Πέντε χιλιόμετρα από το κέντρο της Λάρισας, στην περιοχή της
Γιάννουλης, βρίσκεται το μοναδικό δημοτικό αστεροσκοπείο της Ελλάδας.
Στα 50 και πλέον χρόνια της λειτουργίας του, έχει αποσπάσει πληθώρα
διεθνών διακρίσεων, ενώ σπουδαίος είναι και ο εκπαιδευτικός του ρόλος
για την τοπική κοινωνία. Ο πρόεδρος του Αστεροσκοπείου, Μιχάλης
Τσακίρης, και ο υπεύθυνος λειτουργίας του, Γιάννης Χουινάβας, μας
ξεναγούν και μας αποκαλύπτουν συναρπαστικές στιγμές του σύμπαντος.
Ελίνα Γιαννουλοπούλου
ΦΩTOΓΡAΦIΕΣ: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΜΕΡΑΚΟΣ
Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η Λάρισα είναι η μοναδική πόλη στη χώρα που διαθέτει το δικό της Δημοτικό Αστεροσκοπείο- «κάτι που την καθιστά πρωτοπόρα», λέει ο πρόεδρός του, Μιχάλης Τσακίρης. «Η απαρχή της ίδρυσής του ξεκινάει από τα πρώτα ηρωικά χρόνια της διαστημικής εποχής», αναφέρει ο Γιάννης Χουινάβας, φυσικός και υπεύθυνος λειτουργίας του Αστεροσκοπείου. «Το 1958 ιδρύεται στη Λάρισα ένας επίγειος διεθνής σταθμός επιτήρησης και παρατήρησης των τεχνητών δορυφόρων. Ηταν μάλιστα ο δεύτερος σταθμός που εγκαινιάζεται στον ελλαδικό χώρο, έπειτα από αυτόν του Αστεροσκοπείου Αθηνών», τονίζει.
Εκείνη την εποχή διευθυντής, ερευνητής και παρατηρητής του επίγειου σταθμού ήταν ο Νικόλαος Στωικίδης. Ο σταθμός, με διεθνή κωδικό 612, πραγματοποιεί χιλιάδες παρατηρήσεις πάνω σε δεκάδες τεχνητούς δορυφόρους. Το 1972, με πρωτοβουλία του κ. Στωικίδη, ιδρύεται το Αστεροσκοπείο Λάρισας ως φυσική συνέχεια του Δορυφορικού Σταθμού.
Στην υλοποίησή του συμβάλλουν πολλοί επιφανείς Λαρισαίοι, διάφοροι φορείς της πόλης, ο Δήμος Λαρισαίων και η τότε κοινότητα της Γιάννουλης, η οποία παραχωρεί δωρεάν το οικόπεδο. Τα επόμενα χρόνια, το Αστεροσκοπείο διευρύνει τους στόχους του, επεκτείνοντας τα ερευνητικά του προγράμματα μέσα από νέους τομείς αστρονομικής δράσης. Το 1988, δεκαέξι χρόνια μετά την ανέγερσή του, για ηθικούς και οικονομικούς λόγους, αποφασίζεται η παραχώρηση του στον Δήμο Λαρισαίων.
Το Αστεροσκοπείο Λάρισας συστήνεται ως ξεχωριστό Ν.Π.Δ.Δ., διοικείται από ενδεκαμελές διοικητικό συμβούλιο και οι πόροι του προέρχονται εξ ολοκλήρου από τον τακτικό προϋπολογισμό του Δήμου. Τον Μάιο του 2011, στο πλαίσιο του Προγράμματος Καλλικράτης, δημιουργείται ο Δημοτικός Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού & Επιστημών Λάρισας του Δήμου Λαρισαίων και το Αστεροσκοπείο Λάρισας ενσωματώνεται εκεί. «Ο ρόλος του είναι διττός, ερευνητικός και εκπαιδευτικός», υπογραμμίζει ο κ. Τσακίρης.
