Χρήστου Ψιλογένη-Κουπάτου, Με Αγάπη και Κουράγιο, Μυθιστόρημα

Κριτική-Εντυπώσεις

 Της Θάλειας Τάσου

Κυκλοφόρησε στην Ελλάδα το 2010 από τις εκδόσεις Κ. Μ. Ζαχαράκης το μυθιστόρημα του Κύπριου συγγραφέα Χρήστου Ψιλογένη-Κουπάτου Με Αγάπη και Κουράγιο. Το μυθιστόρημα αριθμεί 412 σελίδες και περιλαμβάνει 27 κεφάλαια.

 Ενδιαφέρον βιβλίο. Θα το σύστηνα να το διαβάσουν ενήλικες μα προπαντός νέοι. Δίνει μια γενική εικόνα για το Κυπριακό διαχρονικά, αρχίζοντας από την αγγλική κατοχή, τον αγώνα της  ΕΟΚΑ  και φτάνοντας στην εισβολή και το σχέδιο Ανάν. Κι αυτό μέσα από ένα μυθιστορηματικό και ευχάριστο τρόπο. Γιατί έχουν γραφτεί πολλά βιβλία, επιστημονικά και άλλα τα οποία όμως δεν καλύπτουν το πρόβλημα συνολικά, είτε είναι βαρετά.

 Ομολογώ πως για μένα το διάβασμά του ήταν μια ευχάριστη έκπληξη. Είχα διαβάσει πριν λίγο καιρό, πριν κανένα δύο χρόνια, μια συλλογή διηγημάτων του ίδιου συγγραφέα, αλλά μ’αυτό το βιβλίο τολμώ να πω πως παρουσιάζεται με κάτι ολοκληρωμένο, ξεδιπλώνει το ταλέντο του με μεγαλύτερη άνεση. Ένας συγγραφέας γεννιέται με αξιώσεις.

Το έργο παρουσιάζει ενδιαφέρον σε πολλά επίπεδα και για τους εξής λόγους:

1.     O συγγραφέας έχει την ικανότητα να παρουσιάζει τα γεγονότα με απλό, συνοπτικό και κατανοητό τρόπο. Αναγνωρίζουμε στο συγγραφέα παιδαγωγικές ικανότητες.

2.     Καταφέρνει να παρουσιάζει ζωντανούς χαρακτήρες που εκφράζουν την κυπριακή πραγματικότητα, όπως η γιαγιά Ελέγκω, ή και o Καπετάν Ακάμας, αλλά προπαντός η γιαγιά Ελέγκω.

3.     Παρουσιάζει ζωντανή την κυπριακή πραγματικότητα, γλώσσα και παραδόσεις, ήθη και έθιμα.

4.     Κατά τη γνώμη μου καλύπτει ένα κενό στον τομέα αυτό. Από προσωπική μου πείρα και συζητήσεις που είχα κάνει με γονείς και παιδιά-εφήβους είχαν παντελή άγνοια για το Κυπριακό. Εννοώ μια συνοπτική του εικόνα.

5.     Ο συγγραφέας, πρώην διπλωμάτης καριέρας, Πρέσβης επί τιμή, κατέχει το θέμα, έχοντας κάνει τη διατριβή του στο Κυπριακό, αλλά και λόγω ενδιαφερόντων και ενεργής του ανάμειξης στα τεκταινόμενα του τόπου του.

6.     Τολμώ να πω πως ο τίτλος χαρακτηρίζει και την προσπάθεια του ίδιου του συγγραφέα. Το έγραψε με πολύ μεράκι, έβαλε  πολλή δουλειά, αφοσίωση και αγάπη.

7.     Μας δίνει ένα μήνυμα αισιοδοξίας που τόσο πολύ μας λείπει σ’αυτούς τους δύσκολους  καιρούς που διανύουμε. Οι πρώτοι βέβαια που θα έπρεπε να το διαβάσουν θα ήταν οι ηγέτες μας. Ίσως πάρουν κανένα μάθημα από τη γιαγιά Ελέγκω.

Χρησιμοποιώντας σαν φόντο τη ζωή μιας οικογένειας που τοποθετεί στην Τηλλυριά, σκιαγραφεί τη ζωή της Κύπρου και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα, ξεκινώντας από την Αγγλοκρατία, περνώντας στην ανεξαρτησία, τα γεγονότα του 64, το πραξικόπημα, την εισβολή μέχρι και το σχέδιο Ανάν. Κατά τη γνώμη μου καταφέρνει πολύ επιδέξια να αναδείξει το ρόλο των διαφόρων παικτών στη δημιουργία του προβλήματος. Παρόλο που είχε να κάνει με ένα δύσκολο εγχείρημα, νομίζω πως ανταπεξέρχεται με επιτυχία στο στόχο που έθεσε. Είναι ένα έργο διαφωτιστικό τόσο από πλευράς ιστορικής, αλλά και με ενδιαφέρουσα πλοκή από λογοτεχνικής πλευράς. Πάνω απ’ όλα είναι ένα λογοτεχνικό δημιούργημα. Ο συγγραφέας δημιουργεί το σασπένς, έχει την οικονομία στα μέσα έκφρασης, ο αναγνώστης κατέχεται από την αγωνία να μάθει για τη συνέχεια. Προσωπικά το ρούφηξα κυριολεκτικά.

Το αφιερώνει στους απλούς ανθρώπους οι οποίοι υπήρξαν εξάλλου οι αφανείς ήρωες. Ας μη ξεχνούμε πως και το 2004 ήταν αυτοί οι απλοί άνθρωποι που είπαν το ηχηρό όχι στο σχέδιο Ανάν και σ’αυτούς τους απλούς ανθρώπους οφείλονται οι επαναστάσεις και οι αγώνες. Χωρίς αυτούς τίποτε δεν θα μπορούσε να γίνει. Και τους οποίους οι κυβερνώντες πολύ συχνά ξεχνάνε.

Μου θύμησε διαβάζοντάς το τα παιδικά μου χρόνια. Επί Αγγλοκρατίας και αγώνα της ΕΟΚΑ. Τις πρώτες αναμνήσεις ερευνών στα σπίτια από τους Άγγλους στρατιώτες, τους κατ’οίκον περιορισμούς, τα βασανιστήρια αγωνιστών στα κρατητήρια, τις προδοσίες, την ρίψη φυλλαδίων,  την παθητική αντίσταση, (η μητέρα μου μου είχε ράψει ένα αλατζέτινο φόρεμα στα χρώματα της ελληνικής σημαίας, άσπρο και γαλάζιο), την αγωνία, τις καταστροφές των γεννημάτων και των περιουσιών από τους Εγγλέζους μετά τις ενέδρες των αγωνιστών.  Στις περισσότερες οικογένειες όλοι είχαν πάρει μέρος στον αγώνα, από τη γιαγιά, τη θεία, τη μητέρα, τον πατέρα. Ποιοι μεταφέροντας μηνύματα, ποιοι κρύβοντας στα κρησφύγετα στο σπίτι τους αγωνιστές, ποιοι συνοδεύοντας αντάρτες για να τους δώσουν άλλοθι σε περίπτωση ερευνών, για να κλέψουν από τα μεταλλεία δυναμίτιδα, για να διεξάγουν δολιοφθορές, και τόσα άλλα.

Ο συγγραφέας καταφέρνει να μας συγκινήσει, να δημιουργήσει την ατμόσφαιρα της εποχής εκείνης.

Ο πιο δυνατός χαρακτήρας είναι αυτός της γιαγιάς Ελέγκως ή Χατζήνας ή Δράκαινας που συμβολίζει κατά τη γνώμη μου τη ψυχή της αιώνιας Κύπρου και της αιώνιας Ελλάδας. Πολύ μου άρεσε αυτό το Ώμοσε Κύριος και ου μεταμεληθήσεται. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από τη σελ. 399.

-         Σας ευχαριστώ για το προσκύνημα παιδιά μου. Είδα και το σκλαβωμένο πλευρό του Παραδεισόκηπου. Τώρα πια, είμαι έτοιμη και για το τελευταίο μου ταξίδι. Έζησα εκατόν εφτά χρόνους σ’αυτό τον κόσμο. Καιρός λοιπόν να κάνω τόπο γι’ αυτούς που έρχονται. Επιτέλους, δεν θα φαλιρίσουμε και το ταμείο συντάξεων! Την περασμένη βδομάδα πήρα και την άγια κοινωνία, είμαι έτοιμη. Στην Ευγενία εξήγησα κιόλας και για το βιβλίο και το εικόνισμα. Αλλά και πώς να εξηγά τα όνειρα, όταν αυτά έχουν  να δώσουν κάποιο μήνυμα. Το τελευταίο και το καλύτερο το είδα ψες, μόλις μπόρεσα να κλείσω για μια στιγμή τα κουρασμένα μου βλέφαρα. Η Παναγία της Λευτεριάς καθόταν ψηλά στο θρονί της και μου τα είπε. Πως ήρθε η ώρα μου και πως δε θα προλάβω τη μέρα του λυτρωμού. Θα τη ζήσουν όμως τα εγγόνια μου και θα τη χαρούν τα δισέγγονα και τα τρισέγγονά μου. Αυτά θα ξεπληρώσουν και το τάμα μου. «Τότες θα κλείσει η πληγή που χωρίζει τον Παραδεισόκηπο μου στα δυο και οι αδικημένοι θα επιστρέψουν στη γη τους. ΄Ωμοσε Κύριος και ου μεταμεληθήσεται». Είναι μακρύς ο δρόμος παιδιά μου, μα θα τον αντέξετε. Με την αγάπη προς τη γη που σας γέννησε και το κουράγιο των αδικημένων.

Δεν θα ήμουν αντικειμενική αν δεν έλεγα πως το έργο, όπως κάθε έργο εξάλλου, έχει και τις μικρές αδυναμίες του. Τάση μακρόσυρτου λόγου σε κάποια σημεία, κυρίως στους μονολόγους, ήρωες πολύ «φρόνιμοι» στην πλειοψηφία τους και χωρίς ακραία πάθη,  κάποια δυσκολία στο ξετύλιγμα στην αρχή, ίσως για μερικούς πολύς ιδεαλισμός...

Όμως  υπερτερούν κατά πολύ τα θετικά. Είναι ένα έργο που αξίζει να διαβαστεί. Όσο για το συγγραφέα του ευχόμαστε καλή επόμενη δημιουργία.

Καλή ανάγνωση !