Αντηχούν ακόμη στα αυτιά μας, σαν θλιβερό ανέκδοτο, οι πρωθυπουργικοί διθύραμβοι για την «ισχυρή Ελλάδα» της ΟΝΕ, στις αρχές της δεκαετίας του 2000

ΕΚΠΕΠΟΙΘΗΣΕΩΣ

Το πτωχόν της Ελλάδος

Του Πέτρου Παπαπολυβίου*

ΤΟ 1884,ο Γεώργιος Βιζυηνός δημοσίευσε στην ποιητική του συλλογή «Ατθίδες Αύραι» το ποίημα «Το πτωχόν της Κύπρου», που γράφτηκε, σύμφωνα με τον ποιητή, στην Κύπρο την εποχή της μεγάλης ανομβρίας (αρχές της δεκαετίας 1870), όταν δηλαδή ζούσε οικότροφος στην Αρχιεπισκοπή, στη Λευκωσία. Οι στίχοι παραμένουν συγκλονιστικοί, καθώς ο Βιζυηνός είχε βιώσει την πείνα και είχε εκλιπαρήσει για οίκτο και έλεος στα παιδικά του χρόνια: «Καλέ μου συ, αφεντικό / με την χρυσή καδένα! / Λυπήσου με κ’ εμένα, / που ’μαι γυμνό και νηστικό! (…) Πώς με μυρίζουν τα φαγιά / και τα ζεστά ψωμάκια! / Για νηστικά παιδάκια, / τι θέαμα τα μαγειριά!» Λίγα χρόνια αργότερα, τον Φεβρουάριο του 1897, ο ποιητής Δημήτρης Λιπέρτης απήγγειλε το ποίημά του «Η Ελεημοσύνη» στην «Εμπορική Λέσχη», στη Λάρνακα, σε εκδήλωση για συγκέντρωση χρημάτων για τη φιλοξενία 500 προσφύγων Κρητών, που αναμένονταν στην Κύπρο, έχοντας εγκαταλείψει το νησί τους ύστερα από την κρητική επανάσταση. Τόνιζε το ποίημα του Λιπέρτη: «Ανοίξατε το χέρι σας ’ς την ελεημοσύνη (…) / Μη τους αφίνετε ποτέ μέσ’ την απελπισία./ Είνε κι’ αυτοί, όπως και σεις, άνθρωποι αδελφοί σας. / Εάν αλλάζη κάποτε, η τύχη είνε μία. / Σήμερον είνε δι’ αυτούς κι αύριον ιδική σας. / Ίσως ό,τι τους δίδετε το έδωκαν κ’ εκείνοι. / Είνε λιμάνι ‘ς τον φτωχόν η ελεημοσύνη. / Δεν πρέπει να προσμένετε κανείς να σας ζητήση. / Έχει φτωχό που δεν ξεύρει μια λέξι να αρθρώση, / Πνίγεται μεσ’ την εντροπή, δεν ’μπόρει να μιλήση / Ακόμα και το βλέμμα του ζητεί να χαμηλώση / Να μη διαβάσουνε ‘ς αυτό τον εξευτελισμό του/ Όποιος την φτώχεια σέβεται τιμά τον εαυτό του.» Από τότε, η Ελλάδα γνώρισε πολέμους, καταστροφές, προσφυγιά, νέα «εθνικά δάνεια», στρατιωτικές δικτατορίες, τη φρίκη του λιμού της γερμανικής κατοχής, την οδύνη του Εμφυλίου. Ακολούθησε η ανοικοδόμηση, τα καραβάνια μεταναστών στις φάμπρικες της Γερμανίας και του Βελγίου, τα αμερικανικά δολάρια του σχεδίου Μάρσαλ, τα σακιά με το αλεύρι της Ούνρα, ο ευρωπαϊκός προσανατολισμός της χώρας, η οικονομική ανάπτυξη, η «ευημερία», η ψεύτικη λάμψη του αχαλίνωτου καταναλωτισμού. Αντηχούν ακόμη στα αυτιά μας, σαν θλιβερό ανέκδοτο, οι πρωθυπουργικοί διθύραμβοι για την «ισχυρή Ελλάδα» της ΟΝΕ, στις αρχές της δεκαετίας του 2000.
Και σήμερα; Διαβάζουμε ότι πριν από μερικές βδομάδες ο «Όμιλος Προσκοπισμού και Επιβίωσης» και η Εκκλησιαστική Επιτροπή Αρχαγγέλου Μακεδονίτισσας, στη συνέχεια η «Κίνηση Πολιτών Λάρνακας» και προχθές ο Ραδιοφωνικός Σταθμός «Άστρα» οργάνωσαν εράνους για «τα παιδιά των σχολείων της Αθήνας, που ψάχνουν στα σκουπίδια για να βρουν κάτι να φάνε» και για να σταλούν «δέματα αγάπης» σε διάφορους φιλανθρωπικούς φορείς και ιδρύματα.
Παράλληλα, στην Αυστραλία, όπου κατευθύνεται μεγάλη μάζα των νεομεταναστών από την Ελλάδα, η «Αυστραλοελληνική Πρόνοια» προσπαθεί να δημιουργήσει ένα ταμείο για την κάλυψη των βασικών αναγκών των νεοφερμένων στη μακρινή ήπειρο, που φτάνουν εκεί και χρειάζονται έπιπλα, ρούχα, ακόμη και φαγητό. Ένα απωθημένο στο υποσυνείδητο παρελθόν επιστρέφει ως εφιάλτης: Η Ελλάδα, για μια ακόμη φορά, δεν έχει να θρέψει τα παιδιά της… Ώρα περισυλλογής.
Καλά Χριστούγεννα!
*Ο Π. Παπαπολυβίου είναι αναπλ. καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Κύπρο.