Εκκλησία και ΚΚΕ

Του Τάσου Μιχαλά*

Συνάντηση στην Αρχιεπισκοπή είχαν πρόσφατα ο αρχιεπίσκοπος και ο γ.γ. του ΚΚΕ. Το γεγονός είναι σημαντικό και διδακτικό, καθώς για πρώτη φορά γ.γ. του ΚΚΕ επισκέπτεται την Αρχιεπισκοπή.

Ο ιστορικός θα ερμηνεύσει το γεγονός. Φαίνεται, πάντως, ότι ΚΚΕ και Εκκλησία αναγκάζονται να δώσουν τα χέρια, καθώς δεν διανύουν την ευτυχέστερη περίοδο της ιστορίας τους και ανησυχούν για το μέλλον. Οσοι εκκλησιαστικοί και αριστεροί διαθέτουν αυτογνωσία, βεβαιώνουν ότι οι δύο αυτοί φορείς πάσχουν από στασιμότητα. Εμειναν προσηλωμένοι στα δεδομένα του ΄50, όταν στις εκκλησίες υπήρχε «συνωστισμός» και οι αριστεροί θαυμάζονταν για τον ηρωισμό τους.
Τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων της Εκκλησίας και του ΚΚΕ είναι πεπαλαιωμένα. Τα επιχειρήματα, τα κηρύγματα, τα συνθήματά τους αποτελούν εξαρτήματα μιας εποχής από την οποία απέχουμε πολύ. Μοιάζουν με αρχαιολογία, που εμπεριέχει ιστορικούς συμβολισμούς, αλλά δεν προσφέρει προοπτικές. Γι’ αυτό οι εκπρόσωποί τους αισθάνονται περιθωριακοί, βλέπουν το τρένο της ανάπτυξης να φεύγει χωρίς αυτούς.

Δεν ήταν εκ γενετής θνησιγενείς οργανισμοί η Εκκλησία και το ΚΚΕ. Εγιναν, επειδή δεν απέκτησαν τον εκσυγχρονισμό που χρειάζεται κάθε σοβαρός οργανισμός ώστε να έχει διάρκεια. Ενώ, όμως, οι φορείς αυτοί δίνουν την εντύπωση πως έχουν πτωχεύσει (οργανωτικά, επικοινωνιακά, διοικητικά κ.λπ.), πιστεύουν ότι αποτελούν το υγιέστερο κομμάτι της κοινωνίας, ότι ζουν στον αστερισμό της αλήθειας, ότι αποτελούν «άλας της γης», εκλεκτή ζύμη που επιβάλλεται να χρησιμοποιηθεί κατ’ αποκλειστικότητα στην παραγωγή του κοινωνικού άρτου. Αυτή η αντίληψη, γέμισε με θεολογική-πολιτική υπεροψία αρκετούς εκκλησιαστικούς και αριστερούς, οι οποίοι θεωρούν ότι για όλα τα κακά υπεύθυνοι είναι όσοι βρίσκονται έξω από τη δική τους εκλεκτή μάντρα, αλλά ποτέ οι ίδιοι.

Η στασιμότητα στην Εκκλησία και στο ΚΚΕ δεν ενέσκηψε. Ο ακραιφνώς ελληνορθόδοξος και σοσιαλιστικός αέρας μας δεν μολύνθηκε από τη μια στιγμή στην άλλη, αλλά σταδιακά, και υπήρξε συνάρτηση πολλών αδυναμιών. Συχνά η υποκρισία και το ψεύδος τοποθετήθηκαν πάνω από την Αλήθεια. Οι Αξίες υποβαθμίστηκαν και οι σκοπιμότητες αναδείχτηκαν σε Υπεραξία. Οι κληρικοί από διάκονοι των ανθρώπων που θα έπρεπε να είναι, έγιναν προνομιούχος τάξη, δημόσιοι υπάλληλοι με τάση συχνά να ασκούν πνευματική εξουσία στους ανθρώπους. Ο άμβωνας ξέφυγε από την αποστολή του: έγινε θεωρία, όχι βίωμα! Αντί να οικοδομεί τους ανθρώπους, ενίοτε λειτούργησε ως γεννήτορας συμπεριφορών που οδήγησαν σε κοινωνικό διχασμό και στην υποψία ότι η Εκκλησία τελεί υπό την εποπτεία ανθρώπων, οι οποίοι τα μόνα που έχουν να επιδείξουν είναι η χοϊκότητα και η αγωνιώδης προσπάθεια για κατάκτηση της εξουσίας.

