Κύπρος - Πέμπτη μαύρη επέτειος για την τραγωδία στο Μαρί - Το χρονικό της καταστροφής

Ο Γενικός Εισαγγελέας Κώστας Κληρίδης αρχειοθέτησε και επίσημα την υπόθεση της φονικής έκρηξης, γνωστοποιώντας στους συγγενείς πως δεν θα επιτρέψει ούτε την άσκηση ιδιωτικής δίωξης κατά του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Δημήτρη Χριστόφια

Το χρονικό του ολέθρου κι όλα όσα ακολούθησαν, με αποκορύφωμα την καταδίκη των Κώστα Παπακώστα, Ανδρέα Νικολάου, Πάμπου Χαραλάμπους και Ανδρέα Λοϊζίδη

Πέντε χρόνια συμπληρώνονται τη Δευτέρα από τη φονική έκρηξη στο Μαρί. Χίλιες οκτακόσιες είκοσι έξι μέρες μετά από ΄κείνο το μαύρο ξημέρωμα της Δευτέρας 11 Ιουλίου 2011, που 98 εμπορευματοκιβώτια τα οποία για χρόνια έκαναν… ηλιοθεραπεία δεν άντεξαν άλλο τη ζέστη και ανατινάχτηκαν. Από τη φονική εκείνη έκρηξη έχασαν τη ζωή τους συνολικά 13 άτομα -σύγχρονοι ήρωες εν καιρώ, μάλιστα, ειρήνης- τραυματίστηκαν δεκάδες άλλοι, ενώ προκλήθηκαν εκτεταμένες ζημιές στον Ηλεκτροπαραγωγικό Σταθμό Βασιλικού, που γειτονιάζει με τη Ναυτική Βάση.
Παρ' ότι πέρασαν τόσα χρόνια, πολλά και μεγάλα βασανιστικά «γιατί» παραμένουν ακόμα αναπάντητα, ενώ το γεγονός πως ο Γενικός Εισαγγελέας Κώστας Κληρίδης αποφάσισε να κλείσει οριστικά την υπόθεση, αποκλείοντας την όποια δίωξη, έστω και ιδιωτική, του τέως Προέδρου της Δημοκρατίας Δημήτρη Χριστόφια προκαλεί θλίψη και θυμό στους συγγενείς των ηρώων, που για χρόνια ανέμεναν πως θα ετίθεντο ενώπιον της Δικαιοσύνης όλοι όσοι ευθύνονται για την απώλεια των δικών τους ανθρώπων.

Το χρονικό της καταστροφής

Δευτέρα, 11 Ιουλίου 2011, ώρα 04.00 το πρωί. Πυρκαγιά ξεσπά, για δεύτερη φορά μέσα σε μία βδομάδα, σε δύο εμπορευματοκιβώτια με εκρηκτικές ύλες στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης» στο Μαρί. Τα εν λόγω εμπορευματοκιβώτια είχαν κατασχεθεί, μαζί με άλλα 96, δυόμιση χρόνια προηγουμένως από πλοίο που κατευθυνόταν προς τη Συρία.
Αμέσως σπεύδει επιτόπου η Πυροσβεστική Υπηρεσία, η οποία στην ουσία δεν γνώριζε καλά-καλά τι περιείχαν μέσα τα εμπορευματοκιβώτια. Κατά τη διάρκεια κατάσβεσης της πυρκαγιάς σημειώνεται ισχυρή έκρηξη, η οποία προκαλεί ωστικό κύμα τριών χιλιομέτρων, το οποίο παρέσυρε στον θάνατο 13 πυροσβέστες, αξιωματικούς και στρατιώτες που έσπευσαν να σβήσουν την πυρκαγιά. Από το ωστικό κύμα σταμάτησε κι η λειτουργία του Ηλεκτροπαραγωγικού Σταθμού Βασιλικού που βρίσκεται ακριβώς δίπλα από τη Βάση.

Η Κύπρος ξυπνά στο σκοτάδι

Η έκρηξη, όπως ήταν αναμενόμενο, συγκλόνισε το παγκύπριο, ενώ για πολλές ώρες η είδηση μονοπωλούσε πολλά ξένα ειδησιογραφικά πρακτορεία. Η εικόνα σε ολόκληρη τη γύρω περιοχή θυμίζει πολεμικό τοπίο. Οι καταστροφές τεράστιες. Αυτόπτες μάρτυρες κάνουν λόγο για σκηνικό όμοιο με ΄κείνο τον βομβαρδισμών από την τουρκική εισβολή του 1974. Τα μόνα οχήματα που περνούν από το συγκεκριμένο σημείο είναι ασθενοφόρα. Όλη η Κύπρος ξυπνά στο σκοτάδι, χωρίς ρεύμα και μη γνωρίζοντας τι έχει συμβεί. Το κακό μαντάτο όμως δεν αργεί να διαδοθεί.

