένο στην όποια λύση... 

Στον αέρα οι θεμελιώδεις ελευθερίες

Ουσιαστικοί περιορισμοί στο δικαίωμα εγκατάστασης και απόκτησης περιουσίας επιδιώκονται από την τουρκική πλευρά, με πρόσχημα τη διασφάλιση της διζωνικότητας του νέου μορφώματος που θα προκύψει στην Κύπρο, ως αποτέλεσμα μιας ενδεχόμενης λύσης. Όπως διευκρίνισε η Άγκυρα προς κύκλους της ΕΕ., η διασφάλιση της διζωνικότητας του κράτους απαιτεί την υιοθέτηση παρεκκλίσεων από το δικαίωμα εγκατάστασης Ελληνοκυπρίων στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. 

Είναι τουλάχιστον προφανές ότι οι περιορισμοί που επιχειρείται να επιβληθούν επί του προκειμένου, είτε με τη μορφή παρεκκλίσεων, είτε με την υιοθέτηση μεταβατικών περιόδων (σε βάθος χρόνου), θα οδηγούν σε περιορισμό των θεμελιωδών ελευθεριών, αποστερώντας κυρίως από τους Ελληνοκύπριους πρόσφυγες το δικαίωμα εγκατάστασης και επιστροφής στις πατρογονικές τους εστίες.

Γι' αυτό άλλωστε και η Άγκυρα αξιώνει όπως η όποια λύση επενδυθεί με τον μανδύα του πρωτογενούς δικαίου, ώστε να είναι αδύνατη η προσβολή της στο Δικαστήριο της ΕΕ. 
 

Αξιοσημείωτο είναι ότι ο ίδιος ο πρόεδρος Αναστασιάδης, στην πρόσφατη τοποθέτησή του ενώπιον της Βουλής των Αντιπροσώπων, άφησε σαφώς να εννοηθεί ότι η «συναντίληψη» που υπάρχει στη βάση και του Κοινού Ανακοινωθέντος για τη διασφάλιση των βασικών ελευθεριών, θα πρέπει να σέβεται τον διζωνικό χαρακτήρα του νέου μορφώματος.

Είπε χαρακτηριστικά ότι υπάρχει συναντίληψη για «ελευθερία διακίνησης προσώπων, εγκατάστασης, απόκτησης περιουσίας και ενάσκησης επαγγέλματος, με σεβασμό στη διασφάλιση του διζωνικού και δικοινοτικού χαρακτήρα του κράτους».

Με άλλα λόγια, η ελευθερία εγκατάστασης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη και να «σέβεται», σύμφωνα με τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας, τον δικοινοτικό χαρακτήρα του κράτους που θα προκύψει. Εάν, δηλαδή, κριθεί ότι ο δικοινοτικός αυτός χαρακτήρας αλλοιώνεται, τότε το θεμελιώδες δικαίωμα της ελεύθερης εγκατάστασης προσφύγων, παύει να ισχύει; 

Η απάντηση στο ερώτημα είναι τουλάχιστον προφανής. Άλλωστε, ο Μουσταφά Ακιντζί μίλησε χωρίς περιστροφές. Είπε, σύμφωνα με το ΚΥΠΕ, ότι «η νόμιμη κατοικία κάποιου θα μπορεί να είναι στη δική του περιοχή και στην άλλη περιοχή όποιος θέλει θα μπορεί να έχει το εξοχικό του, να μείνει σε ξενοδοχείο». Πιο απλά, ένας Ελληνοκύπριος θα έχει τη νόμιμη κατοικία του στο ελληνοκυπριακό συνιστών κρατίδιο και στο τουρκοκυπριακό συνιστών κρατίδιο θα μπορεί να έχει το εξοχικό του ή να μένει σε ξενοδοχείο. Η θεώρηση αυτή καλύπτει μεν «τουριστικές ανάγκες», αλλά όχι και το «αναφαίρετο» δικαίωμα (επαν)εγκατάστασης ενός Ελληνοκύπριου πρόσφυγα. 

Κατανόηση Άιντα για διατήρηση εγγυήσεων
 

Ο Ειδικός Σύμβουλος του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Έσπεν Μπαρθ Άιντα, επιδεικνύει, όπως πληροφορείται ο «Φ», ιδιαίτερη κατανόηση στο αίτημα της Τουρκίας για διατήρηση του εγγυητικού της ρόλου, μετά από μια ενδεχόμενη λύση στην Κύπρο.

Στις συζητήσεις του με κοινοτικούς επισήμους, ο κ. Άιντα υπεραμύνεται του τουρκικού αιτήματος, παραπέμποντας σε μια «μεταβατική περίοδο», την οποία πάντως αποφεύγει να προσδιορίσει.

Στις θέσεις που εκφράζει ο κ. Άιντα, «κατ’ επανάληψη» τους τελευταίους έξι μήνες, υποστηρίζει ότι ο εγγυητικός ρόλος της Τουρκίας θα μπορούσε να διατηρηθεί για κάποιο χρονικό διάστημα και να αξιολογηθεί εκ νέου σε μεταγενέστερο στάδιο... Τουρκικοί κύκλοι ισχυρίζονται ότι ανάλογη κατανόηση, με αυτήν που επιδεικνύει ο κ. Άιντα, εξασφαλίζουν για το ζήτημα των εγγυήσεων και από κύκλους της ΕΕ. 

Ανταπόκριση: Παύλος Ξανθούλης, Βρυξέλλες

 

- See more at: http://www.philenews.com/el-gr/top-stories/885/299143/katalysi-kai-ochi-metexelixi-gia-tin-kypriaki-dimokratia#sthash.pgQAw6m4.dpuf