Ωσαύτως, το ΚΚΕ, από καθαρόαιμος φιλολαϊκός πολιτικός σχηματισμός που όφειλε να είναι, έγινε ένα άχαρο, δογματικό, κλειστό σύστημα, που δεν υπηρετούσε πάντα εθνικά ή σοσιαλιστικά συμφέροντα, αλλά συχνά-πυκνά ακολουθούσε τυφλά τις υποδείξεις δεινοσαύρων του εξωτερικού που αγωνιούσαν για τη δική τους ισχύ, όχι για την ευφορία του σοσιαλισμού. Το ΚΚΕ δεν μπόρεσε ποτέ να δει και την αθέατη πλευρά της Εκκλησίας, η οποία δεν είναι εκ του κόσμου τούτου, αλλά έχει απευθείας αναφορά στον Χριστό, για τον οποίο πολλοί αριστεροί νιώθουν σεβασμό παρά την αντιπάθειά τους προς τον κλήρο.

Το ότι η Εκκλησία και το ΚΚΕ δεν μπόρεσαν να καταστούν δέκτες σύγχρονων ανησυχιών και να αναπτύξουν δυνατότητες «συνεργασίας» οφείλεται και στο ότι κατά καιρούς πλαισιώθηκαν από αμφιλεγόμενης ικανότητας, γνησιότητας, εντιμότητας και ποιότητας ανθρώπους, με απόψεις τόσο απόλυτες και φτωχές, ώστε έφεραν τους δυο αυτούς φορείς δεκαετίες πίσω. Και ο ανεξέλεγκτος ζήλος κάποιων ακραίων που ευδοκιμούν και στους δύο αυτούς χώρους, δυναμίτισε κάθε καλοπροαίρετη σκέψη για προσέγγιση.

Στην έντονα αντιεκκλησιαστική στάση του το ΚΚΕ για δεκαετίες ακολουθούσε την σκληρή γραμμή της απολυταρχικής Μόσχας. Στις χώρες-δορυφόρους της Μόσχας, οι χριστιανοί υποβάλλονταν σε μαρτύρια, κλείνονταν σε στρατόπεδα συγκεντρώσεως, έχαναν τη ζωή τους, επειδή ανήκαν στην Εκκλησία. Και στη… χριστιανική Ελλάδα οι εκκλησιαστικοί ποτέ δεν ψιθύρισαν έναν καλό λόγο για τις αγωνίες και τους αγώνες έντιμων αριστερών, που φυλακίστηκαν, μαρτύρησαν και πέθαναν στην εξορία.

Ρώτησα τον Γερμανό καθολικό ιερέα, Albert Rapp, γιατί τα κομμουνιστικά κόμματα και οι Εκκλησίες αλληλομισούνται. Είπε: «Κακώς. Γιατί έχουν κοινά στοιχεία που έπρεπε να τους ενώνουν. Και οι δύο στερούνται αυτοκριτικής, είναι δογματικοί, απόλυτοι στις θέσεις τους! Και μιλούν περί ελευθερίας, ενώ δεν αφήνουν περιθώρια να αναπτυχθούν στους χώρους τους ο ελεύθερος διάλογος, η αντίθετη άποψη και οι δημοκρατικές διαδικασίες. Αφού, λοιπόν, οι Εκκλησίες και τα κομμουνιστικά κόμματα έχουν τόσα κοινά γιατί μαλώνουν;» Λάθη στο παρελθόν έγιναν πολλά. Και σήμερα Εκκλησία και ΚΚΕ κάνουν το λάθος ότι δεν προσαρμόστηκαν στη νέα πραγματικότητα που οτιδήποτε δεν αναπτύσσεται, θεωρείται αφερέγγυο, ανεπαρκές για να διαδραματίσει θετικό ρόλο στην κοινωνία. (Αραγε, είναι τυχαίο ότι σπανίως Ελληνίδες δέχονται να συνδεθούν με υποψήφιους κληρικούς;)

Σήμερα, που το βυζαντινό μεγαλείο της ελληνικής Εκκλησίας έχει υποστεί σοβαρή συρρίκνωση και το ΚΚΕ βγαίνει στη γύρα αναζητώντας οπαδούς, οι δύο αυτοί φορείς οφείλουν να αντιληφθούν ότι ο μεταξύ τους «πετροπόλεμος» αποτελεί τελετουργικό που δεν ωφελεί και ότι μπορούν να πολλαπλασιάσουν τις πιθανότητες της μεταξύ τους «συνεργασίας». Αλλωστε, στην ταχύτατα μεταλλασσόμενη εποχή μας, όπου οι αυτοδυναμίες εμφανίζουν μεγάλη ισχνότητα, η δημιουργία συμμαχικών σχημάτων αποτελεί σοβαρό ζητούμενο: στην Πολιτική, στη Διπλωματία, στην Οικονομία, στην Εκκλησία!… Στο πλαίσιο αυτής της ανάγκης, η συνάντηση του αρχιεπισκόπου με τον γ. γραμματέα του ΚΚΕ μόνον ως κίνηση ωριμότητας και αισιοδοξίας μπορεί να ερμηνευθεί.

* Δημοσιογράφος, Magister της Δημοσιογραφικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Βερολίνου



Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Δημοσιεύτηκε στις 22/11/2013