Γλαύκος Κληρίδης

Είναι φυσιολογικό πως όταν ένας άνθρωπος που διαδραμάτισε ένα τόσο σημαντικό ρόλο στη ζωή του τόπου του φεύγει, θα πρέπει να του αποδοθούν οι τιμές που του αρμόζουν. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να αρχίσει και η αγιοποίησή του. Ούτε επίσης θα πρέπει να εκμεταλλευτούν κάποιοι τη συγκίνηση που προκαλεί ο θάνατός του για να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη.

Στέφανος Κωνσταντινίδης*

Μετά τα όσα ειπώθηκαν για τον Γλαύκο Κληρίδη τις τελευταίες μέρες, αμφιταλαντεύτηκα πολύ αν έπρεπε να του αφιερώσω και εγώ το σημερινό μου άρθρο. Όμως θα πω κάποια πράγματα αποσπασματικά, προπάντων που έχω αναλύσει κατά καιρούς στα βιβλία μου και την πολιτική του πορεία και τις ιδέες του και το τι εκπροσωπούσε αυτός και το κόμμα του σε κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο. Δεν παρέλειψα επίσης τα τελευταία δώδεκα χρόνια της κυριακάτικης αρθρογραφίας μου να σταθώ κριτικός απέναντι στους χειρισμούς του στο Κυπριακό και την εσωτερική του διακυβέρνηση.
Ταυτόχρονα είχα την τύχη να τον συναντήσω τόσο στην περίοδο που βρισκόταν στην αντιπολίτευση όσο και στις αρχές της πρώτης θητείας του και διατηρώ τις καλύτερες αναμνήσεις για τον άνθρωπο, την ευγένεια και τη διαλεκτικότητά του. Την τελευταία φορά στο Προεδρικό Μέγαρο, η διευθέτηση ήταν να τον δω μισή ώρα με σαράντα λεπτά και με κράτησε περισσότερο από μια ώρα. Από τη συνάντηση αυτή προέκυψε μια συνέντευξη-ντοκουμέντο που βρίσκεται δημοσιευμένη στο ακαδημαϊκό περιοδικό Études helléniques/Hellenic Studies, vol. 3, No 1, 1994. Δεν ισχυρίζομαι φυσικά ότι με γνώριζε. Οι συναντήσεις μαζί του ήταν μέρος εκατοντάδων, ίσως χιλιάδων, που είχε στη μακρόχρονη πολιτική του σταδιοδρομία. Ούτε φυσικά με εμπόδισαν να σταθώ κριτικά απέναντι στο έργο του, όπως πιστεύω είναι το καθήκον ενός πολιτικού επιστήμονα, κοινωνιολόγου και ιστορικού.

Είναι φυσιολογικό πως όταν ένας άνθρωπος που διαδραμάτισε ένα τόσο σημαντικό ρόλο στη ζωή του τόπου του φεύγει, θα πρέπει να του αποδοθούν οι τιμές που του αρμόζουν. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να αρχίσει και η αγιοποίησή του. Ούτε επίσης θα πρέπει να εκμεταλλευτούν κάποιοι τη συγκίνηση που προκαλεί ο θάνατός του για να αποκομίσουν πολιτικά οφέλη. Την εβδομάδα που μας πέρασε όμως, κυριάρχησε η υπερβολή και η πολιτική εκμετάλλευση του ονόματος του Γλαύκου Κληρίδη. Κάποιοι μάλιστα θέλησαν να τον κάνουν πολιτικό λάβαρο του σχεδίου Ανάν και μιας λύσης που οραματίζονται στο ίδιο πλαίσιο, αν όχι και χειρότερης. Σε σημείο μάλιστα που ξέχαναν τον Κληρίδη και μιλούσαν περισσότερο για τη χαμένη ευκαιρία του 2004. Εκτός τούτου, για να είναι κάποιος πειστικός δεν θα πρέπει να στέκεται μόνο στις θετικές πλευρές της προσφοράς ενός πολιτικού ηγέτη αλλά να αναφέρεται και στα λάθη και τις αρνητικές πλευρές του. Έτσι, για παράδειγμα, στο Κυπριακό, οι χειρισμοί του, ανεξάρτητα του ότι οδήγησαν στο σχέδιο Ανάν που η πλειοψηφία του λαού το απέρριψε, οι διάφοροι αγιογράφοι του παρέλειψαν να αναφέρουν ότι και τις δύο φορές που εξελέγη Πρόεδρος της Δημοκρατίας το πέτυχε με την ψήφο των λεγόμενων «απορριπτικών», των οποίων υιοθέτησε μέρος των ιδεών, εγκαταλείποντας μέρος της δικής του φιλοσοφίας. Ποιος ξεχνά για παράδειγμα ότι ενώ στήριζε την πολιτική Βασιλείου, έξι μήνες πριν τις εκλογές υιοθέτησε άλλη πολιτική για να κερδίσει ακριβώς την ψήφο εκείνων που δεν υιοθετούσαν τις ιδέες Γκάλι; Ένα άλλο παράδειγμα από την εσωτερική διακυβέρνησή του: Αναφέρτηκε κατά κόρον η τιμιότητα του ανθρώπου την οποία βεβαίως κανείς δεν αμφισβητεί. Ένας ηγέτης όμως δεν κρίνεται μόνο από το αν ήταν ο ίδιος τίμιος, αλλά και από την τιμιότητα των συνεργατών και των υπουργών του. Και είναι γνωστόν ότι πολλοί από τους συνεργάτες και τους υπουργούς του αμάρτησαν και κυβέρνησαν εν διαπλοκή και διαφθορά. Ποιος δεν θυμάται για παράδειγμα το χρηματιστήριο ή ακόμη την περίφημη φράση του ίδιου που μίλησε για «μπανανία», αναφερόμενος στο κράτος του οποίου προΐστατο; Ένα τελευταίο παράδειγμα αφορά τη δύσκολη περίοδο που ανέλαβε τη διακυβέρνηση του τόπου μετά το πραξικόπημα και την εισβολή. Σωστά του αναγνωρίζεται η προσπάθεια να διατηρήσει το κράτος και η όλη προσφορά του στις τραγικές εκείνες μέρες. Αποσιωπάται όμως το γεγονός ότι σε κάποιο στάδιο αποκαλούσε τον εαυτό του όχι προεδρεύοντα σε αντικατάσταση του εκτός Κύπρου Μακαρίου, αλλά Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Επιπλέον σε κάποια στιγμή ανέφερε ότι θα διεξάγονταν εκλογές και ο Μακάριος θα μπορούσε, αν ήθελε, να ήταν ξανά υποψήφιος. Από εκεί προέκυψε και όλη αυτή η συζήτηση στη συνέχεια για «μεταπραξικόπημα», που βεβαίως τον αδικεί.

Συμπερασματικά λοιπόν, ο Γλαύκος Κληρίδης είχε αρετές, ήταν ανθρώπινος, συνέβαλε στην ανάδειξη του δημοκρατικού βίου του τόπου και πρόσφερε με τον τρόπο του και σύμφωνα με τις ιδέες του τις υπηρεσίες του στην Κύπρο. Το έργο του όμως δεν αγιοποιείται. Κρίνεται και για τα θετικά και για τα αρνητικά του, όπως και αυτό κάθε άλλου πολιτικού ηγέτη.

*Ο Στέφανος Κωνσταντινίδης είναι καθηγητής Πολιτικών Επιστημών στο Κεμπέκ του Καναδά και επιστημονικός συνεργάτης του Πανεπιστημίου Κρήτης.

Πηγή: Ο Φιλελεύθερος

Δημοσιεύτηκε στις 25/11/2013