Σύγχρονοι γενετικοί μύθοι
Του Σ. Ν. Αλαχιώτη, Καθηγητή Γενετικής
Ως φάρμακο διά πάσαν νόσον προβάλλεται συχνά η γενετική από τα ΜΜΕ ή ακόμη ως άλλη «κρυστάλλινη σφαίρα» που προλέγει το μέλλον από κερδοσκοπικές εταιρείες παντός είδους.
Πώς θα ισορροπήσουμε ανάμεσα στη μαγεία της επιστημονικής γνώσης και στη μαγγανεία των καιροσκόπων;
Τα επιτεύγματα της Γενετικής έχουν πολύ συχνά την τιμητική τους θέση στα ΜΜΕ. Καθημερινά σχεδόν, όλο και κάποιος γενετικός νεωτερισμός θα κοσμεί τις οθόνες των τηλεοράσεων ή τις σελίδες των εφημερίδων ή θα ταξιδεύει με τα ερτζιανά κύματα· με πολλές στρεβλώσεις όμως.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η επιστημονική πρόοδος είναι μεγάλη, αλλά το ύψος στο οποίο ανεβάζουν συνήθως τα ΜΜΕ ορισμένα επιτεύγματα είναι ιλιγγιώδες, μυθικό· και το αποτέλεσμα είναι να νομίζει ο κόσμος ότι ήδη έχουμε νικήσει τον καρκίνο, ότι προβλέπουμε όλες τις μελλοντικές μας ασθένειες με γενετικά τεστ, πως θα κάνουμε παιδιά και στα 100 μας χρόνια, ότι θα γεννιούνται τέλεια μωρά, ότι θα επιλέγουμε το ιδανικό ταίρι με ένα τεστ DΝΑ· και πολλά άλλα ακόμη, εκ των οποίων άλλα είναι ήδη «έτοιμα» και άλλα προβλέπονται λίαν προσεχώς, αύριο, όπως η θεραπεία κάθε νόσου με τα βλαστοκύτταρα!
Είναι όλα αυτά λοιπόν μια εύθυμη νότα στην γκρίζα καθημερινότητα που αποκτά μαύρη απόχρωση με την παγκόσμια οικονομική κρίση αλλά και την κοινωνική σύγχυση, ή μια σύγχρονη μυθολογία που ανεύθυνα μαστιγώνει την πιστότητα της ελπιδοφόρας επιστήμης της Γενετικής; Τι αποκομίζει ο μέσος πολίτης ακούγοντας και διαβάζοντας επιτεύγματα επί επιτευγμάτων, που του δίνουν την εικόνα ότι η Γη γέμισε μικρούληδες θεούς;
Η ελπίδα είναι αναμφίβολα ευπρόσδεκτη, αλλά η πραγματικότητα πιο απαραίτητη για να μη βαδίσει κανείς στο κενό, πιστεύοντας ότι είναι ξαφνικά αετός. Γι΄ αυτό χρειάζεται όχι μόνο περίσσεια προσοχή και ευθύνη για τη διακίνηση της επιστημονικής πληροφορίας, αλλά και κάποια στοιχειώδης γνώση των πραγμάτων για να μην παραμορφώνονται κατά τη μεταφορά τους. Γονιδίωμα, ο μεγάλος άγνωστος
Διατυμπανιζόταν, λ.χ., ότι μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση της χαρτογράφησης του γονιδιώματος του ανθρώπου τα υπόλοιπα θα ήταν εύκολη υπόθεση· όπως η συσχέτιση των 21.000-22.000 γονιδίων μας με τα κληρονομικά χαρακτηριστικά μας, με τις γενετικές μας ασθένειες π.χ., για να τις ελέγξουμε. Η αλήθεια είναι ότι μπορεί ένα μεγάλο ποσοστό γονιδίων, το 60% περίπου, να έχει ήδη αντιστοιχηθεί· αλλά δεν φθάνει μόνο αυτό.
