ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΕΠΑΦΗ

Το ιστολόγιο Πενταλιά πήρε το όνομα
από το όμορφο και ομώνυμο χωριό της Κύπρου.
Για την επικοινωνία μαζί μας
είναι στη διάθεσή σας το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο:
pentalia74@gmail.com

dimanche 10 avril 2011

Κοινωνιολογία της παγκοσμιοποίησης




 Ο κόσμος χωρίζεται σε αυτούς που πιστεύουν στην παγκοσμιοποίηση και σε αυτούς που τη μισούν. Οι πρώτοι πιθανόν κερδίζουν από αυτήν, οι δεύτεροι χάνουν. Ομως η παγκοσμιοποίηση προχωρεί χωρίς να τους ακούει. Υπάρχει και μια τρίτη άποψη, αυτή που μελετά την παγκοσμιοποίηση και προσπαθεί να καταλάβει τι συμβαίνει γύρω μας. Η αμερικανίδα κοινωνιολόγος Σάσκια Σάσεν πιστεύει ότι ο κόσμος μεταβάλλεται υπό την πίεση του ρεύματος των παγκοσμιοποιημένων δυνάμεων και προσπαθεί να μελετήσει ποια είναι η νέα εικόνα της κοινωνίας. Τι γίνεται με το εθνικό σε σχέση με το παγκόσμιο, τι γίνεται με το κράτος, τις αντιτιθέμενες τάξεις, τις νέες ομάδες και τις κουλτούρες τους; Η Σάσεν ρίχνει στο τραπέζι απόψεις που προβληματίζουν και προκαλούν διάλογο.

Χάνεται το κράτος;
Υπάρχουν τρεις βασικές απόψεις: Η πρώτη υποστηρίζει ότι το κράτος βάλλεται από την παγκοσμιοποίηση και χάνει τη σημασία του. Η δεύτερη θεωρεί ότι τίποτε δεν έχει αλλάξει ιδιαίτερα και, όπως βλέπουμε, τα κράτη συνεχίζουν να κάνουν τη δουλειά τους. Η τρίτη, παραλλαγή της δεύτερης, παρατηρεί ότι το κράτος προσαρμόζεται και μετασχηματίζεται, διασφαλίζοντας έτσι ότι θα παραμείνει σημαντικός παράγοντας.

Η Σάσκια Σάσεν διατυπώνει μια τέταρτη θέση, η οποία δεν αποκλείει τις άλλες αλλά είναι πολύ διαφορετική στη θεμελιώδη παραδοχή της. Σύμφωνα με αυτήν, το κράτος αποτελεί ένα από τα στρατηγικά θεσμικά πεδία στο εσωτερικό του οποίου συντελούνται σημαντικές διεργασίες για την παγκοσμιοποίηση. Το κράτος δεν χάνεται, αλλά ούτε παραμένει το ίδιο. Απλώς αλλάζουν οι συσχετισμοί στο εσωτερικό του, γίνεται πεδίο θεμελιωδών μετασχηματισμών μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα και άρα διαμορφώνεται μια νέα ισορροπία εσωτερικής ισχύος. Για παράδειγμα, σε πολλούς τομείς οι νόμοι υπακούουν σε κοινοτικούς νόμους ή το κεφάλαιο έχει ως έδρα την εθνική επικράτεια αλλά συναλλάσσεται και διαμορφώνει την αξία του με βάση υπερεθνικές αξίες και κανόνες. Η Σάσεν καταλήγει ότι διαμορφώνονται «υποεθνικά» δίκτυα που υπερβαίνουν το «εθνικό» και γίνονται παγκόσμια.

Αλλάζουν οι πόλεις;
Οι πόλεις δεν είναι όπως παλιά. Η Σάσεν πιστεύει ότι υπάρχουν ορισμένες παγκόσμιες πόλεις που παίζουν ιδιαίτερο ρόλο στην παγκοσμιοποίηση και ξεφεύγουν από τα εθνικά πλαίσια. Οι μεγάλες πόλεις ανά τον κόσμο είναι το πεδίο στο οποίο πολλές διαδικασίες της παγκοσμιοποίησης αποκτούν απτές, τοπικές μορφές. Για παράδειγμα, μπορεί οι ηλεκτρονικές συναλλαγές να γίνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, αλλά υπάρχουν πόλεις-κέντρα ελέγχου αυτών. Το ίδιο ισχύει για τις βιομηχανίες πληροφορικής: έχουν κάπου την έδρα τους, στη Σίλικον Βάλεϊ ή στη Βομβάη.