Εκπαιδευτικά προγράμματα
«Τα επιστημονικά του προγράμματα αφορούν τον Ηλιο, τη Σελήνη και τους μεταβλητούς αστέρες, καθώς επίσης και την καταγραφή της σεισμικής δραστηριότητας της ευρύτερης περιοχής μας. Ταυτόχρονα, στους μαθητές και τους συμπολίτες που το επισκέπτονται, παρέχει ενημέρωση και επιμόρφωση», προσθέτει ο ίδιος. Η συνεισφορά του Αστεροσκοπείου σε διεθνή αστρονομικά ερευνητικά προγράμματα είναι αξιοσημείωτη: «Σε καθημερινή βάση πραγματοποιούνται αποτυπώσεις των φαινομένων της φωτόσφαιρας, ενώ οι παρατηρήσεις έπειτα από επεξεργασία και υπολογισμό αποστέλλονται και σε τέσσερα διεθνή αστρονομικά κέντρα. Το Αστεροσκοπείο μετέχει επίσης στο πρόγραμμα High Energy Solar Spectroscopic Imager.
Σκοπός του είναι η κατανόηση του μηχανισμού δημιουργίας των ηλιακών
εκλάμψεων και των φυσικών αιτίων που τις προκαλούν», εξηγεί ο κ.
Χουινάβας. «Παράλληλα, πραγματοποιεί παρατηρήσεις των επιπροσθήσεων της
Σελήνης και τις αποστέλλει στην International Occultation Timing
Association (IOTA), που έχει και τη διεθνή εποπτεία του προγράμματος,
ενώ εδώ και πολλά χρόνια συμμετέχει σε διεθνές πρόγραμμα που μελετά τους
μεταβλητούς αστέρες». Σημαντική είναι η προσφορά του Αστεροσκοπείου και
στη Γεωφυσική: «Γίνεται καταγραφή της σεισμικής δραστηριότητας της
θεσσαλικής περιοχής», εξηγεί ο κ. Χουινάβας.
Ο δεύτερος άξονας της δραστηριότητας του Αστεροσκοπείου έχει εκπαιδευτικό και επιμορφωτικό χαρακτήρα: «Κάθε χρόνο μας επισκέπτονται πάνω από 1.000 μαθητές και 500 συμπολίτες μας», τονίζει ο κ. Τσακίρης. «Τα απογεύματα της Πέμπτης υπάρχει ελεύθερη είσοδος για το κοινό. Παράλληλα, διοργανώνουμε εκλαϊκευμένες εκδηλώσεις αστρονομικού ενδιαφέροντος ή ομιλίες και προβολές σχετικών κινηματογραφικών ταινιών και βίντεο στην ειδικά διαμορφωμένη και εξοπλισμένη αίθουσα. Συμμετέχουμε επίσης σε ανοιχτές εκδηλώσεις, όπως στο Φεστιβάλ Πηνειού. Πρόκειται συνήθως για ανθρώπους με έντονο προβληματισμό και αναζητήσεις για τη δημιουργία του σύμπαντος ή ακόμη και για ανθρώπους που απλώς έχουν περιέργεια να δουν πώς φαίνεται το φεγγάρι μέσα από ένα τηλεσκόπιο», καταλήγει ο ίδιος.
Αναγνώριση
Βραβεία και διακρίσεις
Το Αστεροσκοπείο Λάρισας έχει διακριθεί αρκετές φορές για τις παρα-τηρήσεις που αφορούν τον τομέα του Ηλιου, της Σελήνης και των μεταβλητών αστέρων: Χρυσό Σήμα του Smithsonian Institution Astrophysical Observatory το 1976, Χρυσό Μετάλλιο από τον Μορφωτικό Εκπολιτιστικό Σύλλογο «Αριστεύς» της Λάρισας το 1983, τιμητική διάκριση από την AAVSO για παρατηρήσεις του προγράμματος Αστρικής Φωτο-ηλεκτρικής Φωτομετρίας (ΡΕΡ) το 2002, τιμητική διάκριση από την AAVSO για παρατηρήσεις του προγράμματος SID (Ιονοσφαιρικές Διαταραχές) το 2006, τιμητική διάκριση από την American Association of Variable Star Observers (AAVSO) για παρατηρήσεις Ηλίου, το 1999, το 2005 και το 2011.
