Έφυγε ένας αγωνιστής της ελευθερίας

Πέθανε ο Νέλσον Μαντέλα

Ο πρώτος μαύρος πρόεδρος της Νότιας Αφρικής, σύμβολο του αγώνα των λαών εναντίων της αποικιοκρατίας, ο Νέλσον Μαντέλα πέθανε την Πέμπτη.

Όπως ανακοίνωσε ο νοτιοαφρικανός πρόεδρος Τζέικομπ Ζούμα ο Μαντέλα πέθανε στο  σπίτι του. «Ο Νέλσον Μαντέλα, ο πατέρας της δημοκρατίας της Νότιας Αφρικής άφησε απόψε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 95 ετών, μετά από μακρά, άνιση μάχη με το θάνατο», ανακοίνωσε ο Ζούμα.

 

Από την ένοπλη πάλη και τις φυλακές στην προεδρία της Δημοκρατίας

 

Το Εθνικό Αφρικανικό Κογκρέσο (ANC), στρατηγικός σύμμαχος του Κομμουνιστικού Κόμματος της Νότιας Αφρικής, ξεκίνησε την ένοπλη πάλη το 1960, μετά τη σφαγή στο «township» του Σάρπβιλ, στις 21 Μαρτίου, η οποία προκάλεσε πολλές δεκάδες νεκρούς. Οι μαύροι διαδήλωναν ενάντια στο σύστημα του «pass» (εσωτερικό διαβατήριο). Τότε, ο Μαντέλα, ο οποίος ήταν οπαδός της πάλης μέσα στο πλαίσιο της νομιμότητας, πείστηκε ότι η μειοψηφία των λευκών δεν θα παρέδιδε ποτέ με ειρηνικό τρόπο την εξουσία, ούτε και θα παραιτείτο από τα προνόμιά της. 

 

Ο «Μαντίμπα», ο οποίος συνελήφθη και καταδικάστηκε το 1962, απέρριψε, μετά το 1985, αρκετές προτάσεις απελευθέρωσής του με αντάλλαγμα την παραίτηση από τη βίαιη δράση. Οπως έγραψε στα απομνημονεύματά του, «αυτός που καθορίζει τη μορφή της δράσης είναι πάντα ο καταπιεστής και όχι ο καταπιεσμένος. Εάν ο καταπιεστής χρησιμοποιεί τη βία, τότε ο καταπιεσμένος δεν έχει άλλη επιλογή από το να απαντήσει με τη βία». Πράγματι, μονάχα η βία -σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες λαϊκές κινητοποιήσεις και την υποστήριξη ενός διεθνούς συστήματος κυρώσεων που γινόταν ολοένα σκληρότερο με την πάροδο του χρόνου- κατόρθωσε να αποδείξει τη ματαιότητα του συστήματος καταστολής και να αναγκάσει τη λευκή εξουσία να αλλάξει γνώμη.

 

Από τη στιγμή που έγινε αποδεκτή η αρχή «ένας άνθρωπος, μία ψήφος», ο Μαντέλα και το ANC επέδειξαν ευελιξία και προσαρμοστικότητα στο εγχείρημά τους για τη δημιουργία της «κοινωνίας του ουράνιου τόξου», αλλά και στις εγγυήσεις που έδωσαν στη λευκή μειοψηφία. 

 

Η επέμβαση των κουβανικών δυνάμεων στην Αγκόλα, το 1975, και οι νίκες που πέτυχαν, κυρίως στο Κίτο-Κουαναβάλε, τον Ιανουάριο του 1988, συνέβαλαν στο να κλονιστεί η στρατιωτική μηχανή του ρατσιστικού καθεστώτος και να γίνει φανερό το αδιέξοδο στο οποίο είχε περιέλθει. Σύμφωνα με τον Μαντέλα, η μάχη του Κίτο-Κουαναβάλε αποτέλεσε μια «αποφασιστική καμπή για την απελευθέρωση της ηπείρου μας και του λαού μου».

 

Στις 11 Φεβρουαρίου του 1990, ο Νέλσον Μαντέλα περνούσε στην ελευθερία, έπειτα από 27 χρόνια πίσω από τα σίδερα. Αυτή ήταν μια κρίσιμη καμπή για ένα έθνος που είχε υποφέρει από τη φρίκη του απαρτχάιντ και σηματοδότησε την... αρχή του οριστικού τέλους της κυριαρχίας των λευκών, που κατέρρευσε το 1994, όταν έγιναν στη Νότια Αφρική οι πρώτες εκλογές χωρίς φυλετικές διακρίσεις. 

«Ξέραμε ήδη από τότε ότι η δική του απελευθέρωση σήμαινε πως είχε φθάσει η ώρα να ελευθερωθούμε κι εμείς», δήλωσε ο Σίριλ Ραμαφόζα, ηγέτης τότε του ANC, που είναι σήμερα επιχειρηματίας. 

Τέσσερα χρόνια μετά την απελευθέρωσή του, οι Νοτιοαφρικανοί θα εξέλεγαν τον μεγάλο αγωνιστή κατά του απαρτχάιντ ως τον πρώτο μαύρο τους πρόεδρο. 

Ο Νέλσον Μαντέλα ύστερα από πενταετή θητεία απομακρύνθηκε από την εξουσία για να διευκολύνει την εδραίωση της δημοκρατίας.