Η πρώτη επίσημη δήλωση

Στη 1:30 το μεσημέρι, μερικές ώρες μετά τον όλεθρο, συγκαλείται έκτακτη συνεδρίαση του Υπουργικού Συμβουλίου. Μετά το πέρας της, ο τότε Κυβερνητικός Εκπρόσωπος και νυν Βουλευτής του ΑΚΕΛ Στέφανος Στεφάνου δηλώνει: «Η έκρηξη σημειώθηκε στα εμπορευματοκιβώτια που κατασχέθηκαν το 2009 με προορισμό τη Συρία. Η Κυπριακή Δημοκρατία, λειτουργώντας στη βάση των ψηφισμάτων των Η.Ε., ανέθεσε τη φύλαξη του υλικού στην Εθνική Φρουρά. Κατά την έκρηξη σκοτώθηκαν 12 άτομα -ο 13ος υπέκυψε στα τραύματά του δύο μέρες αργότερα- και πάνω από 60 τραυματίστηκαν.
Όλοι τους είναι Κύπριοι. Αμφισβητούμε το γεγονός ότι κάποιος σκόπιμα προκάλεσε την έκρηξη. Οι κηδείες των θυμάτων θα γίνουν με δημόσια δαπάνη». Κατά τη διάρκεια του Υπουργικού Συμβουλίου υπέβαλαν την παραίτησή τους ο τότε Υπουργός Άμυνας, μ. Κώστας Παπακώστας, κι ο τότε Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς, Αντιστράτηγος Πέτρος Τσαλικίδης.
Μια βδομάδα αργότερα υπέβαλε την παραίτησή του και ο τότε Υπουργός Εξωτερικών Μάρκος Κυπριανού, κλιμακώνοντας έτσι την πολιτική κρίση που ξέσπασε στην Κύπρο. Ο κ. Κυπριανού ζήτησε από τον κ. Χριστόφια να τον απαλλάξει από τα καθήκοντά του για λόγους ευθιξίας και όχι γιατί αποδέχεται ότι έχει οποιαδήποτε ευθύνη. Μάταια προσπάθησε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας να τον μεταπείσει.

Χωρίς ρεύμα και νερό

Η φονική έκρηξη σηματοδότησε την έναρξη ενός τριτοκοσμικού καλοκαιριού για το νησί. Συνεπεία της έκρηξης η Κύπρος έμεινε χωρίς ρεύμα, αφού οι ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί στη Μονή και το Βασιλικό τέθηκαν εκτός λειτουργίας και η προσφορά ρεύματος δεν επαρκούσε για να ικανοποιήσει τη ζήτηση. Οι Κύπριοι καλοκαιριάτικα, κι ενώ ο υδράργυρος χτυπούσε «κόκκινο», έμαθαν να ζουν χωρίς κλιματιστικά και ηλεκτρικές συσκευές. Λόγω της μειωμένης παροχής ηλεκτρικής ενέργειας ανεστάλη και η λειτουργία όλων των Μονάδων Αφαλάτωσης… οπότε η Κύπρος έμεινε και σε πολλές περιπτώσεις χωρίς νερό.

Το ιστορικό ενός προαναγγελθέντος θανάτου

Έπειτα από άπειρες συζητήσεις και έγγραφα που είδαν το φως της δημοσιότητας φάνηκε σε μερικά 24ωρα ότι η φονική έκρηξη ήταν αποτέλεσμα αμέλειας αρμοδίων, καθώς υπήρχαν ενδείξεις για το περιστατικό, για αρκετό καιρό, χωρίς όμως να παρθούν δραστικά μέτρα. Η Γενική Ελέγκτρια της Δημοκρατίας Χρυστάλλα Γιωρκάτζη, στην έκθεσή της για το 2009, αναφερόταν στις ανησυχίες που εκδήλωσε η ηγεσία της Εθνικής Φρουράς προς το Υπουργείο Άμυνας για τις συνθήκες φύλαξης του συγκεκριμένου φορτίου, αλλά και το γεγονός ότι δεν γνώριζαν ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχουν οι υψηλές θερμοκρασίες στο περιεχόμενό τους.
Σύμφωνα, μάλιστα, με μαρτυρίες αξιωματικών, τα συγκεκριμένα εμπορευματοκιβώτια παρουσίαζαν εικόνα διόγκωσης τρεις μήνες πριν και για το γεγονός αυτό ήταν ενήμερο το ΓΕΕΦ. Όταν, το 2009, τα κιβώτια τοποθετούνταν στη Ναυτική Βάση, ο παραιτηθείς Υπουργός Άμυνας Κώστας Παπακώστας διαβεβαίωνε στις τηλεοπτικές κάμερες ότι το συγκεκριμένο υλικό ήταν απολύτως ασφαλές, δηλώνοντας ότι θα μπορούσε ακόμη να τοποθετηθεί και σε κατοικημένες περιοχές χωρίς να υπάρχει οποιοσδήποτε κίνδυνος!