Οι μεγάλες πόλεις συνδέονται μεταξύ τους μέσω του μεγάλου όγκου συναλλαγών (Τόκιο, Νέα Υόρκη, Φραγκφούρτη, Τορόντο, Σίδνεϊ, Λος Αντζελες, Ζυρίχη, Αμστερνταμ κ.ά.), ενώ άλλες πόλεις, παλαιά κέντρα βιομηχανικής παραγωγής και λιμάνια, περιθωριοποιούνται. Η εγκατάσταση παγκόσμιων διαδικασιών στις μεγάλες πόλεις έχει συνέπεια τη μεγάλη επέκταση των διεθνοποιημένων τομέων της οικονομίας τους. Από την άλλη, οι παγκόσμιες πόλεις γίνονται πεδίο νέων αντιθέσεων. Οι μετανάστες είναι μια δύναμη παγκοσμιοποίησης μέσα στην πόλη. Διαμορφώνουν νέες κουλτούρες που συνδέονται με αντίστοιχες σε διαφορετικές πόλεις.

Δημιουργούνται νέες τάξεις;
Η Σάσεν πιστεύει ότι διαμορφώνονται δύο νέες τάξεις: Η πρώτη συνίσταται από τις υπερεθνικές ελίτ και περιλαμβάνει επιχειρηματίες, δικηγόρους, ανθρώπους της παγκόσμιας βιομηχανίας, της κουλτούρας και των μέσων ενημέρωσης, όπως και τα υπερεθνικά δίκτυα των κυβερνητικών στελεχών. Η δεύτερη τάξη είναι αυτή των «μη προνομιούχων»: τα μέλη των μη κυβερνητικών οργανώσεων, οι μετανάστες που υπάγονται σε διεθνείς αποφάσεις, οι ακτιβιστές του περιβάλλοντος και πολλοί άλλοι που γίνονται συνεχώς παράγοντες της παγκόσμιας πολιτικής.

Η παγκόσμια πόλη αναδύεται ως πεδίο για νέες διεκδικήσεις: από τη μία είναι το παγκόσμιο κεφάλαιο και οι νέοι χρήστες της πόλης, από την άλλη οι μη προνομιούχες μερίδες του αστικού πληθυσμού, που συχνά είναι εξίσου διεθνοποιημένες. Σε αυτό το σημείο ο επιμελητής της σειράς Κωνσταντίνος Δ. Γεώρμαςπαρατηρεί- και σωστά- ότι η σκιαγράφηση των τάξεων από μέρους της Σάσκια Σάσεν είναι αδύναμη καθώς λείπει μια δομική ανάλυση των τάξεων, η σύστασή τους, οι πολιτικές εκφράσεις τους. Επίσης παρατηρεί ότι η φιλόσοφος υπερεκτιμά τον ρόλο των δικτύων- αρκεί να σκεφτούμε την πρόσφατη εξέγερση στην Αίγυπτο. Ναι μεν τα νέα μέσα έδειξαν τη δύναμή τους σε επίπεδο επικοινωνίας, αλλά η πολιτική είχε αποτέλεσμα όταν όλοι όσοι συνδιαλέγονταν στον κυβερνοχώρο βρέθηκαν στους δρόμους.

Κεφάλαια, μετανάστες και Internet αλλάζουν τα σύνορα
Σύμφωνα με τη Σάσεν, τα σύνορα μετακινούνται από τα γεωγραφικά τους όρια. Το άνοιγμα των συνόρων στη ροή των κεφαλαίων και των υπηρεσιών είναι το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, καθώς τείνουν σε μια ανυπακοή στους εθνικούς και τοπικούς κανόνες.

Ορισμένοι φορείς της ιδιωτικής επιχειρηματικότητας, όπως το σύστημα των κανόνων που καλύπτουν τον κατασκευαστικό τομέα, είναι ένα παράδειγμα για το πώς αυτονομούνται τμήματα του ιδιωτικού κεφαλαίου. Ορισμένα πεδία του Δικαίου καθίστανται αυτόνομα, οι ελεγκτικές εταιρείες διαμορφώνουν δικούς τους υπερεθνικούς κανόνες κ.ο.κ. Επίσης τα κοινωνικά δίκτυα, οι πληροφορίες κτλ. δεν γνωρίζουν πια εθνικά σύνορα. Απεγνωσμένα προσπάθησαν ορισμένες χώρες να φιμώσουν το Facebook, το Twitter και τα blogs: οι παρεμβάσεις τους υπήρξαν πρόσκαιρες. Οι νέοι ψηφιακοί κόσμοι υπερβαίνουν ακόμη και τους διεθνείς θεσμούς. Παράλληλα, τα εθνικά-γεωγραφικά σύνορα πιέζονται από το μεταναστευτικό κύμα που προσπαθεί να σπάσει το γεωγραφικό σύνορο.
Ετσι δημιουργούνται και αντίρροπες δυνάμεις, με απρόβλεπτες συνέπειες.

Aucun commentaire:

Enregistrer un commentaire