Υπάρχουν τα περίπλοκα γονιδιακά δίκτυα που μορφοποιούν τις αλληλεπιδράσεις των γονιδίων και τις εκφράσεις τους για να ελεγχθεί ένα χαρακτηριστικό, μια ασθένεια, και δεν τα ξέρουμε, τα ερευνούμε, ενώ η αδρανοποίηση ορισμένων γονιδίων μας δεν έχει καμία βιολογική επίπτωση, διότι ίσως καλύπτεται από τα εν λόγω δίκτυα· είναι και το περιβάλλον με τις άπειρες παραμέτρους του που αλληλεπιδρά με τα γονίδια· και όλα αυτά αποκαθηλώνουν τον μύθο που λέει ότι η βιολογική μας αυτογνωσία έχει κατακτηθεί στην ολότητά της διά της γνώσης του γονιδιώματός μας, των γονιδίων μας. Στρεβλώσεις και εμπόριο ελπίδας
Ωστόσο κατά την εκλαΐκευση παρερμηνεύονται τα ερευνητικά ευρήματα και παραμορφώνονται. Π.χ., τελευταία γράφτηκε ως είδηση ότι εννέα γονίδια κάνουν πιο έξυπνα τα κορίτσια! Δεν ξέρει όμως ο αρθρογράφος ότι στη διαμόρφωση της νοημοσύνης του ανθρώπου, εκτός του περιβάλλοντος, συμμετέχουν και περισσότερα από 100 γονίδια; Η αλήθεια είναι ότι ίσως αυτά τα εννέα γονίδια να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή· αλλά πώς γράφτηκε;
Αλλη είδηση υπόσχεται πρόβλεψη των μελλοντικών μας ασθενειών, αρκεί να έχουμε 1.000 δολάρια για να κάνουμε ένα γενετικό τεστ. «Διαβάστε τον εαυτό σας»διαφημίζουν οι αισχροκερδοσκοπικές «Σειρήνες» που πιέζουν κυβερνήσεις να εντάξουν τέτοιες εξετάσεις στις προϋποθέσεις ασφάλισης ή πρόσληψης σε εργασία. Στο μόνο όμως που έπρεπε μια τέτοια είδηση να αναφέρεται είναι το κέρδος της νέας γνώσης, που όμως εκτός ελαχίστων περιπτώσεων δεν έχει ακόμη ικανοποιητική εφαρμογή. Και τούτο διότι δεν γνωρίζουμε την πολυπλοκότητα της γονιδιακής ή γονιδιωματικής δράσης. Αλλά και για κάποια περίπτωση γενετικής προδιάθεσης σε μια ασθένεια, για την οποία όμως δεν υπάρχει θεραπεία, για ποιον λόγο να το γνωρίζει ο ενδιαφερόμενος; Για να ασθενήσει νωρίτερα από το άγχος του; Αν όμως διά της παιδείας του ακολουθούσε γενικά μια μετρημένη και προσεκτική ζωή, όπως πρέπει να κάνουμε όλοι μας, η προφύλαξη του εαυτού του δε θα ήταν αποτελεσματικότερη;
«Επαναστατικό γενετικό τεστ και για μωρά»διαφημίζεται επίσης και υπόσχεται έλεγχο στο έμβρυο «όλων»των γνωστών γενετικών ασθενειών! Πώς όμως, με τον έλεγχο περίπου 1.400 μονογονιδιακών και πάνω από 5.000 πολυγονιδιακών; Αυτά δεν γίνονται, παρά για λίγες περιπτώσεις μόνο. Αν όμως προχωρήσουμε και σε φυσικά χαρακτηριστικά, δεν καταστρατηγούμε τη φύση διολισθαίνοντας στα παιδιά κατά παραγγελία; Και όμως τα γενετικά αυτά τεστ είτε για μεγάλους είτε για έμβρυα έχουν ήδη γίνει μόδα που τροφοδοτεί οικονομικά τις ακόρεστες ορέξεις κάποιων που πουλούν ελπίδα· όπως γίνεται και με τα ομφαλοπλακουντικά βλαστοκύτταρα.