Έγκλημα και… τιμωρία

Τέσσερεις μέρες μετά την έκρηξη, ο τέως Πρόεδρος της Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας ανακοίνωσε σε διάγγελμά του, στη σκιά και έντονων διαμαρτυριών για παραίτησή του, τον διορισμό του νομικού Πόλυ Πολυβίου ως μονομελούς ερευνητικής επιτροπής. Αποστολή του ήταν όπως ερευνήσει τάχιστα τα αίτια που οδήγησαν στην τραγωδία της 11ης Ιουλίου παράλληλα με τις έρευνες της Αστυνομίας.
Το πόρισμα-καταπέλτης του Πόλυ Πολυβίου εκδίδεται τον Σεπτέμβριο, λίγους μόνο μήνες μετά την έκρηξη. Πρώτος «ένοχος» για τον όλεθρο υποδεικνύεται ο Πρόεδρος Χριστόφιας, ο οποίος λίγες μόνο ώρες μετά την παραλαβή του πορίσματος το πετάει, κυριολεκτικά στον κάλαθο των αχρήστων, δηλώνει ότι δεν το αναγνωρίζει, ότι δεν ενέχει καμία ευθύνη για τη φονική έκρηξη, αλλά κι ότι δεν παραιτείται.

Λίγες μέρες μετά την παράδοση του πορίσματος και στον τότε Γενικό Εισαγγελέα Πέτρο Κληρίδη, παραδίδεται στη Νομική Υπηρεσία και το πόρισμα της Αστυνομίας, το οποίο ήταν προϊόν πολύμηνων ερευνών. Έχοντας υπ' όψιν του τα δύο πορίσματα, ο Πέτρος Κληρίδης προχωρεί σε διώξεις και το θέμα, πλέον, περνά στα χέρια της Δικαιοσύνης. Σε απευθείας δίκη ενώπιον του Κακουργιοδικείου παραπέμφθηκαν οι έξι από τους οκτώ κατηγορούμενους στην υπόθεση. Επρόκειτο για τους:

-τότε Υπουργό Άμυνας Κώστα Παπακώστα
-τότε Υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Κυπριανού
-τότε Αρχηγό της Εθνικής Φρουράς Πέτρο Τσαλικίδη
-τότε Υπαρχηγό της Ε.Φ. Σάββα Αργυρού
-τότε Συνταγματάρχη Γιώργο Γεωργιάδη
-τότε Διευθυντή της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Ανδρέα Νικολάου
-τότε Υποδιευθυντή της ΠΟΥ Πάμπο Χαραλάμπους
-τότε Διοικητή της ΕΜΑΚ Ανδρέα Λοϊζίδη

Με απόφαση του Γενικού Εισαγγελέα, όμως, ο Συνταγματάρχης Γιώργος Γεωργιάδης απαλλάχθηκε των 26 κατηγοριών, επειδή διαπιστώθηκε ότι άλλοι εκ των κατηγορουμένων είχαν την ευθύνη, δηλαδή γνώριζαν τον κίνδυνο έκρηξης και δεν έδωσαν οδηγίες απομάκρυνσης από τη σκηνή. Η Νομική Υπηρεσία προχώρησε, εξάλλου, σε καταχώριση αναστολής ποινικής δίωξης του τέως αρχηγού της Εθνικής Φρουράς Πέτρου Τσαλικίδη, μετά τις εξελίξεις στην Ελλάδα, όπου οι Αρχές αποφάσισαν να μην τον εκδώσουν, αλλά να τον δικάσουν εκεί. Κατηγορίες για ανθρωποκτονία και πρόκληση θανάτου εξ αμελείας, παραμέληση υπηρεσιακού καθήκοντος και πράξεις που προκαλούν σωματική βλάβη ήταν μερικές από τις κατηγορίες που αντιμετώπισαν οι υπόλοιποι.

