Όταν οι τραπεζίτες παίζουν στα ζάρια τις τύχες του κόσμου

Με δολάρια πλημμυρίζουν η FED και η ΕΚΤ τις τράπεζες της Ευρώπης

Της Ζέζας Ζήκου
Τρία χρόνια πέρασαν από τη χειρότερη χρηματοπιστωτική κρίση που ξέσπασε στην Αμερική από το 1930 με πρωτοφανείς συνέπειες σε ολόκληρο τον κόσμο. Το αμερικανικό τραπεζικό κραχ του 2008 μεταλλάχθηκε σε εφιαλτική κρίση χρέους με δεινές κοινωνικές επιπτώσεις στην Ευρώπη. Πλέον τα ρήγματα στις τράπεζες της Ευρωζώνης και τις οικονομίες είναι τεράστια, καθώς η κρίση μεταδόθηκε σε όλες τις αγορές και τις χώρες και έγινε συστημική. Τρία χρόνια και τρεις μήνες μετά την πτώχευση της Lehman Brothers, το τραπεζικό σύστημα στην Ευρωζώνη μοιάζει ιδιαίτερα ταραγμένο και επικίνδυνα ασταθές. Το μήνυμα από τις Κεντρικές Τράπεζες των ΗΠΑ (FED), της Ευρωζώνης (ECB), της Βρετανίας (BOE), της Ιαπωνίας (BOJ), της Ελβετίας (SNB) και του Καναδά, είναι απογοητευτικό.
Στο χθεσινό κύριο άρθρο των New York Times επισημαίνεται πως επειδή οι αμερικανικές τράπεζες και η αμερικανική αγορά χρήματος έχουν αρχίσει να διακόπτουν τη χρηματοδότηση των ευρωπαϊκών τραπεζών, αυξάνεται ο κίνδυνος να εξαναγκαστούν οι τράπεζες της Ευρώπης να προβούν σε πωλήσεις δολαριακών ομολόγων και άλλων δολαριακών αξιών που ενδεχομένως να κλονίσουν το αμερικανικό χρηματιστικό σύστημα.
Αυτός ο φόβος ώθησε την Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ (FED) να προσφέρει στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (EΚΤ) swap δολαρίων έναντι ευρώ με χαμηλό επιτόκιο (δηλαδή προγράμματα παροχής ρευστότητας σε δολάρια μέσω συμφωνιών επαναγοράς) και με συντονισμένες κινήσεις να προχωρήσουν, από προχθές, στον εφοδιασμό των ευρωπαϊκών τραπεζών με αμερικανικά δολάρια.
Υπό την εποπτεία της ΕΚΤ με συντονισμένες κινήσεις των έξι τραπεζών προχωρούν, από προχθές, στον εφοδιασμό των ευρωπαϊκών τραπεζών με αμερικανικά δολάρια. Κάτι παρόμοιο είχε συμβεί τον Μάιο του 2010 στην κορύφωση της αμερικανικής τραπεζικής κρίσης και η κίνηση τότε είχε διαρκέσει ένα επταήμερο.
Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί ότι η προχθεσινή συντονισμένη κίνηση των έξι τραπεζών δεν είναι η πρώτη που γίνεται, όπως εσφαλμένα γράφεται και λέγεται, αλλά εντάσσεται στην κοινή προσπάθεια που ξεκίνησε πρόσφατα (17 Σεπτεμβρίου 2011). Τότε είχε ανακοινωθεί ότι η κίνηση θα γίνει σε τρεις ξεχωριστές χρονικές φάσεις -την 12η Οκτωβρίου, την 9η Νοεμβρίου και την 7η Δεκεμβρίου- με τα παρόμοια προγράμματα παροχής ρευστότητας σε δολάρια μέσω συμφωνιών επαναγοράς διάρκειας τριών μηνών. Απλώς άλλαξαν οι ημερομηνίες. Και το δυσοίωνο είναι πως ουδείς το λαμβάνει υπ’ όψιν.
Οι ίδιοι οι κεντρικοί τραπεζίτες έχουν αρχίσει να φοβούνται. Ο κίνδυνος νέας τραπεζικής κρίσης από τον φαύλο κύκλο του υψηλού κρατικού χρέους και των εμποδίων που συναντούν οι τράπεζες της Ευρωζώνης στην άντληση ρευστού. Οι φόβοι για ένα νέο κύμα απωλειών, αυτή τη φορά από διαγραφές δισ. ευρώ στην αξία κρατικών ομολόγων, έχουν οδηγήσει στην απομόνωση τις ευρωπαϊκές τράπεζες από τις αμερικανικές αγορές χρήματος.
Ο οικονομικός αναβρασμός στην Ευρώπη δεν είναι πλέον αποκλειστικό πρόβλημα μικρών, περιφερειακών οικονομιών όπως η Ελλάδα. Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι μια ολομέτωπη επίθεση των αγορών σε πολύ μεγαλύτερες οικονομίες όπως η Ισπανία και η Ιταλία. Το γεγονός πως ένα κράτος προσφέρει υψηλό επιτόκιο για να δανειστεί, επιδεινώνει τη δημοσιονομική του προοπτική, κάνοντας τη χρεοκοπία του ακόμη πιο πιθανή, οπότε η κρίση αξιοπιστίας μετατρέπεται σε μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Σύντομα η κρίση χρέους γίνεται και τραπεζική κρίση, αφού συνήθως οι τράπεζες επενδύουν μεγάλα ποσά σε κρατικά ομόλογα. Θα κάνει, λοιπόν, η ΕΚΤ αυτό που πρέπει να γίνει - να δανείσει χωρίς περιορισμούς και να περικόψει τα επιτόκια; Ολοι το εύχονται. Αλλά...