Αντίστοιχος, αν όχι πιο σημαντικός, είναι και ο ρόλος που έχει παίξει
στην τοπική κοινωνία. «Οταν μοιράζεσαι την περιέργειά σου για τον ουρανό
και το στερέωμα, η χαρά είναι διπλή», αναφέρει ο κ. Τσακίρης, για να
συμπληρώσει ο κ. Χουινάβας. «Στο Αστεροσκοπείο έρχονται μαθητές ή
πολίτες με προβληματισμό για τη θέση του ανθρώπου στο σύμπαν. Ρωτούν,
κοιτάζουν από το τη-λεσκόπιο, αποκτούν τριβή με το αντικείμενο. Δέχονται
καινούργια ερεθίσματα, με αποτέλεσμα τελικά να τους ανοίγονται νέοι
ορίζοντες».
Πηγή: www.ethnos.gr
Δημοσιεύτηκε στις 25/06/2012
Ελίνα Γιαννουλοπούλου
ΦΩTOΓΡAΦIΕΣ: ΠΕΡΙΚΛΗΣ ΜΕΡΑΚΟΣ
Ελάχιστοι γνωρίζουν ότι η Λάρισα είναι η μοναδική πόλη στη χώρα που διαθέτει το δικό της Δημοτικό Αστεροσκοπείο- «κάτι που την καθιστά πρωτοπόρα», λέει ο πρόεδρός του, Μιχάλης Τσακίρης. «Η απαρχή της ίδρυσής του ξεκινάει από τα πρώτα ηρωικά χρόνια της διαστημικής εποχής», αναφέρει ο Γιάννης Χουινάβας, φυσικός και υπεύθυνος λειτουργίας του Αστεροσκοπείου. «Το 1958 ιδρύεται στη Λάρισα ένας επίγειος διεθνής σταθμός επιτήρησης και παρατήρησης των τεχνητών δορυφόρων. Ηταν μάλιστα ο δεύτερος σταθμός που εγκαινιάζεται στον ελλαδικό χώρο, έπειτα από αυτόν του Αστεροσκοπείου Αθηνών», τονίζει.
Εκείνη την εποχή διευθυντής, ερευνητής και παρατηρητής του επίγειου σταθμού ήταν ο Νικόλαος Στωικίδης. Ο σταθμός, με διεθνή κωδικό 612, πραγματοποιεί χιλιάδες παρατηρήσεις πάνω σε δεκάδες τεχνητούς δορυφόρους. Το 1972, με πρωτοβουλία του κ. Στωικίδη, ιδρύεται το Αστεροσκοπείο Λάρισας ως φυσική συνέχεια του Δορυφορικού Σταθμού.
Στην υλοποίησή του συμβάλλουν πολλοί επιφανείς Λαρισαίοι, διάφοροι φορείς της πόλης, ο Δήμος Λαρισαίων και η τότε κοινότητα της Γιάννουλης, η οποία παραχωρεί δωρεάν το οικόπεδο. Τα επόμενα χρόνια, το Αστεροσκοπείο διευρύνει τους στόχους του, επεκτείνοντας τα ερευνητικά του προγράμματα μέσα από νέους τομείς αστρονομικής δράσης. Το 1988, δεκαέξι χρόνια μετά την ανέγερσή του, για ηθικούς και οικονομικούς λόγους, αποφασίζεται η παραχώρηση του στον Δήμο Λαρισαίων.
Το Αστεροσκοπείο Λάρισας συστήνεται ως ξεχωριστό Ν.Π.Δ.Δ., διοικείται από ενδεκαμελές διοικητικό συμβούλιο και οι πόροι του προέρχονται εξ ολοκλήρου από τον τακτικό προϋπολογισμό του Δήμου. Τον Μάιο του 2011, στο πλαίσιο του Προγράμματος Καλλικράτης, δημιουργείται ο Δημοτικός Οργανισμός Πολιτισμού Αθλητισμού & Επιστημών Λάρισας του Δήμου Λαρισαίων και το Αστεροσκοπείο Λάρισας ενσωματώνεται εκεί. «Ο ρόλος του είναι διττός, ερευνητικός και εκπαιδευτικός», υπογραμμίζει ο κ. Τσακίρης.