Οι καταδίκες και οι αθωώσεις

Στις 9 Ιουλίου 2013, δύο μέρες πριν τη δεύτερη επέτειο της φονικής έκρηξης στο Μαρί, το Κακουργιοδικείο εκδίδει την πρώτη απόφασή του, με την οποία οι Μ. Κυπριανού και Σ. Αργυρού κρίνονται αθώοι, ενώ οι Κ. Παπακώστας, Α. Νικολάου, Π. Χαραλάμπους και Α. Λοϊζίδης καλούνται σε απολογία. Έπειτα από δύο μήνες, τον Σεπτέμβριο, και μετά τις αγορεύσεις για μετριασμό των ποινών των τεσσάρων, το Δικαστήριο καταδικάζει τον παραιτηθέντα Υπουργό Άμυνας σε πενταετή φυλάκιση και τους τρεις αξιωματικούς της ΠΥ σε διετή φυλάκιση.
Η απόφαση γίνεται δεκτή από τους συγγενείς με έντονες διαμαρτυρίες, αφού ένιωθαν πως τελικά η δικαιοσύνη δεν αποδόθηκε. Πέντε χρόνια μετά την έκρηξη κανείς από τους κατάδικους δεν είναι πλέον φυλακή, αφού ο μεν Κώστας Παπακώστας έχει αποβιώσει, νοσηλευόμενος στο Γενικό Νοσοκομείο Λευκωσίας, ενώ οι Π. Χαραλάμπους και Α. Λοϊζίδης εξέτισαν την ποινή τους και ο Α. Νικολάου αθωώθηκε από το Ανώτατο Δικαστήριο.

Έκλεισε το κεφάλαιο «Μαρί»

Πάντως, παρά το γεγονός πως τόσο το Πόρισμα Πόλυ Πολυβίου όσο κι οι καταδικαστικές αποφάσεις των Δικαστηρίων επέρριπταν ευθύνες και σε άλλα πρόσωπα -βλέπε τέως Πρόεδρο της Δημοκρατίας- εντούτοις η υπόθεση «Μαρί» μπήκε τελεσίδικα στο αρχείο. Στην εν λόγω απόφαση κατέληξε πρόσφατα ο Γενικός Εισαγγελέας Κώστας Κληρίδης, ο οποίος τη γνωστοποίησε και στους συγγενείς των αποθανόντων.
Μάλιστα, τους ξεκαθάρισε πως δεν θα επιτρέψει ούτε καν την άσκηση ιδιωτικής δίωξης κατά του Δημήτρη Χριστόφια, λόγω έλλειψης στοιχείων που να αποδεικνύουν ότι ενέχει οποιαδήποτε ποινική ευθύνη για τον όλεθρο. Η εν λόγω απόφαση έχει γίνει για άλλη μία φορά δεκτή από τους συγγενείς των «13» με διαμαρτυρίες, αφού είναι πλέον σίγουροι πως δεν έχει αποδοθεί δικαιοσύνη για τα αγαπημένα τους πρόσωπα. Αυτήν τη στιγμή, όμως, βρίσκονται σε εξέλιξη αστικές διώξεις των συγγενών για καταβολή αποζημιώσεων από το κράτος για τις απώλειες των δικών τους ανθρώπων, ενώ μερικές από αυτές έχουν ήδη ολοκληρωθεί.

Εκδηλώσεις μνήμης

Σημειώνεται πως χθες, σήμερα και αύριο θα πραγματοποιηθούν διάφορες εκδηλώσεις μνήμης και τιμής στους δεκατρείς ήρωες, ενώ αύριο θα τελεστούν τα ετήσια μνημόσυνά τους. Την Δευτέρα, πέμπτη επέτειο της φονικής έκρηξης, θα πραγματοποιηθεί συμβολική εκδήλωση μνήμης στη Ναυτική Βάση «Ευάγγελος Φλωράκης», στην παρουσία και του Προέδρου της Δημοκρατίας Νίκου Αναστασιάδη. Κατά τη διάρκειά της θα τελεστούν τα εγκαίνια εκκλησίας που κτίστηκε στον χώρο της έκρηξης, εις μνήμην των αποθανόντων.



Πηγή: Η Σημερινή
Δημοσιεύτηκε στις 10/07/2016