Η πραγματική επιστημονική γνώση έχει τη σοβαρότητά της, που δεν ταιριάζει με την παραπλανητική και διογκωμένη διαφήμισή της· όπως στην περίπτωση, λ.χ., που θα μπορούμε να κάνουμε παιδιά και στα 100 μας με τεχνητές μήτρες! Μα το έμβρυο μαθαίνει μέσα στη μήτρα· τι θα μάθει μέσα στο μηχάνημα; Και κατά πόσον ένα άψυχο μηχάνημα, αν γίνει, θα μπορεί να μιμηθεί το λίκνο της ζωής, τη μήτρα;
Ο χορός όμως καλά κρατεί.«Δώσε μου το DΝΑ σου να σου πω πώς σε λένε»! Να μας πουν δηλαδή την πιθανότητα, διά της γονιδιωματικής ανάλυσής μας και της στατιστικής, εξελικτικής προέλευσης του ονόματός μας. Οποιος όμως δεν ξέρει πώς τον λένε, τι το θέλει το τεστ; Κι αν η πιθανότητα βγει λάθος; Αλλου παπά ευαγγέλια; Αλλοι πάλι πουλούν στην Ελβετία ένα γενετικό τεστ DΝΑ για το«πώς θα βρούμε ιδανικούς συντρόφους» ! Αυτό το κάνουν όμως η φύση και ο πολιτισμός, όχι μόνο τα γονίδια. Δεν είναι λοιπόν το τεστ αυτό μια ευφάνταστη προέκταση της επιστημονικής γνώσης, χωρίς όμως τεκμηριωμένη επιστημοσύνη;
Αυτόκλητοι κλωνοποιοί
Αλλά κάτι ανάλογο δεν έγινε και με την αναπαραγωγική κλωνοποίηση του ανθρώπου προσφάτως; Ο αμφιλεγόμενος Ιταλός Αντινόρι «ανακοίνωσε» ότι έχει κλωνοποιήσει τρεις άνδρες και οι κλώνοι τους, δύο αγόρια και ένα κορίτσι, ζουν σε ανατολική χώρα που δεν κατονόμασε. Δεν γνώριζε όμως το στοιχειώδες· ότι, αφού δήθεν κλωνοποίησε τρεις άνδρες, τα παιδιά έπρεπε να ΄ναι και τα τρία αγόρια! Το κορίτσι πού βρέθηκε; Υστερα από λίγες εβδομάδες εμφανίστηκε και ο άλλος επίδοξος κλωνοποιός, ο Ζαβός, που κι αυτός λέει ότι σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα θα έχει κλωνοποιήσει επιτυχώς άνθρωπο! Περιμένουμε την τρίτη της «παρέας», την Μπουασελιέ, να μας πει κι αυτή πόσους έχει κλωνοποιήσει! Και όμως τέτοιες ειδήσεις προβάλλονται εμφατικά από τα ΜΜΕ, προκαλώντας σύγχυση αντί να παρέχουν ενημέρωση.
Με όλα αυτά όμως ο μύθος τρώει την αλήθεια και αντί να οδηγούμε τον κόσμο στην κατανόηση της πραγματικότητας, που είναι ο καταλύτης για τη νοητική και ηθική του τελείωση, τον απομακρύνουμε με ειδήσεις που έχουν ξύλινα πόδια· τον παραπλανούμε με πήλινους πύργους εντυπωσιασμού. Μια σοφή όμως παροιμία λέει: «Οπου ακούς πολλά κεράσια κράτα και μικρό καλάθι». Το καλάθι αυτό χωράει τη μεγάλη πρόοδο της Γενετικής, αλλά δεν χωράει τις μυθοπλασίες της που κοντεύουν να μιμηθούν την Αστρολογία. Η ελπίδα που δίνει η γενετική έρευνα δεν πρέπει να καεί στον βωμό της ανεύθυνης εκλαΐκευσής της ή και της κατευθυνόμενης εκμετάλλευσης πονεμένων ανθρώπων, ακόμη και αφελών ή άλλων που ζήλεψαν τον υπεράνθρωπο του Νίτσε. Προσοχή λοιπόν στην εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης.”
ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ Κυριακή 14 Ιουνίου 2009
Του Σ. Ν. Αλαχιώτη, Καθηγητή Γενετικής
Ως φάρμακο διά πάσαν νόσον προβάλλεται συχνά η γενετική από τα ΜΜΕ ή ακόμη ως άλλη «κρυστάλλινη σφαίρα» που προλέγει το μέλλον από κερδοσκοπικές εταιρείες παντός είδους.
Πώς θα ισορροπήσουμε ανάμεσα στη μαγεία της επιστημονικής γνώσης και στη μαγγανεία των καιροσκόπων;
Τα επιτεύγματα της Γενετικής έχουν πολύ συχνά την τιμητική τους θέση στα ΜΜΕ. Καθημερινά σχεδόν, όλο και κάποιος γενετικός νεωτερισμός θα κοσμεί τις οθόνες των τηλεοράσεων ή τις σελίδες των εφημερίδων ή θα ταξιδεύει με τα ερτζιανά κύματα· με πολλές στρεβλώσεις όμως.
Η αλήθεια βέβαια είναι ότι η επιστημονική πρόοδος είναι μεγάλη, αλλά το ύψος στο οποίο ανεβάζουν συνήθως τα ΜΜΕ ορισμένα επιτεύγματα είναι ιλιγγιώδες, μυθικό· και το αποτέλεσμα είναι να νομίζει ο κόσμος ότι ήδη έχουμε νικήσει τον καρκίνο, ότι προβλέπουμε όλες τις μελλοντικές μας ασθένειες με γενετικά τεστ, πως θα κάνουμε παιδιά και στα 100 μας χρόνια, ότι θα γεννιούνται τέλεια μωρά, ότι θα επιλέγουμε το ιδανικό ταίρι με ένα τεστ DΝΑ· και πολλά άλλα ακόμη, εκ των οποίων άλλα είναι ήδη «έτοιμα» και άλλα προβλέπονται λίαν προσεχώς, αύριο, όπως η θεραπεία κάθε νόσου με τα βλαστοκύτταρα!
Είναι όλα αυτά λοιπόν μια εύθυμη νότα στην γκρίζα καθημερινότητα που αποκτά μαύρη απόχρωση με την παγκόσμια οικονομική κρίση αλλά και την κοινωνική σύγχυση, ή μια σύγχρονη μυθολογία που ανεύθυνα μαστιγώνει την πιστότητα της ελπιδοφόρας επιστήμης της Γενετικής; Τι αποκομίζει ο μέσος πολίτης ακούγοντας και διαβάζοντας επιτεύγματα επί επιτευγμάτων, που του δίνουν την εικόνα ότι η Γη γέμισε μικρούληδες θεούς;
Η ελπίδα είναι αναμφίβολα ευπρόσδεκτη, αλλά η πραγματικότητα πιο απαραίτητη για να μη βαδίσει κανείς στο κενό, πιστεύοντας ότι είναι ξαφνικά αετός. Γι΄ αυτό χρειάζεται όχι μόνο περίσσεια προσοχή και ευθύνη για τη διακίνηση της επιστημονικής πληροφορίας, αλλά και κάποια στοιχειώδης γνώση των πραγμάτων για να μην παραμορφώνονται κατά τη μεταφορά τους. Γονιδίωμα, ο μεγάλος άγνωστος
Διατυμπανιζόταν, λ.χ., ότι μετά την πρόσφατη ολοκλήρωση της χαρτογράφησης του γονιδιώματος του ανθρώπου τα υπόλοιπα θα ήταν εύκολη υπόθεση· όπως η συσχέτιση των 21.000-22.000 γονιδίων μας με τα κληρονομικά χαρακτηριστικά μας, με τις γενετικές μας ασθένειες π.χ., για να τις ελέγξουμε. Η αλήθεια είναι ότι μπορεί ένα μεγάλο ποσοστό γονιδίων, το 60% περίπου, να έχει ήδη αντιστοιχηθεί· αλλά δεν φθάνει μόνο αυτό.
Υπάρχουν τα περίπλοκα γονιδιακά δίκτυα που μορφοποιούν τις αλληλεπιδράσεις των γονιδίων και τις εκφράσεις τους για να ελεγχθεί ένα χαρακτηριστικό, μια ασθένεια, και δεν τα ξέρουμε, τα ερευνούμε, ενώ η αδρανοποίηση ορισμένων γονιδίων μας δεν έχει καμία βιολογική επίπτωση, διότι ίσως καλύπτεται από τα εν λόγω δίκτυα· είναι και το περιβάλλον με τις άπειρες παραμέτρους του που αλληλεπιδρά με τα γονίδια· και όλα αυτά αποκαθηλώνουν τον μύθο που λέει ότι η βιολογική μας αυτογνωσία έχει κατακτηθεί στην ολότητά της διά της γνώσης του γονιδιώματός μας, των γονιδίων μας. Στρεβλώσεις και εμπόριο ελπίδας
Ωστόσο κατά την εκλαΐκευση παρερμηνεύονται τα ερευνητικά ευρήματα και παραμορφώνονται. Π.χ., τελευταία γράφτηκε ως είδηση ότι εννέα γονίδια κάνουν πιο έξυπνα τα κορίτσια! Δεν ξέρει όμως ο αρθρογράφος ότι στη διαμόρφωση της νοημοσύνης του ανθρώπου, εκτός του περιβάλλοντος, συμμετέχουν και περισσότερα από 100 γονίδια; Η αλήθεια είναι ότι ίσως αυτά τα εννέα γονίδια να έχουν μεγαλύτερη συμμετοχή· αλλά πώς γράφτηκε;
Αλλη είδηση υπόσχεται πρόβλεψη των μελλοντικών μας ασθενειών, αρκεί να έχουμε 1.000 δολάρια για να κάνουμε ένα γενετικό τεστ. «Διαβάστε τον εαυτό σας»διαφημίζουν οι αισχροκερδοσκοπικές «Σειρήνες» που πιέζουν κυβερνήσεις να εντάξουν τέτοιες εξετάσεις στις προϋποθέσεις ασφάλισης ή πρόσληψης σε εργασία. Στο μόνο όμως που έπρεπε μια τέτοια είδηση να αναφέρεται είναι το κέρδος της νέας γνώσης, που όμως εκτός ελαχίστων περιπτώσεων δεν έχει ακόμη ικανοποιητική εφαρμογή. Και τούτο διότι δεν γνωρίζουμε την πολυπλοκότητα της γονιδιακής ή γονιδιωματικής δράσης. Αλλά και για κάποια περίπτωση γενετικής προδιάθεσης σε μια ασθένεια, για την οποία όμως δεν υπάρχει θεραπεία, για ποιον λόγο να το γνωρίζει ο ενδιαφερόμενος; Για να ασθενήσει νωρίτερα από το άγχος του; Αν όμως διά της παιδείας του ακολουθούσε γενικά μια μετρημένη και προσεκτική ζωή, όπως πρέπει να κάνουμε όλοι μας, η προφύλαξη του εαυτού του δε θα ήταν αποτελεσματικότερη;
«Επαναστατικό γενετικό τεστ και για μωρά»διαφημίζεται επίσης και υπόσχεται έλεγχο στο έμβρυο «όλων»των γνωστών γενετικών ασθενειών! Πώς όμως, με τον έλεγχο περίπου 1.400 μονογονιδιακών και πάνω από 5.000 πολυγονιδιακών; Αυτά δεν γίνονται, παρά για λίγες περιπτώσεις μόνο. Αν όμως προχωρήσουμε και σε φυσικά χαρακτηριστικά, δεν καταστρατηγούμε τη φύση διολισθαίνοντας στα παιδιά κατά παραγγελία; Και όμως τα γενετικά αυτά τεστ είτε για μεγάλους είτε για έμβρυα έχουν ήδη γίνει μόδα που τροφοδοτεί οικονομικά τις ακόρεστες ορέξεις κάποιων που πουλούν ελπίδα· όπως γίνεται και με τα ομφαλοπλακουντικά βλαστοκύτταρα.
Η πραγματική επιστημονική γνώση έχει τη σοβαρότητά της, που δεν ταιριάζει με την παραπλανητική και διογκωμένη διαφήμισή της· όπως στην περίπτωση, λ.χ., που θα μπορούμε να κάνουμε παιδιά και στα 100 μας με τεχνητές μήτρες! Μα το έμβρυο μαθαίνει μέσα στη μήτρα· τι θα μάθει μέσα στο μηχάνημα; Και κατά πόσον ένα άψυχο μηχάνημα, αν γίνει, θα μπορεί να μιμηθεί το λίκνο της ζωής, τη μήτρα;
Ο χορός όμως καλά κρατεί.«Δώσε μου το DΝΑ σου να σου πω πώς σε λένε»! Να μας πουν δηλαδή την πιθανότητα, διά της γονιδιωματικής ανάλυσής μας και της στατιστικής, εξελικτικής προέλευσης του ονόματός μας. Οποιος όμως δεν ξέρει πώς τον λένε, τι το θέλει το τεστ; Κι αν η πιθανότητα βγει λάθος; Αλλου παπά ευαγγέλια; Αλλοι πάλι πουλούν στην Ελβετία ένα γενετικό τεστ DΝΑ για το«πώς θα βρούμε ιδανικούς συντρόφους» ! Αυτό το κάνουν όμως η φύση και ο πολιτισμός, όχι μόνο τα γονίδια. Δεν είναι λοιπόν το τεστ αυτό μια ευφάνταστη προέκταση της επιστημονικής γνώσης, χωρίς όμως τεκμηριωμένη επιστημοσύνη;
Αυτόκλητοι κλωνοποιοί
Αλλά κάτι ανάλογο δεν έγινε και με την αναπαραγωγική κλωνοποίηση του ανθρώπου προσφάτως; Ο αμφιλεγόμενος Ιταλός Αντινόρι «ανακοίνωσε» ότι έχει κλωνοποιήσει τρεις άνδρες και οι κλώνοι τους, δύο αγόρια και ένα κορίτσι, ζουν σε ανατολική χώρα που δεν κατονόμασε. Δεν γνώριζε όμως το στοιχειώδες· ότι, αφού δήθεν κλωνοποίησε τρεις άνδρες, τα παιδιά έπρεπε να ΄ναι και τα τρία αγόρια! Το κορίτσι πού βρέθηκε; Υστερα από λίγες εβδομάδες εμφανίστηκε και ο άλλος επίδοξος κλωνοποιός, ο Ζαβός, που κι αυτός λέει ότι σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα θα έχει κλωνοποιήσει επιτυχώς άνθρωπο! Περιμένουμε την τρίτη της «παρέας», την Μπουασελιέ, να μας πει κι αυτή πόσους έχει κλωνοποιήσει! Και όμως τέτοιες ειδήσεις προβάλλονται εμφατικά από τα ΜΜΕ, προκαλώντας σύγχυση αντί να παρέχουν ενημέρωση.
Με όλα αυτά όμως ο μύθος τρώει την αλήθεια και αντί να οδηγούμε τον κόσμο στην κατανόηση της πραγματικότητας, που είναι ο καταλύτης για τη νοητική και ηθική του τελείωση, τον απομακρύνουμε με ειδήσεις που έχουν ξύλινα πόδια· τον παραπλανούμε με πήλινους πύργους εντυπωσιασμού. Μια σοφή όμως παροιμία λέει: «Οπου ακούς πολλά κεράσια κράτα και μικρό καλάθι». Το καλάθι αυτό χωράει τη μεγάλη πρόοδο της Γενετικής, αλλά δεν χωράει τις μυθοπλασίες της που κοντεύουν να μιμηθούν την Αστρολογία. Η ελπίδα που δίνει η γενετική έρευνα δεν πρέπει να καεί στον βωμό της ανεύθυνης εκλαΐκευσής της ή και της κατευθυνόμενης εκμετάλλευσης πονεμένων ανθρώπων, ακόμη και αφελών ή άλλων που ζήλεψαν τον υπεράνθρωπο του Νίτσε. Προσοχή λοιπόν στην εκλαΐκευση της επιστημονικής γνώσης.”
ΠΗΓΗ: ΤΟ ΒΗΜΑ Κυριακή 14 Ιουνίου 2009
Aucun commentaire:
Enregistrer un commentaire