Θέση. Το Αστεροσκοπείο βρίσκεται στην περιοχή της Γιάννουλης.
«Τα επιστημονικά του προγράμματα αφορούν τον Ηλιο, τη Σελήνη και τους μεταβλητούς αστέρες, καθώς επίσης και την καταγραφή της σεισμικής δραστηριότητας της ευρύτερης περιοχής μας. Ταυτόχρονα, στους μαθητές και τους συμπολίτες που το επισκέπτονται, παρέχει ενημέρωση και επιμόρφωση», προσθέτει ο ίδιος. Η συνεισφορά του Αστεροσκοπείου σε διεθνή αστρονομικά ερευνητικά προγράμματα είναι αξιοσημείωτη: «Σε καθημερινή βάση πραγματοποιούνται αποτυπώσεις των φαινομένων της φωτόσφαιρας, ενώ οι παρατηρήσεις έπειτα από επεξεργασία και υπολογισμό αποστέλλονται και σε τέσσερα διεθνή αστρονομικά κέντρα. Το Αστεροσκοπείο μετέχει επίσης στο πρόγραμμα High Energy Solar Spectroscopic Imager.
Ερευνα. Ο κ. Χουινάβας παρατηρεί την ηλιακή φωτόσφαιρα με τη μέθοδο της προβολής.
Ο δεύτερος άξονας της δραστηριότητας του Αστεροσκοπείου έχει εκπαιδευτικό και επιμορφωτικό χαρακτήρα: «Κάθε χρόνο μας επισκέπτονται πάνω από 1.000 μαθητές και 500 συμπολίτες μας», τονίζει ο κ. Τσακίρης. «Τα απογεύματα της Πέμπτης υπάρχει ελεύθερη είσοδος για το κοινό. Παράλληλα, διοργανώνουμε εκλαϊκευμένες εκδηλώσεις αστρονομικού ενδιαφέροντος ή ομιλίες και προβολές σχετικών κινηματογραφικών ταινιών και βίντεο στην ειδικά διαμορφωμένη και εξοπλισμένη αίθουσα. Συμμετέχουμε επίσης σε ανοιχτές εκδηλώσεις, όπως στο Φεστιβάλ Πηνειού. Πρόκειται συνήθως για ανθρώπους με έντονο προβληματισμό και αναζητήσεις για τη δημιουργία του σύμπαντος ή ακόμη και για ανθρώπους που απλώς έχουν περιέργεια να δουν πώς φαίνεται το φεγγάρι μέσα από ένα τηλεσκόπιο», καταλήγει ο ίδιος.
Καταγραφή. Η ηλιακή φωτόσφαιρα σε προβολή πάνω σε ειδικό έντυπο.
Βραβεία και διακρίσεις
Το Αστεροσκοπείο Λάρισας έχει διακριθεί αρκετές φορές για τις παρα-τηρήσεις που αφορούν τον τομέα του Ηλιου, της Σελήνης και των μεταβλητών αστέρων: Χρυσό Σήμα του Smithsonian Institution Astrophysical Observatory το 1976, Χρυσό Μετάλλιο από τον Μορφωτικό Εκπολιτιστικό Σύλλογο «Αριστεύς» της Λάρισας το 1983, τιμητική διάκριση από την AAVSO για παρατηρήσεις του προγράμματος Αστρικής Φωτο-ηλεκτρικής Φωτομετρίας (ΡΕΡ) το 2002, τιμητική διάκριση από την AAVSO για παρατηρήσεις του προγράμματος SID (Ιονοσφαιρικές Διαταραχές) το 2006, τιμητική διάκριση από την American Association of Variable Star Observers (AAVSO) για παρατηρήσεις Ηλίου, το 1999, το 2005 και το 2011.
Πρόεδρος.
Ο Μ. Τσακίρης είναι πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Δημοτικού
Οργανισμού Πολιτισμού Αθλητισμού & Επιστημών Λάρισας.
Πηγή: www.ethnos.gr
Δημοσιεύτηκε στις 25/06/2012
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire